Για την πολιτισμική διαφορετικότητα

     Παγκόσμια Ημέρα Πολιτισμικής Διαφορετικότητας η σημερινή. Δεν γνώριζα ότι υπάρχει τέτοια μέρα, το άκουσα το πρωί στο ραδιόφωνο.Διάφορες σκόρπιες σκέψεις πολιορκούν το μυαλό μου.

     Άλλη μια παγκόσμια μέρα για να απενοχοποιηθεί ο δυτικός πολιτισμός για τα συσσωρευμένα πολιτισμικά και άλλα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας,καθιερώνοντας μια μέρα για την πολιτισμική διαφορετικότητα και προωθώντας την οργάνωση εκδηλώσεων για να γνωρίσουμε στοιχεία διαφορετικά του παγκόσμιου πολιτισμού και μέσω αυτών να καλλιεργήσουμε το διάλογο και την ανάπτυξη.

       Πολύ ειρωνικό και συνάμα τραγικό μου ακούγεται αυτό. Τους διαφορετικούς πολιτισμούς ποιων λαών να γνωρίσουμε; Αυτούς που φρόντισαν οι δυτικοί , θεωρώντας τους εαυτούς τους ανώτερους, να σφαγιάσουν , να εξαφανίσουν ή να μετατρέψουν σε ανδράποδα υποχρεωμένα να ζουν σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες;. Με ποιους λαούς και ποιους πολιτισμούς να συνομιλήσουμε τώρα πια; Τι αυθεντικό έχει απομείνει από αυτούς (όσοι διασώθηκαν από τη σφαγή) που δεν μετατράπηκε σε ατραξιόν προς τέρψη των τουριστών που επισκέπτονται τις περιοχές τους; Και σε ποια ανάπτυξη αναφέρονται, όταν η φτώχεια, η εκμετάλλευση, ο αναλφαβητισμός, οι αρρώστιες, οι πόλεμοι, οι δικτατορίες είναι κυρίαρχα χαρακτηριστικά των χωρών αυτών; Πρώτα οι μεγάλες και πλούσιες δυτικές  χώρες κατέστρεψαν ό,τι δημιουργικό στοιχείο υπήρχε από τον πολιτισμό και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία των διαφόρων λαών και μετά καθιερώνουν παγκόσμιες ημέρες δήθεν για να προωθηθεί η διαφορετικότητα μέσα σε ένα σύστημα παγκόσμιου πολιτισμού που το κύριο χαρακτηριστικό του είναι η μαζοποίηση και η αποπροσωποποίηση των πάντων.

    Πολύ γραφική αντίληψη, για να ξεμπερδεύουμε με τους πρωτόγονους , τους απολίτιστους, τους κανίβαλους.

       Δεν χρειάζεται να πάμε πολύ μακρυά για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει σεβασμός στην πολιτισμική διαφορετικότητα του άλλου. Μια ματιά στον τόπο μας αρκεί. Ποιος σέβεται τον άνθρωπο με τη διαφορετική κουλτούρα, τη διαφορετική θρησκεία, τη διαφορετική γλώσσα; Τους χαρακτηρισμούς μόνο που χρησιμοποιούνται αν μαζέψουμε, θα βγάλουμε σπουδαία συμπεράσματα  για το πώς εννοούμε το σεβασμό στο διαφορετικό. Θεωρούμε ότι εμείς είμαστε οι ανώτεροι , οι μορφωμένοι , οι πολιτισμένοι και όλοι οι άλλοι είναι οι απολίτιστοι, οι "βάρβαροι", που πρέπει οπωσδήποτε να τους μεταμορφώσουμε σε ομοίους μας.

       Πόσες και πόσες περιπτώσεις καθημερινού πολιτισμικού ρατσισμού δεν συναντάμε. Είναι τόσα πολλά τα  στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που καλλιεργούνται από την παιδική ηλικία και διαιωνίζονται από γενιά σε γενιά.. Πώς και με ποιο τρόπο να πείσεις τον άλλο ότι δεν υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι πολιτισμοί, αλλά διαφορετικοί που αναπτύχθηκαν σε διαφορετικές γεωγραφικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες , όταν θεωρεί ότι ανήκει στη περιούσια φυλή  και ότι μόνο ο δικός του πολιτισμός αξίζει και γι΄αυτό πρέπει να επιβληθεί στους άλλους είτε με το καλό είτε με τη βία.

     Σκεπτόμενη αυτά, θυμήθηκα ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο, που είχα διαβάσει πριν από αρκετά χρόνια, γραμμένο ως ταξιδιωτική εμπειρία με διάσπαρτους φιλοσοφικούς στοχασμούς και παρατηρήσεις ενός μεγάλου ανθρωπολόγου και ερευνητή , του Claude Levi- Strauss. Θλιβεροί Τροπικοί ο τίτλος του.

       Επίκαιρος όσο ποτέ:

"[..] Ο μεγάλος μας Δυτικός πολιτισμός, που δημιούργησε τα θαύματα που χαιρόμαστε, δεν τα έφτιαξε βέβαια χωρίς να αφήσει ίχνη. Η τάξη και η αρμονία του Δυτικού κόσμου, η τεράστια επιτυχία του έργου του στο οποίο αφομοιώνονται αρχιτεκτονικές μιας άγνωστης πολυπλοκότητας, απαιτούν την εξάλειψη μιας τεράστιας μάζας από βλαβερά υποπροϊόντα από τα οποία η γη μας έχει σήμερα μολυνθεί. Αυτό που πάνω απ' όλα μού δείχνετε, ταξίδια, είναι η δικιά μας βρωμιά ριγμένη στο πρόσωπο της ανθρωπότητας[...]

[...] Τώρα η ανθρωπότητα εφαρμόζει την καλλιέργεια ενός μόνο είδους ` μεθοδεύει την παραγωγή μαζικού πολιτισμού, σαν μαζική καλλιέργεια από κοκκινογούλια. Από δω και πέρα τής έχει γίνει συνήθεια να μην προσφέρει παρά το ίδιο πιάτο[...]

       Στον επίλογο του βιβλίου διαβάζω:

[...] Όπως ένα άτομο δεν είναι μόνο του μέσα στην ομάδα, έτσι και κάθε κοινωνία δεν είναι μόνη της ανάμεσα  στις άλλες και ο άνθρωπος δεν είναι μόνος του μέσα στο σύμπαν. Όταν το ουράνιο τόξο της ανθρώπινης κουλτούρας θα σταματήσει να συντρίβεται στο κενό που δημιούργησε η μανία μας, όσο θα βρισκόμαστε ζωντανοί και θα υπάρχει ένας κόσμος, αυτή η λεπτή αψίδα που μας συνδέει με το απρόσιτο θα εξακολουθεί να υπάρχει, δείχνοντας ένα δρόμο αντίστροφο από της σκλαβιάς μας. Το δρόμο που επειδή δεν εδιανύσαμε, η ενατένισή του δίνει στον άνθρωπό τη μοναδική χάρη που ξέρει πώς του αξίζει: να σταματήσει την πορεία του, να αναστείλει την παρόρμηση που τον εξαναγκάζει να φράζει τη μία μετά την άλλη τις ρωγμές που ανοίγονται στο τείχος της ανάγκης και να αποτελειώνει το έργο του την ίδια στιγμή που χαλκεύει τα δεσμά του. Αυτήν τη χάρη που κάθε κοινωνία ποθεί, όποια κι αν είναι τα πιστεύω της, το πολιτικό της καθεστώς και το επίπεδο του πολιτισμού της, όπου κι αν τοποθετεί τις χαρές της, την ξεκούρασή της, τις διασκεδάσεις της και την ελευθερία της. Το να αποσπάσαι, αυτό είναι μια δυνατότητα ζωτικής σημασίας για τη ζωή και συνίσταται κατά τα σύντομα διαλείμματα στα οποία το ανθρώπινο είδος αντέχει να διακόψει αυτόν το μόχθο της μελισσοκυψέλης, για να συλλάβει την ουσία αυτού που κάποτε υπήρξε, και που εξακολουθεί να είναι, πέρα από σκέψη και κοινωνία: στο αντίκρυσμα ενός ορυκτού πιο όμορφου από όλα τα έργα μας, στο άρωμα που είναι σοφότερο από τα βιβλία μας όταν το ρουφά κανείς από το βάθος ενός μίσχου ή στο κλείσιμο του ματιού, του τόσου βαρυμένου από καρτερία, από γαλήνη κι από αμοιβαία συγγνώμη, που μια αθέλητη συνεννόηση μας κάνει ν' ανταλλάξουμε καμιά φορά μ'ένα γάτο"

Claude Levi-Strauss, Θλιβεροί Τροπικοί, Εκδ. Χατζηνικολή, 5η έκδοση, 1979