Εγνατία Οδός , η ιστορία ενός δρόμου (τελευταίο)

Οθωμανικά χρόνια Πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις
Η Εγνατία οδός λειτούργησε ως ένας αγωγός μετακίνησης μουσουλμάνων ορθόδοξων, ετερόδοξων ή αιρετικών. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της μεταφοράς νομάδων από τη Μ.Ασία προκειμένου να τους εγκαταστήσουν ως εποίκους στις νεοκατακτημένες περιοχές της Θράκης και της Μακεδονίας.
Επί πλέον σύμφωνα με οθωμανικά αρχεία οι περισσότεροι από τους Εβραίους μετανάστες ήλθαν στη χώρα μέσω των λιμανιών που ελέγχονταν από τους Οθωμανούς στην Αδριατική. Έτσι μερικοί από αυτούς ήλθαν από την Ιταλία και μετά έφτασαν στη Θεσσαλονίκη, στην Ανδριανούπολη και άλλες πόλεις ακολουθώντας την Εγνατία οδό.

Εβραίοι της Θεσσαλονίκης

Η Εγνατία κάτω από την οθωμανική κυριαρχία ήταν ένας από τους κύριους δρόμους κίνησης των προλεταρίων της διασποράς, που ήταν κυρίως Αλβανοί. Κατα μία άποψη η αύξηση των πολλών αντιπάλων των τοπικών αρχόντων για την απόκτηση μεγαλύτερου πλούτου οδήγησε στην εξαθλίωση πολλών χωρικών οι οποίοι πήραν το δρόμο της ξενιτιάς. Όσοι Αλβανοί μετανάστευσαν βόρεια ή ανατολικά ακολούθησαν την Εγνατία και βρέθηκαν στη Μακεδονία, Θράκη, Ανατολία. Στα μέσα του 16ου αι. μεταξύ του Έβρου και της Κωνσταντινούπολης ο Belon du Mans, Γάλλος επιστήμονας που ταξίδεψε στην περιοχή, αναφέρει ότι συνάντησε πολλές συντροφιές πτωχών Αλβανών θεριστών με δρεπάνια που επέστρεφαν από τη δουλειά στο σπίτι. Οι Αλβανοί προλετάριοι μεταναστεύοντας σε μικρές ή μεγάλες ομάδες σε διάφορες οθωμανικές πόλεις έγινα υπηρέτες στα λοτρά, χασάπηδες, πατσατζήδες και πλανόδιοι πωλητές μαλακών ποτών.
Σημαντικός ήταν ο ρόλος της Εγνατίας οδού στην ανάπτυξη των διαλέκτων καθώς απελευθέρωσε τους ανθρώπους από τις γεωγραφικές δυσκολίες και τις αποστάσεις , τους έφερε πιο κοντά και συνέβαλε στις γλωσσολογικές αλληλεπιδράσεις.Αυτό το γεγονός έδωσε νέα ώθηση στη διαδικασία της εξέλιξης των γλωσσών στα Βαλκάνια .
Επίλογος
Η ιστορία της  Εγνατίας  από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τα οθωμανικά έφθασε στο τέλος της. Σίγουρα υπάρχουν πολλά ακόμα που μπορεί να γράψει κανείς για αυτό το δρόμο , που μετά από πάρα πολλά χρόνια, ήρθε να διευκολύνει και τη δική μας καθημερινότητα ή να δημιουργήσει και προβλήματα. Όταν ανοίγει ένας δρόμος άλλες περιοχές ευνοούνται και άλλες όχι.
Όταν είχαμε αναλάβει το συγκεκριμένο πρόγραμμα ήταν δύσκολο να συγκεντρώσουμε τα στοιχεία. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Το υλικό μου το αναπροσάρμοσα, κάποια στοιχεία τα αφαίρεσα, πρόσθεσα νέα .Ψάχνοντας στο internet βρήκα κι άλλες πληροφορίες και φωτογραφίες. Διαπίστωσα επίσης ότι ο αρχαίος δρόμος εξακολουθεί να εμπνέει. Ανακάλυψα λοιπόν το λεύκωμα του Γιάννη Λώλου " Εγνατία Οδός", Εκδόσεις Ολκός , 2008

Αντικείμενο του λευκώματος είναι η ιστορική διαδρομή της Εγνατίας οδού, της σημαντικής αυτής αρτηρίας που κατασκευάστηκε τον 2ο αι. μ. Χ. συνδέοντας το Δυρράχιο με την Κωνσταντινούπολη και που επέζησε ώς τις μέρες μας. Στο πέρασμα των αιώνων παρακολουθούμε την περιπετειώδη ιστορία αυτής της ρωμαϊκής λεωφόρου που διέσχιζε αυτοκρατορίες (ρωμαϊκή, βυζαντινή, οθωμανική) και ένωνε πολλούς λαούς συνθέτοντας έναν μεγάλο υλικό πολιτισμό με πλούσια κατάλοιπα.

H απόφαση για την κατασκευή αυτού του ρωμαϊκού άξονα οφειλόταν κυρίως σε στρατιωτικούς λόγους, όμως η Εγνατία σύντομα εξελίχθηκε στη σημαντικότερη αρτηρία χερσαίας σύνδεσης της Ρώμης με την ανατολική Μεσόγειο. Υπήρξε ένα μεγάλο τεχνικό επίτευγμα και αποτέλεσε δίαυλο επικοινωνίας ανθρώπων, προϊόντων, ιδεών από την Αδριατική μέχρι τον Βόσπορο Η ιστορία της στο πέρασμα των αιώνων ήταν περιπετειώδης και δεν ήταν λίγες οι φορές που ο δρόμος κόπηκε και τμήματά του έπεσαν σε αχρηστία, αλλά όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν η Εγνατία αναβίωνε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της εκάστοτε κεντρικής διοίκησης αλλά και των ιδιωτών που την διέσχιζαν είτε για επαγγελματικούς λόγους είτε ως περιηγητές.

Την αυτοκρατορική αυτή λεωφόρο ακολούθησαν ανά τους αιώνες στρατοί, αυτοκράτορες, έμποροι, πλανόδιοι θίασοι, μετανάστες και περιηγητές, κάτι που καθιστά την περιδιάβαση τμημάτων της σήμερα μια συγκλονιστική εμπειρία. Οι ξένοι ταξιδιώτες μάς άφησαν πολύτιμες μαρτυρίες όχι μόνο για την ίδια την οδό αλλά για τα μέρη από τα οποία περνούσε και τους λαούς που ένωνε.

Η έκδοση, εκτός από την αρχαιολογική και ιστορική προσέγγιση του θέματος, ταυτόχρονα επιχειρεί ένα εικαστικό οδοιπορικό με σημερινή πλούσια φωτογράφιση στα κατάλοιπα της Εγνατίας, αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο, σε όλες τις εμπλεκόμενες χώρες, Ελλάδα, Αλβανία, ΠΓΔΜ, Τουρκία.

Διάβασα ότι ένα σύγχρονο καραβάνι διέσχισε την παλιά Εγνατία με αρχηγό μια Ολλανδέζα, την Βαν Άτικουμ

Το κυριότερο είναι ότι ο δρόμος σήμερα πρέπει να έχει έναν μόνο ρόλο , να λειτουργήσει ως μέσο για τη συναδέλφωση των γειτονικών λαών και την ειρηνική συνύπαρξη τους, να οδηγεί τα βήματα των ταξιδιωτών και όχι των στρατιωτών.