Το κείμενο που παρατίθεται είναι του μεγάλου εικαστικού καλλιτέχνη Σπύρου Βασιλείου, γράφτηκε για να τιμήσει τον σπουδαίο χαράκτη Α.Τάσσο στο πλαίσιο της έκθεσης που είχε γίνει στην Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου στην Αθήνα το 1975 και συμπεριλαμβάνεται στον μικρό κατάλογο των έργων του Τάσσου.
Τα τιμητικά τούτα λόγια για τον Χαράκτη Α.Τάσσο θα ήθελα, όπως του αξίζει, να τα χαράξω με το καλέμι στο ξύλο. Ομότεχνός του για λίγο καιρό, από τις περιστάσεις, που είτανε τότε για όλους μας πολύ δύσκολες και μαύρες, έχω να πιάσω καλέμι από τα σκοτεινά χρόνια της κατοχής του τόπου μας κάτω από τις σκληρές και βάναυσες δυνάμεις του άξονος. Έτσι ας περιοριστώ να χαράξω λίγα λόγια στο χαρτί με την απλή και απέριττη γλώσσα του επιγράμματος.
Γνωριστήκαμε στα χρόνια, γύρω στα 30, που η χαρακτική περνούσε στα χέρια της δεύτερης γενιάς της αναγεννητικής της πορείας που άρχισε στην αρχή του αιώνα μας.
Πριν από την τάση αυτή η ξυλογραφία και η λιθογραφία είχαν υποβιβασθή, όλον τον 19ο αιώνα, στο ρόλο της αναπαραγωγής έργων τέχνης για ευρύτερη διάδοση και στο διακοσμητικό έργο της εικονογράφησης κειμένων. Η απασχόληση των χαρακτών σ' αυτή την εργασία είχε σαν αποτέλεσμα μια δεξιοτεχνική ανάπτυξη της χαρακτικής σε βαθμό τελειότητας χωρίς όμως καμμιά δημιουργική φιλοδοξία. Έπρεπε να φυσήξουν οι βίαιοι άνεμοι του τέλους του 19ου και των αρχών του αιώνα μας, στην τέχνη γενικά για να φρεσκαριστούν οι αντιλήψεις για την ανανεωτική δύναμη που μπορούσαν να έχουν το ξύλο, ο χαλκός, η πέτρα της λιθογραφίας. Το καλέμι και το κοπίδι πέρασε στα χέρια των ίδιων των δημιουργών που έσκυψαν μόνοι τους απάνω στη λιθογραφική πλάκα, στο σανίδι και στο χαλκό, ανίδεοι από τα τεχνικά μυστικά και αποδέσμευσαν την χαρακτική τέχνη από την επαγγελματική ρουτίνα δίνοντας στα έργα τους την πνοή της δημιουργίας. Από τους πρωταγωνιστές σ' αυτή την ανανεωτική προσπάθεια να γίνη η χαρακτική αυθύπαρκτη τέχνη στάθηκε και ο δικός μας Δημήτρης Γαλάνης.
Με την ανάληψη της έδρας της χαρακτικής από τον Γιάννη Κεφαλληνό στη Σχολή των Καλών Τεχνών και την απόμακρη ακτινοβολία του Γαλάνη η χαρακτική εφούντωσε μονομιάς και στον τόπο μας και τράβηξε μια πλειάδα νέων καλλιτεχνών στη δούλεψή της.
Είταν πάνω στην ανοδική της πορεία η νεοελληνική χαρακτική όταν ήρθε ο πόλεμος και η κατοχή. Το καλέμι στα χέρια των νέων καλλιτεχνών που έμειναν αδούλωτοι στο πνεύμα και στην ψυχή γίνεται όπλο οξύ και αιχμηρό.
Τότε είτανε που ο Τάσσος εκθέτει σε μιαν έκθεση επιβιώσεως, ένα έργο με τον τίτλο " ο τρελλός με το κόκκινο γαρούφαλλο" και καλείται στην Ιταλική κομμαντατούρα να εξηγήση τι σημαίνει αυτός ο τρελλός με το γαρούφαλο στο στόμα. Αυτό και άλλα ανάλογα περιστατικά δίνουν το έναυσμα ν' αρχίση ο μυστικός πόλεμος ανάμεσα στις τυφλές δυνάμεις της κατοχής και στο σύνολο των Ελλήνων καλλιτεχνών που έγραψαν στο ξύλο και στη λιθογραφική πλάκα μερικές από τις ωραιότερες σελίδες της νεοελληνικής τέχνης που κάποτε θα πρέπει να πάρουν τη θέση τους στην ιστορία του τόπου μας.
Τις σελίδες αυτές τις έχει πλουτίσει σημαντικά με το αδρό του χάραγμα ο Α. Τάσσος και με την τωρινή του έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη επιβεβαιώνει την αυστηρή, σταθερή, δημιουργική προσήλωση του στην απέριττη δύναμη του άσπιλου άσπρου που χαρακώνει το μαύρο σκοτεινό ξύλο με αστραπές και ζωντανεύει μορφές και ιδέες με μιαν υποβλητική και πεντακάθαρη άρθρωση.
Και οι μορφές και οι ιδέες του Α.Τάσσου είτανε πάντα σταθερές. Του εστοίχισαν κατατρεγμούς και διώξεις αλλά ποτέ δεν τις απαρνήθηκε. Αλλά και ποτέ δεν επρόδωσε για χάρη των ιδεών του τη θρησκευτική του προσήλωση στην ποιότητα, στην γνησιότητα, στο μόχθο το δημιουργικό.
Τούτη η τεράστια ασπρόμαυρη τοιχογραφία που απλώνεται στους τοίχους της Εθνικής Πινακοθήκης με τις πονεμένες μανάδες, τα χέρια τα υψωμένα σε επίκληση και διαμαρτυρία, τους μάρτυρες και τα παλληκάρια, πότε τσακισμένα πότε όρθια να μιλούν για λευτεριά και δικαιοσύνη καθαγιάζει τους αγώνες ενός λαού με το ανέστερο φως της τέχνης.
Κρίμα που δεν θα δουν την έκθεση αυτή ο Κάλβος, ο Σολωμός, ο Μακρυγιάννης, ο Σικελιανός, ο Σεφέρης. Τα λόγια τους θάρθουν συχνά στη μνήμη μας περιδιαβάζοντας εκεί
Τα τιμητικά τούτα λόγια για τον Χαράκτη Α.Τάσσο θα ήθελα, όπως του αξίζει, να τα χαράξω με το καλέμι στο ξύλο. Ομότεχνός του για λίγο καιρό, από τις περιστάσεις, που είτανε τότε για όλους μας πολύ δύσκολες και μαύρες, έχω να πιάσω καλέμι από τα σκοτεινά χρόνια της κατοχής του τόπου μας κάτω από τις σκληρές και βάναυσες δυνάμεις του άξονος. Έτσι ας περιοριστώ να χαράξω λίγα λόγια στο χαρτί με την απλή και απέριττη γλώσσα του επιγράμματος.
Γνωριστήκαμε στα χρόνια, γύρω στα 30, που η χαρακτική περνούσε στα χέρια της δεύτερης γενιάς της αναγεννητικής της πορείας που άρχισε στην αρχή του αιώνα μας.
Πριν από την τάση αυτή η ξυλογραφία και η λιθογραφία είχαν υποβιβασθή, όλον τον 19ο αιώνα, στο ρόλο της αναπαραγωγής έργων τέχνης για ευρύτερη διάδοση και στο διακοσμητικό έργο της εικονογράφησης κειμένων. Η απασχόληση των χαρακτών σ' αυτή την εργασία είχε σαν αποτέλεσμα μια δεξιοτεχνική ανάπτυξη της χαρακτικής σε βαθμό τελειότητας χωρίς όμως καμμιά δημιουργική φιλοδοξία. Έπρεπε να φυσήξουν οι βίαιοι άνεμοι του τέλους του 19ου και των αρχών του αιώνα μας, στην τέχνη γενικά για να φρεσκαριστούν οι αντιλήψεις για την ανανεωτική δύναμη που μπορούσαν να έχουν το ξύλο, ο χαλκός, η πέτρα της λιθογραφίας. Το καλέμι και το κοπίδι πέρασε στα χέρια των ίδιων των δημιουργών που έσκυψαν μόνοι τους απάνω στη λιθογραφική πλάκα, στο σανίδι και στο χαλκό, ανίδεοι από τα τεχνικά μυστικά και αποδέσμευσαν την χαρακτική τέχνη από την επαγγελματική ρουτίνα δίνοντας στα έργα τους την πνοή της δημιουργίας. Από τους πρωταγωνιστές σ' αυτή την ανανεωτική προσπάθεια να γίνη η χαρακτική αυθύπαρκτη τέχνη στάθηκε και ο δικός μας Δημήτρης Γαλάνης.
Με την ανάληψη της έδρας της χαρακτικής από τον Γιάννη Κεφαλληνό στη Σχολή των Καλών Τεχνών και την απόμακρη ακτινοβολία του Γαλάνη η χαρακτική εφούντωσε μονομιάς και στον τόπο μας και τράβηξε μια πλειάδα νέων καλλιτεχνών στη δούλεψή της.
Είταν πάνω στην ανοδική της πορεία η νεοελληνική χαρακτική όταν ήρθε ο πόλεμος και η κατοχή. Το καλέμι στα χέρια των νέων καλλιτεχνών που έμειναν αδούλωτοι στο πνεύμα και στην ψυχή γίνεται όπλο οξύ και αιχμηρό.
Τότε είτανε που ο Τάσσος εκθέτει σε μιαν έκθεση επιβιώσεως, ένα έργο με τον τίτλο " ο τρελλός με το κόκκινο γαρούφαλλο" και καλείται στην Ιταλική κομμαντατούρα να εξηγήση τι σημαίνει αυτός ο τρελλός με το γαρούφαλο στο στόμα. Αυτό και άλλα ανάλογα περιστατικά δίνουν το έναυσμα ν' αρχίση ο μυστικός πόλεμος ανάμεσα στις τυφλές δυνάμεις της κατοχής και στο σύνολο των Ελλήνων καλλιτεχνών που έγραψαν στο ξύλο και στη λιθογραφική πλάκα μερικές από τις ωραιότερες σελίδες της νεοελληνικής τέχνης που κάποτε θα πρέπει να πάρουν τη θέση τους στην ιστορία του τόπου μας.
Τις σελίδες αυτές τις έχει πλουτίσει σημαντικά με το αδρό του χάραγμα ο Α. Τάσσος και με την τωρινή του έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη επιβεβαιώνει την αυστηρή, σταθερή, δημιουργική προσήλωση του στην απέριττη δύναμη του άσπιλου άσπρου που χαρακώνει το μαύρο σκοτεινό ξύλο με αστραπές και ζωντανεύει μορφές και ιδέες με μιαν υποβλητική και πεντακάθαρη άρθρωση.
Και οι μορφές και οι ιδέες του Α.Τάσσου είτανε πάντα σταθερές. Του εστοίχισαν κατατρεγμούς και διώξεις αλλά ποτέ δεν τις απαρνήθηκε. Αλλά και ποτέ δεν επρόδωσε για χάρη των ιδεών του τη θρησκευτική του προσήλωση στην ποιότητα, στην γνησιότητα, στο μόχθο το δημιουργικό.
Κρίμα που δεν θα δουν την έκθεση αυτή ο Κάλβος, ο Σολωμός, ο Μακρυγιάννης, ο Σικελιανός, ο Σεφέρης. Τα λόγια τους θάρθουν συχνά στη μνήμη μας περιδιαβάζοντας εκεί
όσοι το χάλκεον χέρι
βαρύ του φόβου αισθάνονται
ζυγόν δουλείας ας έχωσι
θέλει αρετήν και τόλμην
η ελευθερία
Σπύρος Βασιλείου
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου