" H ποίηση του Ελύτη, που ανακαλεί στη μνήμη ολόκληρη την ελληνική ποιητική παράδοση, από τον Όμηρο έως τον Σολωμό, παρά τα έντονα μοντερνιστικά στοιχεία που τη χαρακτηρίζουν, μοιάζει εντελώς αποσπασμένη από τα σύγχρονα ρεύματα όπως τα βλέπουμε να αντιπροσωπεύονται στο κορύφωμα της πελώριας πυραμίδας που σχηματίζει μια αδιάπτωτη ποιητική δραστηριότητα, με τους Καβάφη, Σικελιανό, Καζαντζάκη, Σεφέρη και Ρίτσο. Παρ' όλ' αυτά , παρουσιάζει και μερικά συγγενικά στοιχεία με όλους αυτούς.
Ο Καβάφης επί παραδείγματι, ενώ αμύνεται με κυνισμό μέσα στην επίπεδη έκφραση που έχει υιοθετήσει και μέσα στην ερωτική του παρέκκλιση (χωρίς να παραδέχεται καμιά δυνατότητα για κανενός είδους πίστη) δείχνει μολοντούτο, ακριβώς όπως και ο Ελύτης , σεβασμό για την ελληνική παράδοση. Είναι κάτι που το διακρίνει κανείς περισσότερο στο προσωπικό του ιδίωμα παρά στα θέματά του.
Ο τρόπος που τοποθετείται μια λέξη ασυνήθιστη ή μια λέξη της καθαρεύουσας σ' ένα σύνολο γραμμένο στη δημοτική, σχεδόν σαν κόσμημα, είναι κοινός και στους δύο. Αν στις επιφανειακές τους επιδιώξεις είναι τελέιως διαφορετικοί, αυτή η χρήση της γλώσσας, τους συνδέει. Στριφογυρνάν και οι δύο μέσα στα επιτήδεια χέρια τους τη λέξη με αληθινόν έρωτα, την παρουσιάζουν γεμάτη μνήμες και συνάμα παρθενική.
Με το Σικελιανό πάλι, μοιάζει ο Ελύτης στον τρόπο που έχει να προβάλει ένα όραμα ή να υμνήσει τον έρωτα ή να αναμίξει τα παγανιστικά με τα χριστιανικά στοιχεία. Και για τους δύο , το "θείο" είναι υπαρκτό, εδώ και τώρα: ένα κλωναράκι βασιλικού που τρίβεις μες στην παλάμη σου είναι, ανά πάσα στιγμή , και μια εισαγωγή στο υπερβατικό. και μολονότι ο Ελύτης πολύ δύσκολα επιτρέπι στον εαυτό του την Ουγκωική μεγαλορρημοσύνη του Σικελιανού, είναι και οι δύο τους δοξαστικοί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποστρεφουν τα μάτια τους από τη σκοτεινή και τραγική όψη της ζωής.
Ο Ελύτης κι ο Καζαντζάκης πάλι, είναι ποιητές του ηλιακού μυστηρίου. Έχουν και οι δύο τους μιαν επική αντίληψη για τη ζωή, για την Ελλάδα, για τον Έλληνα. Ο Καζαντζάκης στάθηκε, από φιλοσοφική άποψη, ο πιο εκτεταμένος , ό πιο διαλεκτικός, ο πιο επαναστατικός. Χωρίς όμως να διαθέτει όπως ο Ελύτης τον έντονο λυρισμό και την αποδοχή της ποιητικής μοναξιάς. Όπως επίσης, πολύ σπάνια φτάνει στην ένωση των εκ διαμέτρου αντιθέτων, κάτι που αποτελεί πρωταρχικό στοιχείο στην ποίηση του Ελύτη.
Και με τον Ρίτσο έχει κοινά σημεία ο Ελύτης. Μόνο που δεν εξασθενεί τα οράματά του,όπως εκείνος, με μια πολύ άνιση ροή ποιητικών εικόνων. Συμπίπτουν όμως και οι δύο σε μερικά θέματα όπως είναι η ανάγκη για έρωτα και χαρά, η νοσταλγία της εφηβείας, η διάρκεια του Αιγαιατικού χώρου.
Ο Ελύτης πάντως είναι αυτός που πειραματίζεται περισσότερο απ'όλους με την τεχνική και είναι, από πολλές απόψεις, πλησιέστερος προς το Σολωμό και τον Κάλβο ή ακόμη και με τη Σαπφώ ή τον Πίνδαρο, ποιητές που αναπτύξανε καινούριες μορφές για τις άμεσες ανάγκες του ποιήματος, τόσο για την αυθεντικότητα της προσωπικής φωνής όσο και για την αντικειμενική στερεότητα του ποιητικού αρχιτεκτονήματος." (σχόλιο 22, από το βιβλίο του Jeffrey Carson,
49 σχόλια στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη σε μετάφραση Στρατή Πασχάλη , β΄έκδοση , εκδόσεις Ύψιλον , Αθήνα 2011)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου