Bloomsday ή στα βήματα του Λεοπόλδου Μπλουμ

  Στο Δουβλίνο στις 16 Ιουνίου γιορτάζεται η " Ημέρα του Μπλουμ" ή αλλιώς
 " Bloomsday". Ο Λεοπόλδος Μπλουμ είναι ο βασικός ήρωας του μυθιστορήματος του Τζαίμς Τζόυς, Οδυσσέας. Στις 16 Ιουνίου 1904 ο Λεοπόλδος Μπλουμ έζησε όσα δεν είχε ζήσει σε όλη του τη ζωή, αλλά αυτή την ίδια μέρα και ο Τζαίημς Τζόυς γνώρισε τη γυναίκα που έγινε αργότερα σύζυγός του.
Κάθε χρόνο αυτή τη μέρα διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν αναγνώσεις αποσπασμάτων του Οδυσσέα, λογοτεχνικές συζητήσεις , αναπαραστάσεις και περπάτημα στις διαδρομές του Λεοπόλδου Μπλουμ.
    Ο Τζόυς άρχισε να γράφει τον Οδυσσέα το 1914 ,αλλά το έργο κυκλοφόρησε το Φλεβάρη  του 1922 και θεωρείται σταθμός στη λογοτεχνία του 20ου αιώνα  εξ αιτίας της γλώσσας , της δομής του και της αφηγηματικής τεχνικής του.

Στην Ελλάδα το μετέφρασε ο Σωκράτης Καψάσκης  ο οποίος στον πρόλογο του επεσήμανε τις πολύ μεγάλες δυσκολίες που αντιμετώπισε . Οι δυσκολίες οφείλονταν σε λέξεις και σημεία που προσφέρονται για πολλαπλές αναγνώσεις, στα λεκτικά παιγνίδια, στις δυσκολίες κατανόησης λόγω παρόδου των ετών και διαφορετικής παιδείας και άλλα. Παρ’ όλα αυτά όχι μόνο κατόρθωσε να τελειώσει τη μετάφραση αλλά να βραβευτεί με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης το 1992.

   "Ο Οδυσσέας  είναι ο απολογισμός μιας μοναδικής μέρας, της 16 Ιουνίου 1904. Ο χώρος είναι συγκεκριμένος, το Δουβλίνο. Ένας πολίτης αυτής της πόλης, ο Λεοπόλδος Μπλουμ, ξυπνάει το πρωί και φεύγει για τη δουλειά του. Οι κοινωνικές, οι επαγγελματικές και οι συναισθηματικές υποχρεώσεις του καθυστερούν την επιστροφή του μέχρι τις πρώτες ώρες της επόμενης ημέρας.

Αυτή η αργοπορία επιστροφής δεν συνιστά τη μοναδική ομοιότητα με το αρχαϊκό του πρότυπο. Ο Λεοπόλδος Μπλουμ περνάει μέσα από μια αντιστοιχία περιπετειών ανάλογων μ’ εκείνες του Οδυσσέα. Το κατέβασμα στον Άδη βρίσκει την αντιστοιχία του στην μετάβαση του Μπλουμ στο νεκροταφείο, το οποίο επισκέπτεται συνοδεύοντας στην τελευταία του κατοικία ένα φίλο που πέθανε απροσδόκητα. Το νησί του Αιόλου βρίσκει την αντιστοιχία του στα γραφεία μιας εφημερίδας, όπου φυσάνε όλοι οι άνεμοι. Οι Σειρήνες είναι τα κορίτσια του μπαρ του Ξενοδοχείου Όρμοντ, στο οποίο καταφεύγει ο Μπλουμ για ένα καθυστερημένο γεύμα και ακούει από τη διπλανή αίθουσα μερικούς φίλους να τραγουδούν με τη συνοδεία  του πιάνου. Η σπηλιά του Κύκλωπα είναι το μπαρ του Μπάρνεϋ Κίερναμ, όπου συχνάζει κάποιος φανατικός εθνικιστής που κατονομάζεται ως Πολίτης και που διακηρύσσει τη μισαλλοδοξία του απέναντι σε καθετί που δεν είναι ιρλανδέζικο και που προκαλεί ένα μικρής έκτασης πογκρόμ στον Μπλουμ ο οποίος είναι εβραϊκής καταγωγής. Η Κίρκη είναι ένα πορνείο της νυχτερινής πόλης, το οποίο επισκέπτεται ο Μπλουμ για να βοηθήσει ένα μισοαπεθαμένο νεαρό που συνάντησε πριν λίγο και που νιώθει γι’ αυτόν ένα ισχυρό αίσθημα πατρικής φροντίδας.

   Η δράση είναι ελάχιστη, όμως η τεχνική του «εσωτερικού μονολόγου» που επινοεί ο συγγραφέας για την έκθεση της αφήγησής του, του παρέχει την δυνατότητα να σχολιάσει με ακρίβεια και με λεπτομέρειες όλο το πλέγμα των σχέσεων των προσώπων που λαμβάνουν μέρος σ’ αυτό το σε μικρογραφία έπος. Ο μεσήλικας κύριος Μπλουμ, καθώς και ο νεαρός Στήβεν Ντένταλους (που παίζει το ρόλο του ομηρικού Τηλέμαχου), ανασυνθέτουν και επανεξετάζουν μέσα στους συλλογισμούς τους όλα τα προβλήματα που θίγει και ο Έλληνας ποιητής. Το ενδιαφέρον του σύγχρονου αναγνώστη εστιάζεται τόσο στις ομοιότητες του μύθου όσο και στις διαφορές και στις ανατροπές του, οι οποίες τον βοηθούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων κατ’ αρχήν για μια σύγκριση του κόσμου μας με τον κλασικό κόσμο και δεύτερον για την ανίχνευση της ηθικής και πνευματικής πορείας του σύγχρονου κόσμου μέσα στον οποίο ζούμε."( από το οπισθόφυλλο)

    Στον πρόλογό του βιβλίου ο μεταφραστής  παραθέτει ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του Στιούαρτ Γκίλμπερτ από το βιβλίο Ο Οδυσσέας του Τζαίημς Τζόυς:
 « Υπάρχουν πολλά χαρακτηριστικά αποσπάσματα που περιέχουν απόηχους από συγγραφείς κάθε φυλής και κάθε εποχής: υπάρχει ένα ολόκληρο επεισόδιο που έχει αποκληθεί « επεισόδιο των παρωδιών», ένα άλλο που, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, είναι γραμμένο στη γλώσσα των περιοδικών για δεσποινίδες, και στην κυρίως αφήγηση του επεισοδίου του « Κύκλωπα» (το οποίο έχει καταγραφεί στο λαϊκό ιδίωμα ενός Δουβλινέζου αργόσχολου) , περιέχονται συχνά αποσπάσματα λαϊκής κινηματογραφικής και δημοσιογραφικής αγγλικής γλώσσας. Σ’ ένα άλλο επεισόδιο, την  «Ιθάκη» , όπου χρησιμοποιείται η δομή της εκκλησιαστικής κατήχησης, οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις είναι τόσο στεγνά ακριβείς και ad nauseam συγκεκριμένες, όσο και η αριστοτέλεια επιμονή στην εξονυχιστική ανάλυση από κάποιο θεολόγο της πρώτης περιόδου. Σε κάθε περίπτωση , λόγω βασίμων και ειδικών λόγων, ο συγγραφέας έχει επιλέξει ένα ύφος κατάλληλο στο θέμα του: το ύφος είναι το θέμα»

Τζαίημς Τζόυς , Οδυσσέας, μετάφραση Σωκράτης Καψάσκης, επιμελητής εκδόσεως Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος, Κέδρος 1990. 14^η έκδοση

Οι φωτογραφίες είναι από το βιβλίο:
 Kieran Hickey, Faithful Departed: The Dublin of James Joyce's Ulysses , The Lilliput Press, Dublin, 2004