Την πατρίδαμ' έχασα, άκλαψα και πόνεσα. Λύουμαι κι'αρόθυμο, όι-όι ν' ανασπάλω κι' επορώ.

   "...To 1915 άρχισαν οι πρώτες έρευνες στα σπίτια Ελλήνων στην Αλεξανδρέττα, ίσως στα πλαίσια του γενικού αφοπλισμού του ελληνικού πληθυσμού. Οι Αρμένιοι  αυτήν την εποχή, πριν δηλ. ακόμα να εκτοπιστούν ή να εξοντωθούν, δέχονταν την επίσκεψη στο σπίτι τους φανατικών Μωαμεθανών και υφίσταντο την
 " προπαγάνδα για εξισλαμισμό με την απειλή ασφαλώς σοβαρών συνεπειών για εκείνους που παρέμειναν πιστοί στη θρησκέια τους". Πολλές λοιπόν οικογένειες
 " στην Τραπεζούντα, τη Σαμψούντα και αλλού κάτω από την πίεση των αρχών αλλαξοπίστησαν και γλύτωσαν".
        Κατ' ανάλογο τρόπο έγινε στα πλαίσια των μαζικών εκτοπίσεων και ο αναγκαστικός εξισλαμισμός του ελληνικού πληθυσμού. Οι εκτοπισμένοι από τα παράλια στην ενδοχώρα Έλληνες κατανεμήθηκαν συστηματικά σε μωαμεθανικά χωριά και μάλιστα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε σε κάθε χωριό να εγκατασταθούν το πολύ πέντε μέχρι δέκα οικογένειες Ελλήνων ή έτσι ώστε το ποσοστό των Ελλήνων να μην υπερβαίνει το 10% του πληθυσμού του χωριού. Μοναδικός σκοπός των μέτρων αυτών ήταν ο εξισλαμισμός του ελληνικού πληθυσμού. Οι Έλληνες δεν επιτρεπόταν να εγκαταλείψουν τα χωριά αυτά και δεν είχαν καμιά δυνατότητα να εξασφαλίζουν οι ίδιοι τα απαραίτητα για το βιοπορισμό τους, πράγμα που εκμεταλλευόταν οι τουρκικές αρχές από την πλευρά τους, για να τους εξισλαμίσουν, αφού πρόνοια για δεινιπαθούντες εξασφαλιζόταν μόνο για όσους είχαν μεταστραφεί στον Ισλαμισμό. Πολλά παιδιά που είχαν χάσει τους γονείς και τις οικογένειες τους κατά τη διάρκεια του εκτοπισμού γύριζαν αβοήθητα εδώ κι εκεί στα βουνά, εκτεθειμένα στο σίγουρο θάνατο από την πείνα και το κρύο. Όσα πάλι επιζούσαν, κατανέμονταν από τις τουρκικές αρχές στο μωαμεθανικό πληθυσμό των χωριών και έτσι " ήταν πλέον χαμένα για το Χριστιανισμό". Άλλα ορφανά Ελληνόπουλα και παιδιά που στη διάρκεια των εξοριών και μέσα στις ανώμαλες καταστάσεις εκείνης της εποχής έχασαν τους γονείς τους κατέληξαν σε ορφανοτροφεία π.χ στο μικρασιατικό Πάνορμο, όπου έπαιρναν μωαμεθανική αγωγή[...]
      Πολλοί από τους πρόσφυγες και τους εκτοπισμένους πέθαναν," γιατί οι Τούρκοι εμπόδιζαν τον επισιτισμό"[...]
      Δεν ήταν καλύτερη η θέση των Ελλήνων που ήταν υπόχρεοι στρατιωτικής θητείας. Ήδη τον Απρίλιο του 1915 ο Ενβέρ πασάς πέρασε ένα στρατολογικό νόμο ο οποίος περιόριζε σημαντικά τις δυνατότητες απαλλαγής ή εξαγοράς της στρατιωτικής θητείας. Μέχρι τότε το ποσοστό απαλλαγών έφτανε το 50% και οι Χριστιανοί δεν υπηρετούσαν στον τουρκικό στρατό συνήθως. Το γεγονός αυτό αντιμετωπιζόταν τώρα κυρίως με τη δραστική αύξηση του ποσού εξαγοράς[...]
       Το Μάιο του 1916 εισήχθη νομοθετικά η σωματική ποινή για " να βελτιωθεί η πειθαρχία στο στρατό" και κυρίως για να περιοριστούν οι λιποταξίες[...]

      Πνευματικός πατέρας των μαζικών εκτοπίσεων του ελληνικού και του αρμενικού πληθυσμού, που άρχισαν πρώτα στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, είναι ο Liman von Sanders, Γερμανός στρατηγός του τουρκικού ιππικού και αρχηγός της γερμανικής στρατιωτικής αποστολής. Το σχέδιό του ήταν να μετακινήσει τους Έλληνες που κατοικούσαν στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας - για στρατιωτικούς κυρίως λόγους- στο εσωτερικό της Ανατολίας[...] Κατά παράδοξο όμως τρόπο άλλαξε ξαφνικά άποψη και τον Αύγουστο του 1916 έλεγε για τις εκτοπίσεις των Ελλήνων ότι " από στρατιωτική άποψη η απέλαση δεν έχει καμιά αξία". Ως εκπρόσωπος των γερμανικών αλλά και των τουρκικών συμφερόντων φοβόταν, καθώς φαίνεται, ο Liman von Sanders μήπως οι διωγμοί των Ελλήνων της Μικράς Ασίας έχουν ως συνέπεια την πτώση του Έλληνα βασιλιά  που είχε πολύ φιλικές  και συγγενικές σχέσεις με τη Γερμανία. Γιατί αυτή με τη σειρά της θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια την αύξηση της δύναμης του πρώην πρωθυποργού Βενιζέλου, ο οποίος στο τέλος του 1915 είχε σχηματίσει στη Θεσσαλονίκη κυβέρνηση φιλικά διατεθειμένη απέναντι στην Αντάντ.  Η φαινομενική μεταβολή απόψεων του Γερμανού στρατηγού λοιπόν είχε πολιτικά κίνητρα. Γι' αυτό έγραφε: " Η τουρκική κυβέρνηση ας κάνει αργότερα ό,τι θέλει σχετικά με το ζήτημα αυτό"
       Όμως η τουρκική κυβέρνηση " αργότερα " δεν έκανε μόνο ό,τι ήθελε η ίδια , αλλά και ό,τι ο Sanders θεωρούσε ως απαραίτητο[...]

      Άρχισαν σε λίγο εξάλλου οι εκτοπίσεις από την περιοχή της Σαμψούντας και κατά μήκος των παραλίων μέχρι την Κερασούντα και την Τρίπολη( 14.000 Έλληνες εκτοπίστηκαν το Νοέμβριο και το Δεκέμβριο του 1916 ).Ο μητροπολίτης Σαμψούντας Γερμανός κατέγραψε όλα τα περιστατικά μέχρι το τέλος του χρόνου σε μια " αναφορά προς το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης σχετικά με τα μέτρα εναντίον του ελληνικού πληθυσμού" Θα αναφέρουμε μερικά χωρία από την αναφορά αυτή: 
" Το χιόνι μέχρι τα γόνατα και το κρύο τσουχτερό, εντούτοις προχωρούν με συνοδεία πολιτοφυλάκων χιλιάδες παιδιά, γυναίκες και άρρωστοι γέροι προς τη Σεβάστεια...Οι άρρωστοι εγκαταλείπονται στην άκρη του δρόμου σχεδόν όλοι ξυπόλυτοι, καταδικασμένοι δηλ. εκ των προτέρων σε θάνατο από το ψύχος...Από την Σαμψούντα στάλθηκαν πολιτοφύλακες και στρατιώτες εναντίον των πλούσιων χωριών της περιοχής, οι οποίοι έκαψαν τα χωριά, σκότωσαν γέρους και παιδιά και βίασαν γυναίκες. Ακόμα και κορίτσια κάτω από δέκα χρόνια και γριές πάνω από 80 χρόνια είχαν αυτή την τύχη"[...]

       Εκτός από τους διωγμούς και τις εκτοπίσεις έγιναν σε όλη την περιοχή του Πόντου ευρείας έκτασης προσπάθειες εξισλαμισμόυ[...]
Κώστας Φωτιάδης, Οι εξισλαμισμοί της Μικράς Ασίας και οι Κρυπτοχριστιανοί του Πόντου, Αφοι Κυριακίδη, 2008(αποσπάσματα)

Τα πολυσέλιδα ιστορικά βιβλία πολλές φορές είναι απωθητικά. Γι' αυτό προτείνω το πολύ καλό μυθιστόρημα του Πασχάλη Λαμπαρδή , Οι Φύλακες της Ανατολίας, Πατάκης,2006.

Μύθος και Ιστορία μαζί σε ένα συναρπαστικό συνδυασμό.  Εμένα τουλάχιστον αυτό το μυθιστόρημα με παρότρυνε να ασχοληθώ περισσότερο με την ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού για την οποία δεν είχα και πολλές γνώσεις.
Το ενδιαφέρον μου και τα διαβάσματα πιο πολύ είχαν σχέση με τον ελληνισμό των παραλίων της Μικράς Ασίας ( Σμύρνη, Αϊβαλί κ.λπ.) , την Καππαδοκία και τη Μικρασιατική καταστροφή.




   

* Από ποντιακό μοιρολόι