Όχι πως και τα άλλα παιδιά δεν ήταν καλά. Μπορεί να ήταν και πιο προκομμένα, αφού πολλές φορές τα παιδιά των φτωχών κάνανε τον προγυμναστή για τα πλούσια παιδιά. Αλλά τα πλουσιόπαιδα, σωστά μανάρια της κοινωνίας, ξεχώριζαν, ήταν διαφορετικά ντυμένα - από τον καλοσιδερωμένο λευκό γιακά και την ποδιά ποπλίνα έως τα λουστρίνια παπούτσια. Μέσα σε μια σχολική τάξη αμέσως έβλεπες χτυπητή τη διαφορά: τα καλοντυμένα παιδάκια, αφράτα και παχουλά, σαν κουραμπιέδες, και πιο εκεί τα μπαλωμένα παιδιά της πλύστρας, ισχνά και κατσιασμένα -αβαρία από διάφορα κοινωνικά ναυάγια. Είναι αλήθεια πως ήταν πολύ καθαρά, γενικά όμως δεν έλειπε η διάθεση να προχωρήσουμε σε διακρίσεις " καθαρών και ακαθάρτων", όπως συμβαίνει στα σκοτεινά στρώματα των Ινδιών. Αυτό δεν έγινε, υπήρχε όμως απόσταση και τα πλούσια παιδάκια δεν έδιναν εύκολα το χέρι στα φτωχά.
Η διάκριση ξεχώριζε σε όλα, αρκετά ταπεινωτική, και τα φτωχούλια που μεγάλωναν με τη χάρτινη υπόσχεση της ισότητας και της δικαιοσύνης, αντί να νιώσουν την παιδική χαρά, το μέτωπο υψηλά για μια ελεύθερη πατρίδα που θα την υπηρετούσαν με τα δυο πολυτιμότερα αγαθά, με το αίμα και με τον ιδρώτα, πρωτογνώριζαν το σύμπλεγμα της κατωτερότητας. Μ' αυτό και μεγάλωναν.
Τα μανάρια ξεχώριζαν ακόμη με τα βιβλία και με τα παιχνίδια τους. Είχαν βιβλία με χρυσά γράμματα και παιχνίδια ακριβά, φερμένα " από τα Ευρώπας", με πολύπλοκα μηχανήματα. Είχαν όμως καλή καρδιά κι αυτά και οι γονείς τους και όταν τα βιβλία ξεσχίζονταν και τα παιχνίδια τσακίζονταν, αντί να τα πετάξουνε στα σκουπίδια, τις περισσότερες φορές τα χαρίζανε στους φτωχούς συνταξιδιώτες.
Η διάκριση εξακολουθούσε έως τις τελευταίες τάξεις του γυμνασίου, για να εκδηλωθεί ακόμη πιο χτυπητά όταν οι φτωχοί μαθητές ή μαθήτριες έπρεπε να βιοπαλέψουν, ενώ οι άλλοι γράφονταν στο πανεπιστήμιο. Υπήρχε και μια άλλη κατηγορία. Αυτοί ήταν οι πιο διαλεχτοί, όσοι είχαν τα οικονομικά μέσα να πάνε να σπουδάσουν στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στο Παρίσι.
Αυτοί ήταν οι μανδαρίνοι. Σπουδές στο Παρίσι, ανεξάρτητα αν μάθαιναν κάτι παραπάνω ή κάτι λιγότερο από όσα μαθαίνουν στα ελληνικά πανεπιστήμια, ισοδυναμούσαν με τίτλο και αποτελούσαν χρίσμα για τα ανώτερα αξιώματα. Οι απόφοιτοι των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων κατέβαιναν στην Ελλάδα παίζοντας ένα κλειδί στη χούφτα τους, ήταν το κλειδί του φέουδου. Το είχαν πρόχειρο. Ένα κομμάτι της πατρίδας ήταν πάντα έτοιμο στα πόδια τους, νομάρχες και διευθυντές τραπεζών, τμηματάρχες και ανώτεροι λειτουργοί, κουμπάροι και βουλευτές, ήταν το άλας της γης.
Αυτοί κυβερνούσαν και μορφώνανε κατά εικόνα και ομοίωση το κράτος. Γι' αυτό πάντα ο λαός ήταν ανώτερος από την κρατική μηχανή, ανώτερος από τους ηγέτες του, ανεξάρτητα σε ποιο κόμμα ανήκαν αυτοί.
Γι'αυτό σε δύσκολες στιγμές ο λαός ξεπερνούσε τις προσδοκίες των ηγετών και τους έκανε να τρίβουν τα μάτια τους.Βέβαια, οι σπουδαγμένοι της Ευρώπης δεν ομολογούσαν ποτέ με τι τρόπο σπουδάσανε και τι μάθανε. Δεν τους συνέφερνε. Τουναντίον άφηναν να φουντώνει ο θρύλος " δια τας Ευρώπας", αδιάφορο αν γύριζαν ανάξιοι και ευτελείς όπως τα παιχνίδια που τους φέρναν κάποτε " από τας Ευρώπας" με τον πολύπλοκο μηχανισμό και την πρόστυχη ποιότητα...( απόσπασμα από το διήγημα " Από φαναριώτικο τζάκι ή Η φιλοξενία")
" Τα Παιδιά Καλών Οικογενειών" είναι μια σειρά ανέκδοτων διηγημάτων του Λουκά Καστανάκη, τα οποία επιμελήθηκε και εξέδωσε ο Γιώργος Καραντώνης.
" Είναι γραμμένα στην περίοδο 1942 - 1956, αλλά παρέμειναν ανέκδοτα ως σήμερα, αποτελούν δηλαδή μια φωνή από το παρελθόν που μιλά ακριβώς για το παρελθόν που περιγράφουν και - κυρίως - είναι γραμμένα από έναν άνθρωπο που έζησε και έδρασε για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της ζωής του στους τόπους που περιγράφει: στην Κωνσταντινούπολη, όπου γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, στον Καύκασο, στο Παρίσι, στο Βερολίνο, μέρη όπου είχε πολύχρονη παραμονή και πολυποίκιλη δράση, πριν καταλήξει και εγκατασταθεί μόνιμα στην Αθήνα, όπου έζησε τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια της ζωής του, με εξαίρεση, βέβαια, την τετραετή περίπου περίοδο της εξορίας του σε διάφορα "τουριστικά" νησιά.
Από όλα τα μέρη και τους πάμπολλους ανθρώπους που γνώρισε στη διάρκεια της ζωής του, ο συγγραφέας αντλεί το πολυποίκιλο υλικό του και καταγράφει καταστάσεις αληθινές και πολύ οικείες του, δίνοντας μια γλαφυρή αναπαράσταση, ιδιαίτερα του Ελληνισμού της διασποράς. Αντίθετα, μάλιστα, απ' ό,τι γράφεται συνήθως σε πολλά βιβλία, τα πρόσωπα των διηγημάτων του είναι υπαρκτά - αν και αναγράφονται με ψευδώνυμο - και καμιά τυχαία σύμπτωση δεν υπάρχει με πρόσωπα και γεγονότα εκείνης της εποχής, πράγμα που φαίνεται και από το ότι αρκετά πρόσωπα και κάποια περιστατικά είναι κοινά σε μερικά διηγήματα. Ο ίδιος ο συγγραφέας είχε γνωρίσει πολύ καλά, από τα μέσα, όλα αυτά τα "παιδιά καλών οικογενειών", τους στενούς συγγενείς πρωθυπουργών και υπουργών, τους βιομήχανους, τους έμπορους, τους πολιτικούς, τους ξεπεσμένους πρίγκηπες, τους ψευτοαριστοκράτες, τους διανοούμενους, τους ψευτοδιανοούμενους, τους " κοτσαμπάσηδες στα γράμματα και στην πολιτική"( από τον Πρόλογο του Γιώργου Καραντώνη )
Ο Λουκάς Καστανάκης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 30 Δεκεμβρίου 1890. Ο πρώτος γιος της οικογένειας, η οποία είχε άλλα δύο αγόρια, τον Μανόλη και το Θράσο, τον μετέπειτα γνωστό συγγραφέα. Στην Κωνσταντινούπολη πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια και φοίτησε στο Ζωγράφειο Γυμνάσιο.Το 1905 απεβίωσε η μητέρα τους. Το 1909 πήγε στο Βατούμ του Καυκάσου όπου εργάστηκε στην εταιρεία των αδελφών Αρβανιτίδη, αρχικά στο εργοστάσιο πετρελαίων και στη συνέχεια στην εταιρεία μαγγανίου . Τον Μάιο του 1917 παντρεύτηκε την Ναντέζντα (Μίλη) Παράτσα, της οποίας η μητέρα ήταν Ελληνίδα και ο πατέρας είχε καταγωγή από το Μαυροβούνιο. Στον Καύκασο συναντήθηκε με τον Νίκο Καζαντζάκη και συνδέθηκε φιλικά μαζί του. Έγινε μάλιστα ο δάσκαλός του στη ρώσικη γλώσσα.
Το 1920 πήγε στο Βερολίνο και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες ενώ παράλληλα έγινε μαθητής και συνεργάτης του Γιάννη Ψυχάρη. Διετέλεσε ανταποκριτής διαφόρων ελληνικών εφημερίδων, διηύθυνε την ελληνόφωνη εφημερίδα «Αγών» και εξέδωσε βιβλία στα ελληνικά. Υπήρξε ένας από τους ιδρυτές του «Διεθνούς Βήματος των Φοιτητών» (Tribune Internationale des étudiants), οργάνωση που ένωνε τους φοιτητές όλων των χωρών που σπούδαζαν στο Παρίσι. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν μια από τις προσωπικότητες που παρέστησαν στην ίδρυση της οργάνωσης την 12η Ιανουαρίου 1926
Το 1931 εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του οριστικά στην Αθήνα. Συνεργάστηκε με τις εφημερίδες «Πολιτεία» και «Ανεξάρτητος», με διάφορα περιοδικά, όπως τα Νεοελληνικά Γράμματα, και με τον εκδοτικό οίκο «Δημητράκου». Το 1933 υπέγραψε τη διαμαρτυρία των Ελλήνων λογίων για την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Το 1934-5 εργάστηκε στο τμήμα εξαγωγής ελληνικών καπνών της σοβιετικής εμπορικής αντιπροσωπείας. Το 1935 εξορίστηκε για 2 μήνες στη Φολέγανδρο από την κυβέρνηση Κονδύλη. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Μετά την Απελευθέρωση εργάστηκε ως δημοσιογράφος και μεταφραστής για τις εφημερίδες Ριζοσπάστης και Ελεύθερη Ελλάδα. Τον Δεκέμβρη του 1947 ξεκίνησε για τον Καστανάκη μια τετραετής περίοδος εξορίας. Αρχικά τον έστειλαν στην Ικαρία, μετά στη Μακρόνησο και τέλος στον Αη Στράτη. Από τον Αύγουστο του 1951, που αφέθηκε ελεύθερος, εργάστηκε πάλι ως μεταφραστής και δημοσιογράφος για Το Βήμα, Τα Νέα, τον Ταχυδρόμο και την Ακρόπολη. Πέθανε στο νοσοκομείο «Ελπίς» στις 26 Ιουνίου 1956 εξαιτίας νεοπλάσματος του ουροποιητικού. Η σύζυγός του Μίλη πέθανε το 1959. Τα πολυάριθμα άρθρα και οι μεταφράσεις του, που βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα έντυπα, καθώς επίσης και όλο το ανέκδοτο υλικό που άφησε πίσω του εκδίδονται σιγά σιγά, σε θεματικές συλλογές από τους κληρονόμους του.
"
Το σωστό (Κατὰ Ματθαῖον 5, 13):
ΑπάντησηΔιαγραφήὙμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς· ἐὰν δὲ τὸ ἅλας τῆς γῆς μωρανθῇ, ἐν τίνι ἁλισθήσεται; Εἰς οὐδὲν ἰσχύει ἔτι εἰ μὴ βληθὲν ἔξω καταπατεῖσθαι ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων.
Αχ, καημένη ελληνική γλώσσα τι τραβάς και (δεν) μαρτυράς…
Άγρυπνος
Αγαπητέ/η
ΑπάντησηΔιαγραφήγνωρίζω ποιο είναι το σωστό, αλλά έτσι είναι γραμμένο στο κείμενο και εγώ δεν μπορώ να παρέμβω διορθώνοντάς το γιατί δεν γνωρίζω αν για κάποιο λόγο ο συγγραφέας επέλεξε να το γράψει έτσι ή είναι ο δαίμων του τυπογραφείου.
Εσείς από όλο το κείμενο αυτό προσέξατε;
Λοιπόν να τα πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαταρχάς μη μου αλλάζετε το βιολογικό μου φύλο· «Άγρυπνος» υπογράφω, το «άγρυπνος» είναι επίθετο γένους αρσενικού, επομένως δεν μπορεί να είμαι «αγαπητή», έστω και κατ’ αντιδιαστολή. Ένα το κρατούμενο.
Θετικό ότι γνωρίζετε ποιο είναι το σωστό στη συγκεκριμένη περίπτωση· αυτό όμως —δηλαδή η γνώση του σωστού— έχει και συνέπειες (επίγνωση!) δηλαδή μια στοιχειώδη παρατήρηση, διόρθωση, επανόρθωση, κάτι τελοσπάντων που να μην επαναλαμβάνει και διαιωνίζει το λάθος, πράγμα που δεν έγινε. Δύο τα κρατούμενα.
Αμφιβάλλω ότι ένας διανοούμενος του βεληνεκούς του Λουκά Καστανάκη (Ζωγράφειο Γυμνάσιο είχε βγάλει ο άνθρωπος!) θα είχε υποπέσει ακόμα κι αν ήθελε να παραφράσει μια τόσο γνωστή ευαγγελική ρήση σε τέτοιου είδους σολοικισμό σαν κι αυτό του παραθέματος (αφήνω το καραμπινάτο ορθογραφικό λάθος να γράφεται το «ἁλίζω» με ύψιλον!)· επομένως μάλλον έχουμε εδώ στοιχειοθετικό ή πληκτρολογικό λάθος (πείτε το «δαίμων του τυπογραφείου», εγώ το λέω «δαίμων της αγραμματοσύνης») κι ένας παραπάνω λόγος για επισήμανση (αυτό δεν είναι βέβαια επέμβαση). Τρία τα κρατούμενα.
Βεβαίως και δεν πρόσεξα μόνο αυτό από το όλο κείμενο. Ξεκινάω όμως πάντα από το βασικό (το ’χε τονίσει κι ο Αριστοτέλης πριν δυόμισι σχεδόν χιλιάδες χρόνια), ότι δηλαδή καλή λογοτεχνία σ’ όλες της τις εκφάνσεις ακόμα και τις διαδικτυακές σημαίνει καλή γνώση και χρήση της γλώσσας· γι’ αυτό κι επισήμανα ό,τι επισήμανα. Τέσσαρα τα κρατούμενα.
Και για να τελειώνω. Οι Λατίνοι λέγανε repetitio est mater studiorum, δηλαδή η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης, αλλά το ρητό έτσι διατυπωμένο δεν ισχύει, ισχύει η επανάληψη όχι γενικά κι αόριστα, αλλά η επανάληψη του σωστού, διαφορετικά η επανάληψη του λάθους δεν μπορεί παρά να παραγάγει βλακεία, όπερ και συμβαίνει σήμερα κατά κόρον στο χώρο της διαδικτυακής «πραγματικότητας», ένθα η αμάθεια κι η αγραμματοσύνη είναι —για να θυμηθώ και τον μακαρίτη τον Ουμπέρτο Έκο που αυτές τις μέρες συμπληρώθηκε τετραετία από το θάνατό του— θεσμός· εξ ου και ό,τι έγραψα για τα δεινά της ελληνικής γλώσσας. Πέντε τα κρατούμενα.
Αυτά προς το παρόν κι αν θέλετε να το συζητήσουμε περαιτέρω το θέμα, είμαι στη διάθεσή σας.
Άγρυπνος
Δεν είχα πρόθεση να σας αλλάξω το βιολογικό σας φύλο!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ για το μάθημα. Συγχωρέστε μου την αγραμματοσύνη μου!
Εντάξει, εντάξει, όλα δεκτά, έτσι είναι αν έτσι νομίζετε που ’γραφε κι ο βάρδος· όσο για τη συχώρεση μάλλον θα ’πρεπε κανονικά ν’ απευθυνθείτε στον πνευματικό σας…
ΑπάντησηΔιαγραφήΆγρυπνος
Αγαπητέ/η ( το γραμματικό γένος του ψευδώνυμου σας δεν μού λέει κάτι και δεν με ενδιαφέρει το φύλο σας). Ανέχτηκα τα σχόλια σας στο πλαίσιο της ελευθερίας της γνώμης και έκφρασης που έχει κάθε καλοπροαίρετος αναγνώστης/αναγνώστρια του ιστολογίου μου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕσείς υπερβήκατε τα όρια και κάνετε κατάχρηση αυτής της ελευθερίας. Έχετε μπει στον προσωπικό μου χώρο και συμπεριφέρεστε σαν να είστε στο δικό σας.Δεν εκφράζετε απλά την άποψη σας,αλλά γράφετε με ύφος εκατό καρδιναλίων,με μεγάλη δόση αλαζονείας και ειρωνικό πνεύμα που αγγίζει το χλευασμό.
Δεν σας προσκάλεσα και ούτε με ενδιαφέρει η επίσκεψή σας. Δεν με ενδιαφέρουν επίσης οι θεολογικές σας γνώσεις και τα φιλολογίστικα επιχειρήματα σας που ξεπερνούν το σχολαστικισμό, άρα άνευ ουσίας. Επομένως τα ευφυολογήματα και τα εξυπνακίστικα σχόλια στον προσωπικό σας χώρο, όχι εδώ!
Δεν θα μου υποδείξετε τον τρόπο που διαχειρίζομαι τα κείμενα των αναρτήσεων μου. Μήπως συνδιαχειριζόμαστε το ιστολόγιο και δεν το ξέρω;
Αν έχετε τόσο μεγάλο πρόβλημα με την απόδοση της ευαγγελικής ρήσης στο συγκεκριμένο κείμενο να απευθυνθείτε στον επιμελητή του κειμένου και στις εκδόσεις Αίολος. Δεν με αφορούν τα σχόλια σας.
Αν συνεχίσετε,θα αναγκαστώ να διαγράφω κάθε σχόλιο σας. Ελπίζω να έγινα κατανοητή.