Ο Αλέκος Δούκας στην αρχή του βιβλίου του απευθύνεται στον αναγνώστη και γράφει:
" Κάθε βιβλίο που γράφεται, πρέπει να έχει και κάποιο σκοπό. Αλλοιώτικα, το βιβλίο αυτό είναι άχρηστο και προορίζεται για την μούχλα της ντουλάπας ή για προσάναμμα της φωτιάς της κουζίνας.
Και τούτο το βιβλίο γράφτηκε για ένα σκοπό, ένα πολύμορφο σκοπό.
Όσους Μικρασιάτες ποιητές και πεζογράφους διάβασα, δεν συμφώνησα πέρα για πέρα μαζύ τους. Μερικοί αρχίσανε τους θρήνους του Ιερεμία, χωρίς να έχουνε τη δύναμη να εγκαρδιώσουν και να δώσουνε ελπίδα, όπως μπορούσε να κάνει ένας Ιερεμίας.
Άλλοι πάλι, μπορούσανε να ιδούν το ξεκλήρισμα του Μικρασιατικού Ελληνισμού, κι' αγνοούσανε ολότελα το ρήμαγμα του Λαού της Τουρκίας. Μήτε μπορούσανε , έστω και "κατόπιν εορτής" , να αναλύσουνε αντικειμενικά το ξύπνημα της αστικής τάξης της Τουρκίας, που θα ηγούτανε του κινήματος της απελευθέρωσης του Λαού της, από τη φεουδαρχική, ιεροκρατική και ξένη πολιτικο-οικονομική του υποδούλωση.
Μια άλλη μερίδα υπάρχει ακόμα στην Ελλάδα, απομεινάριο της " Μεγάλης Ιδέας", που νομίζει πως πρέπει να πάμε πίσω στη Μικρασία, με τη σπάθα του Μεγ-Αλεξάνδρου ή με τη βαρβαρική Στρατιά Μικρασίας. Ευτυχώς, αυτή η ομάδα είναι ολιγάριθμη, μα ακόμα, αρκετά επικίνδυνη.
Γενικά, όμως, κανένας διανοούμενος Μικρασιάτης δεν δίνει μια κατευθυντήρια γραμμή, μήτε θέλει να αναγνωρίσει πως οι καιροί άλλαξαν, κι' ότι ο Τούρκικος κι' ο Ελληνικός Λαός μπορούνε να συνεργαστούν στενότατα προς το παρόν χωρίς ξένους πάτρωνες, να συζήσουν στο προσεχέστατο μέλλον, κι' ακόμα να συγχωνευθούν κάτω από μια παγκόσμια, προοδευτική και ειρηνική κοινωνία.
Επίσης θέλησα να περισώσω από τελειωτικό αφανισμό ηθογραφικό υλικό και πανάρχαιες παραδόσεις του Μοσχονησιού, καθώς και τη ζωή του Ελληνισμού των παραλίων της Μικρασίας, από την αρχή του παρόντος αιώνα, ως την τραγική μέρα του ξεκληρισμού του.
Το βιβλίο τούτο έχει γραφεί ιδίως για τη Νέα Γενηά, που την καμαρώνω έτσι που τραβά θαραλλέα και γεμάτη ελπίδα προς τα εμπρός. Φυσικά θα μας προσπεράσει και θα μας αφίσει πίσω " βραδυπορούντας", αν δεν έχουμε την τόλμη και το ψυχικό θάρρος να πάμε μαζί της, εμείς οι πρεσβύτεροι. Μήτε θ' ανεχτεί η Νέα Γενηά να θελήσουμε να την κλείσουμε μέσα στο ιδεολογικό καβούκι της εποχής μας. Εμείς οι πρεσβύτεροι, είμαστε το "ΧΘΕΣ", οι Νέοι είναι το "ΣΗΜΕΡΑ" και το "ΑΥΡΙΟ".
Πολλοί, "διυλίζοντας τον κώνωπα την δε κάμηλον καταπίνοντες", ίσως να ρωτήσουν: " Το βιβλίο σου είναι νουβέλλα; Είναι συλλογή διηγημάτων; Γιατί τρέχεις στο γράψιμό σου; Αυτό το βιβλίο, ως φόρμα, είναι ανορθόδοξο".
Η απάντηση μου είναι: Ναι, είναι ανορθόδοξο. Δεν είναι νουβέλλα, δεν είναι συλλογή διηγημάτων. Είναι ταχυγραφημένα χρονικά· και τα χρονικά πάντοτε είναι ταχυγραφήματα. Και σκοπός τούτων των ταχυγραφημένων χρονικών είναι να περισώσω από τη λησμοσύνη μερικές σελίδες της ιστορίας μας, που άλλοι παραλείψανε. Σελίδες ποτισμένες με το αίμα και τα δάκρυα του Λαού μας και με το αίμα και τα δάκρυα του Τούρκικου Λαού.
Η εποχή της "Κατοχής" αντιπροσωπεύεται από μια ολόκληρη πλειάδα ποιητών και πεζογράφων, που περισώσανε για τους μεταγενέστερους την Πίνδο, το Χαϊδάρι, την Ασκλάβωτη Αθήνα, τις "33 Μέρες" και...γιατί όχι;...την Μακρόνησο, τα Γιούρα και τον ΄Αη Στράτη.
Το βιβλίο μου αυτό, προσπαθεί να καλύψει τμήματα της ιστορικής μας εποχής, που άλλοι δεν έχουνε καλύψει ως τα τώρα " ( Ascot Vale, Victoria, Australia. Χριστούγεννα 1952).
Το βιβλίο προλογίζει ο Βασίλης Στεφάνου, ο οποίος γεννήθηκε στο Καστελόριζο και μετανάστευσε στην Αυστραλία το 1927 συνταξιδεύοντας με τον Αλέκο Δούκα Ο Βασίλης Στεφάνου υπήρξε μαζί με τον Αλέκο Δούκα από τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου " Δημόκριτος" και της εφημερίδας " Νέος Κόσμος", αλλά και καθοδηγητικό στέλεχος της ελληνοαυστραλιανής Αριστεράς.
Γράφει ο Βασίλης Στεφάνου για το βιβλίο " Στην Πάλη - Στα Νειάτα":
" Μέσα από τον αναβρασμό του τελευταίου πολέμου, μέσα από την καινούργια τάση της ρεαλιστικής διανόησης, ήταν αναπόφευκτο, η όλη αυτή εξέλιξη να κατασταλάξει μέσα σ' ένα βιβλίο, όπως " Στην Πάλη - Στα Νειάτα" του Αλέκου Δούκα.
Το βασικό θέμα, η συμφιλίωση των δύο Λαών, του Τούρκικου και του Ελληνικού, που συμβολίζει ο συγγραφέας με την ισόβια, δυνατή φιλία του Μικρού Αδερφού και του Σουλεϊμάν, είναι ένα θέμα που πηγάζει όχι από τη φαντασία ενός ιδεαλιστή, αλλά είναι ολόκληρη η πείρα των δυό Λαών, είναι η πείρα της Ανθρωπότητας, βγαλμένη από τον αγώνα της ζωής. Είναι ένα αληθινό αντικαθρέφτισμα της πραγματικότητας.
Ο συγγραφέας δεν ονειρεύεται μια γαλήνια κατάσταση, ούτε περιγράφει την εξέλιξη των δύο χαραχτήρων, σαν ένα ήσυχο ποταμάκι, που κυλά ήρεμα μέσα στη λαγκαδιά.
Ο πόθος της ειρήνης και της συμφιλίωσης, προέρχεται από τον σκληρόν αγώνα για τη Ζωή, από την πικρή πείρα των δύο Λαών.
Η γαλήνια παιδική περίοδος είναι μάλλον ηθογραφία γραμμένη σε αυτοτελή μικροδιηγήματα που περιέχουν τον σπόρο ιστορικών γεγονότων.
Το γαλήνιο όμως ποταμάκι, αλλάζει σε πολυκύμαντο χείμαρρο στο δεύτερο μέρος του βιβλίου. Η περιγραφή από τον συγγραφέα της Μικρασιατικής εκστρατείας και της Καταστροφής, που ήρθε σαν φυσικό επακόλουθο, είναι το πιο ζωντανό μέρος του βιβλίου. Ο συγγραφέας με τα πιο αδρά χρώματα ζωγραφίζει όχι μονάχα την τραγωδία και τη συμφορά των δυό Λαών σ' αυτή την ιστορική περίοδο, μα αναλύει ταυτόχρονα με ένα επιδέξιο τρόπο τις κοινωνικο - ιστορικές συνθήκες, που υπήρχαν σ' αυτή την εποχή της τραγικής ζωής των Λαών της Ελλάδας και της Τουρκίας: Ο Ελληνικός Λαός θυσιάζει το παν στο βωμό της "Μεγάλης Ιδέας", που ντόπιοι και ξένοι καιροσκόποι τού επέβαλαν, κι' ο Λαός της Τουρκίας ταυτόχρονα με την υπεράσπιση της πατρίδας του, εξέλισσε την Αστική Δημοκρατία στη Χώρα του.
Η εισβολή των Ελλήνων, η πατριωτική αντίσταση του Τούρκικου Λαού, η οπισθοχώρηση και το ξερρίζωμα του Ελληνισμού της Μικρασίας, όλα αυτά περιγράφονται με τα λόγια και τα έργα του απλού Λαού των δυό αυτών χωρών. Όλα αυτά τα προβλήματα μαζεύουνται σαν μικρά ποταμάκια, για να δημιουργήσουν το επιβλητικό ποτάμι, το μεγάλο ερώτημα: " Γιατί; Ποιος ο λόγος;"
Την απάντηση στο ερώτημα αυτό τη βρίσκει ο αναγνώστης στην εξέλιξη του Μικρού Αδερφού και του Σουλεϊμάν. Το πρώτο μέρος, που περιγράφει την παιδική περίοδο των δυό φίλων, ίσως να είναι λεπτομερειακό, αλλά η τοπική ηθογραφία κι' η αστική προέλευση των δυό παιδιών, αποτελεί τη βάση για την κατανόηση της αλλαγής τους, ύστερα από την Μικρασιατική Εκστρατεία. Η απάντηση στο ερώτημα δίδεται στην εξέλιξη του Μικρού Αδερφού και στο ξύπνημα του Σουλεϊμάν.
Η επίθεση της αστυνομίας κατά των αναπήρων πολέμου στη Σαλονίκη, το LOCK -OUT των καπνεργατών στην Ξάνθη, που κι' αυτοί, μαζύ με τον Μικρό Αδερφό, πέσανε θύματα της "Μεγάλης Ιδέας", ήταν το φυτίλι που έβαλε φωτιά στο μπαρούτι.
Η μετανάστευση στην Αυστραλία και η συμμετοχή του Μικρού Αδερφού στους αγώνες του Αυστραλέζικου Λαού, είναι η περίοδος της διάλυσης του καπνού από την έκρηξη, κι' η ψυχική απολύτρωσή του.
Το βιβλίο του Αλέκου Δούκα δεν προσπαθεί να περικλείσει την όλη ιστορική πάλη του Ελληνικού Λαού, ούτε προσπαθεί να δικαιολογήσει το ξεγέλασμα του Τούρκικου Λαού. Περιγράφοντας την παιδική ηλικία, το άνδρωμα και το ωρίμασμα του Σουλεϊμάν και του Μικρού Αδερφού, δείχνει το δρόμο προς τα εμπρός.
Για την μεταπολεμική Ελληνο - Αυστραλέζικη πνευματική εξέλιξη, το βιβλίο " Στην Πάλη - Στα Νειάτα" δεν είναι ένας σταθμός, αλλά ένας οδηγός που δείχνει το δρόμο για τη μελλοντική εξέλιξη της πνευματικής ζωής του απόδημου Ελληνισμού.
Αυτή η ζωή θα δημιουργήσει τους νέους συγγραφείς της, που με νέους ορίζοντες μπροστά τους, θα πάρουν τον δρόμο που πρωτοπόροι, σαν τον Αλέκο Δούκα, χαράσσουνε. ( Οκτώβρης 1953, Elsternwick, Victoria, Australia.)
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου