Ακοίμητο το αίμα των νεκρών

"...Είμαι ένας γέρος τσομπάνος, και δεν ξέρω πολλά πράματα, μόνο ό,τι έχουνε δει τα μάτια μου.
Εδώ δεν είναι Τουρκία, είναι Κουρδιστάν, κι εμείς δεν είμαστε ορεσίβιοι Τούρκοι, είμαστε Κούρδοι.
Ζούμε στον τόπο μας πολύ καιρό πριν φανούν οι Τούρκοι, μα εγώ είμαι ένας γέρος τσομπάνος και δεν ξέρω να μιλάω.
Τους ξένους μου θα τους καλωσορίσει ο γιος του φίλου μου, ο καλύτερός μου."
Ήμουν εντελώς απροετοίμαστος. Όλοι είχανε γυρίσει πάνω μου, και σηκώθηκα αδέξια. Ένα ξέσπασμα μου έδωσε περιθώριο να συνέλθω.
Η Χαννελόρε σηκώθηκε δισταχτική, πέταξε μια  κουβέντα στον ξεναγό, κι οι Γερμανοί γελάσανε. Προχώρησε αποφασιστικά, αγκάλιασε τον Τζεμίλ, τον φίλησε και στα δυο μάγουλα, και γύρισε στη θέση της.
Ο Σεντάτ είπε χαμογελώντας.
- Με ρώτησε αν ο Τζεμίλ ήτανε στ' αλήθεια το θεριό που θα μας έτρωγε.
Γελάσαμε όλοι, και χαλάρωσε η επισημότητα που είχε δώσει ο Τζεμίλ στο καλωσόρισμα των ξένων.
Μίλησα κούρδικα, αργά, περιμένοντας τον ξεναγό να μεταφράζει:
- Ο Τζεμίλ θέλησε να σας μιλήσω για τον τόπο και το λαό μας, παραβλέποντας πως είμαι παιδί ακόμα, άμαθο.
Όπως σας είπα είμαστε Κούρδοι , και σας μιλάω στη γλώσσα μου. Ένας Τούρκος δεν θα με καταλάβαινε.
Είμαστε λαός με πολύ παλιά ιστορία, και αναφέρεται ότι μας συνάντησε ο Ξενοφώντας, ένας Έλληνας ιστορικός που έζησε πριν από δυόμισυ χιλιάδες χρόνια. μας ονομάζει Καρδούχους, και μας βρήκε στο τόπο μας, στο Κουρδιστάν.
Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν μουσουλμάνοι, και λατρεύαμε τον ήλιο και το φεγγάρι, τ' αστέρια και τις εποχές του χρόνου. Κατάλοιπα της παλιάς θρησκείας σώζονται ακόμα, και σας θυμίζω ότι η μεγάλη μας εθνική γιορτή είναι το Νεβρόζ, με την ανοιξιάτικη ισημερία. Απ' όσο ξέρω, κανένας άλλος λαός δε γιορτάζει το Νεβρόζ, και βέβαια όχι οι Τούρκοι.
Παρόλο που είμαστε ένας λαός μας χωρίζουνε ψηλά βουνά, φαράγγια δασωμένα, απάτητα και βαθιά, ορμητικά ποτάμια. Επικοινωνούμε δύσκολα, και πιο παλιά, που δεν είχε δρόμους, ακόμα πιο δύσκολα.
Το κάθε βουνό έχει τα δικά του χωριά, και δεν παραδέχεται ξένους αφέντες. Αναγκαστήκαμε να γίνουμε πολεμιστές, κι έχουμε πολεμήσει με τους Μήδους και τους Πέρσες, τους Έλληνες, τους Αρμένηδες, τους Άραβες, και τελευταία με τους Τούρκους.
Μερικοί μας νικήσαν, όπως είμαστε σκορπισμένοι, μα δεν μπόρεσαν να ριζώσουνε. Περνούν και σφάζουνε, μα φεύγουν, κι απομένουμε οι Κούρδοι, κι είμαστε περήφανοι που διαφεντεύουμε τον τόπο μας.
Από τα '28 ως τα '33 έγινε εδώ ένας πόλεμος με τους Τούρκους, και είναι γνωστός με τ' όνομα "εξέγερση του Ντερσίμ". Ο Τζεμίλ πολέμησε κι αυτός, και στάθηκε μεγάλος πολεμιστής.
Οι Τούρκοι μας νίκησαν, και σφάξανε πολύ κόσμο. Ένα κούρδικο μοιρολόι μιλάει για το ποτάμι το αίμα που θα κυλάει τριάντα χρόνια στο Ντερσίμ δίχως να στεγνώνει.
Οι Τούρκοι νίκησαν, μα δεν έμειναν στον τόπο μας.
Ξένοι φίλοι μας, σας καλωσορίζουμε στο Κουρδιστάν."
Τελείωσα και ξανακάθισα. Ο Τζεμίλ ξεσκέπασε  δίπλα του ένα πήλινο τσανάκι με πίτες που τις έψηνε ο ίδιος.
- Πάρτε ψωμί, είπε. Πάρτε κρέας."

***

Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Νίκου Κάσδαγλη, Ακοίμητο το αίμα των νεκρών. Ο Νίκος Κάσδαγλης υπήρξε από τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς με έντονη αντιδικτατορική δράση. Αν και γνωστότερος κυρίως από το έργο του "Οι κεκαρμένοι", η λογοτεχνική του προσφορά είναι πολύ μεγάλη καθώς το έργο είναι πλούσιο και ποικιλόμορφο. 
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε με το κουρδικό ζήτημα και καρπός αυτής της ενασχόλησης υπήρξαν τα βιβλία " Το Αραράτ αστράφτει" , " Αλλάχ Ακμπάρ!" βασισμένα σε μαρτυρίες και το μυθιστόρημα " Ακοίμητο το αίμα των νεκρών", έργο συγκλονιστικό, συνταρακτικό και πολύ σκληρό συγχρόνως. 
Πρόκειται για μια τριλογία στην οποία ακούμε την ιστορία τριών ανδρών, Κούρδων, με διαφορετική πορεία ο καθένας, αλλά όχι ανεξάρτητη. Ο κάθε ένας από αυτούς αυτοβιογραφείται. Οι ζωές τους μπλέκονται σε τέτοιο βαθμό μεταξύ τους ώστε αναπόφευκτα  οδηγούνται σε μια  σύγκρουση χωρίς έλεος . 
Το μυθιστόρημα είναι χωρισμένο σε τρία βιβλία. Στο κάθε βιβλίο ο βασικός ήρωας αφηγείται τη ζωή του και το παρελθόν του. Η κάθε αφήγηση φωτίζει με λεπτομέρειες τα κενά της προηγούμενης και γίνονται γνωστά όλα όσα έχουν συμβεί στις ζωές των ανθρώπων. Παράλληλα εκτυλίσσεται η ιστορία του κουρδικού λαού, η αντίστασή του, οι διώξεις, οι εκτοπίσεις, οι φυλακίσεις και τα βασανιστήρια· συγχρόνως όμως έρχονται στην επιφάνεια και οι συγκρούσεις όχι μόνο ανάμεσα στους Κούρδους και στους Τούρκους, αλλά και στους Κούρδους μεταξύ τους , φανερώνεται μια ενδοφυλετική αντιπαράθεση που από τη μια θέλει Κούρδους με ελεύθερο πνεύμα, αγωνιστές και αντάρτες και από την άλλη Κούρδους ενσωματωμένους στο Τουρκικό σύστημα διοίκησης και σκληρούς διώκτες των δικών τους ανθρώπων.
Ο Νίκος Κάσδαγλης μέσα από τρεις ατομικές ιστορίες αποδίδει  με έντονο ρεαλισμό και περιγραφές νατουραλιστικές, που φτάνουν και ξεπερνούν την ωμότητα πολλές φορές  πώς οι κοινωνικοί και πολιτικοί μηχανισμοί της εξουσίας κατορθώνουν να χειραγωγήσουν τους ανθρώπους, να τους υποδουλώσουν, να τους περιθωριοποιήσουν χρησιμοποιώντας σκληρές, απάνθρωπες και βίαιες συμπεριφορές. Και όλα αυτά εκεί όπου ζουν και δρουν οι Κούρδοι, σε ένα τοπίο πανέμορφο και άγριο , όπου οι άνθρωποι μπορούν να αγαπήσουν και να μισήσουν θανάσιμα. 
Κυρίαρχο συναίσθημα η εκδίκηση μέσω της οποίας οι ήρωες της κάθε ιστορίας επιζητούν την κάθαρση. Μια κάθαρση όμως που δεν έρχεται ποτέ γιατί όσο ο κουρδικός λαός θα πληρώνει με αίμα το δικαίωμα του να είναι ελεύθερος και ανεξάρτητος τόσο  αυτό το αίμα θα ζητάει αίμα, γιατί οι Κούρδοι δεν κλαίνε τους νεκρούς τους αλλά πληρώνουν το αίμα τους με αίμα. 
Τισιφόνη, Αληκτώ, Κελαινώ, Αδράστεια, Νέμεσις τα αρχαία ονόματα που προσωποποιούν τα ανθρώπινα ένστικτα, την τιμωρία, την εκδίκηση και τη θεία δίκη είναι τίτλοι ορισμένων  κεφαλαίων. Έτσι  ο συγγραφέας δίνει το στίγμα της παθογένειας και της βίας που σφίγγει τις ζωές των ανθρώπων και αφήνει μετέωρη την κάθαρση αφού τίποτε δεν τελειώνει αν δεν αποκατασταθεί η ισορροπία και η τάξη , δηλαδή αν δεν δικαιωθούν οι αγώνες και οι θυσίες του κουρδικού λαού. Ως τότε:

" εγρήγορος το πήμα των ολολώτων, γένοιτ' αν" *

Ακοίμητο το αίμα των νεκρών

Νίκος Κάσδαγλης Ακοίμητο το αίμα των νεκρών, εκδόσεις Bell, Αθήνα 1999

* Αισχύλος , Αγαμέμνων(στιχ. 346 -437) μότο στο βιβλίο