Andrei Tarkovsky, σμιλεύοντας το χρόνο

"   Όταν λέω ποίηση δεν εννοώ κάποιο λογοτεχνικό είδος. Ποίηση είναι ένας ξεχωριστός τρόπος να συνειδητοποιείς τον κόσμο, να συνδέεσαι με την πραγματικότητα. Η ποίηση λοιπόν γίνεται φιλοσοφία που καθοδηγεί τον άνθρωπο όλη του τη ζωή. Σκεφτείτε τη μοίρα και το χαρακτήρα του Αλεξάντερ Γκριν που , ετοιμοθάνατος από πείνα, πήγε στα βουνά να κυνηγήσει με αυτοσχέδιο  τόξο και βέλη. Συνδέστε αυτό το περιστατικό με την εποχή που ζούσε, και ο συσχετισμός θα αποκαλύψει την τραγική φυσιογνωμία του ονειροπόλου.

    Ή σκεφτείτε τη μοίρα του Βαν Γκογκ.

     Σκεφτείτε τον Πρίσβιν, που το βαθύτερό του είναι διαφαίνεται στα χαρακτηριστικά στοιχεία του ρωσικού τοπίου, το οποίο και περιέγραψε με άπειρη αγάπη. 

    Σκεφτείτε τον Μάντελσταμ, σκεφτείτε τον Πάστερνακ, τον Τσάπλιν, τον Ντοβζένκο, τον Μιζογκούτσι, και θα καταλάβετε τι τρομερή συναισθηματική δύναμη κουβαλούν αυτές οι μεταρσιωμένες μορφές που πλανιούνται πάνω από τη γη και στις οποίες ο καλλιτέχνης δεν εμφανίζεται απλώς σαν εξερευνητής της ζωής, παρά σαν κάποιος που δημιουργεί μεγάλους ποιητικούς θησαυρούς  και την ειδική εκείνη ομορφιά που υπακούει μόνο στην ποίηση. Ένας τέτοιος καλλιτέχνης  μπορεί να διακρίνει τις γραμμές του ποιητικού σχεδίου του είναι. Μπορεί να προχωρήσει πέρα από τα όρια της αυστηρής λογικής, και μπορεί να αποδώσει τη βαθιά πολυπλοκότητα και αλήθεια των ανέγγιχτων αρμών και των κρυμμένων φαινομένων της ζωής..."

  "Ο χρόνος είναι όρος για την ύπαρξη του "εγώ' μας. Είναι κάτι σαν πολιτιστικό διάμεσο που καταστρέφεται όταν δεν χρειάζεται άλλο, μόλις λυθούν οι δεσμοί ανάμεσα στο άτομο και στις συνθήκες ύπαρξης. Και η στιγμή του θανάτου είναι θάνατος του ατομικού χρόνου: η ζωή του ανθρώπου δεν είναι πια προσιτή για τα συναισθήματα αυτών που μένουν ζωντανοί, είναι νεκρή για τους γύρω του....

   .....Λένε πως ο χρόνος είναι αμετάκλητος. Κι είναι αλήθεια, με την έννοια ότι " δεν μπορείς να φέρεις πίσω τα περασμένα". Τι ακριβώς είναι αυτά τα " περασμένα'; Όλα όσα πέρασαν; Και τι σημαίνει  " πέρασαν " για κάποιον , όταν για τον καθένα μας το παρελθόν είναι φορέας κάθε συγκεκριμένου πράγματος στο παρόν μας σε κάθε στιγμή  μας; Από μια άποψη το παρελθόν είναι πολύ πιο πραγματικό  από το παρόν ή τουλάχιστον πιο σταθερό , πιο ανθεκτικό. Το παρόν γλιστρά μέσα από τα χέρια μας  και χάνεται σαν άμμος, και μόνο όταν το αναπολούμε αποκτά  υλικό βάρος. Τα δακτυλίδια του βασιλιά Σολομώντα είχαν το επίγγραμμα " όλα θα περάσουν"` εγώ, αντίθετα , θέλω να επισύρω  την προσοχή στον τρόπο με τον οποίο  ο χρόνος, με την ηθική του σημασία, επιστρέφει. Ο χρόνος δεν χάνεται χωρίς να αφήσει ίχνη, γιατί είναι κατηγορία υποκειμενική, πνευματική` κι ο βιωμένος χρόνος μένει στην ψυχή μας σαν εμπειρία εν χρόνω..."

Αντρέι Ταρκόφσκι, Σμιλεύοντας το χρόνο, Νεφέλη 1987