Ζοζέ Σαραμάγκου

Ο Ζοζέ Σαραμάγκου
πήρε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1998. Είχα διαβάσει πληροφορίες για τη ζωή του. Με είχε εντυπωσιάσει το γεγονός ότι ήταν αυτοδίδακτος καθώς δεν μπορούσε να πάει στο σχολείο γιατί οι γονείς του -  φτωχοί ακτήμονες -  δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα. Επίσης μου ήταν γνωστό ότι υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Πορτογαλίας από το 1969. Βιβλία του όμως δεν είχα διαβάσει.
Το καλοκαίρι βρισκόμουν για δεκαπέντε μέρες στο πατρικό μου και ενώ είχα εφοδιαστεί με αρκετά βιβλία κάποια στιγμή ξέμεινα. Στο βιβλιοπωλείο της περιοχής δεν με ικανοποιούσε ιδιαίτερα κάποιος τίτλος , όταν ανάμεσα στα άλλα βλέπω ένα βιβλίο του Σαραμάγκου. Ευκαιρία να διαβάσω κάτι από αυτόν τον συγγραφέα σκέφτηκα. Αγόρασα λοιπόν το " Περί τυφλότητος" .

Η υπόθεση ξεκινά με την ξαφνική τύφλωση ενός ανθρώπου στη μέση του δρόμου και συνεχίζει με την ομαδική τύφλωση ενός ολόκληρου λαού εκτός μίας γυναίκας.Δύσκολο βιβλίο . Μου ήρθε πολλές φορές η διάθεση να το παρατήσω. Δεν το έκανα και τελικά πολύ ορθά έπραξα, διότι είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο πολύ σκληρό και πολύ ωμό  αλλά και βαθιά ανθρώπινο. Δείχνει τη συμπεριφορά των ανθρώπων κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και πόσο λίγο θέλει η ανθρώπινη συμπεριφορά  να μετατραπεί σε κτηνώδη. Ψυχογραφικό, αποκαλυπτικό των ανθρώπινων σχέσεων , πολυεπίπεδο, εφιαλτικό. Για σκεφθείτε τον εαυτό σας τυφλό σε έναν κόσμο που είναι όλοι τυφλοί εκτός μιας γυναίκας που όμως δεν αποκαλύπτεται. Πώς να οργανώσεις τη ζωή σου , πώς να εξυπηρετήσεις τις ανάγκες σου, πώς να ελέγξεις τα πάθη των διπλανών σου;
Η δυσκολία της ανάγνωσης βρίσκεται στον τρόπο της αφήγησης , στην οποία ενσωματώνονται οι διάλογοι. Χρειάζεται να είσαι πολύ συγκεντρωμένος για να καταλαβαίνεις ποιος μιλάει , σε ποιον μιλάει αλλά να αντιλαμβάνεσαι και τα σχόλια του συγγραφέα που παρεμβάλλονται και δεν αφήνουν τίποτε όρθιο.
Πριν λίγες μέρες τελείωσα ένα άλλο βιβλίο του Σαραμάγκου." Η Ιστορία της πολιορκίας της Λισαβόνας"

 

 

Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα αλλά με τελείως διαφορετική πλοκή από τα συνηθισμένα ιστορικά μυθιστορήματα. Είναι θα έλεγα μια ιστορία μέσα σε μια άλλη ιστορία. Όλα ξεκινούν όταν ένας επιμελητής εκδόσεων διορθώνοντας λάθη  στο έργο ενός ιστορικού  με θέμα την ιστορία της Λισαβώνας και την απελευθέρωση της από τους Μαυριτανούς αποφασίζει να αλλάξει την ιστορία βάζοντας ένα "δεν" εκεί που ο ιστορικός υποστήριζε ότι οι σταυροφόροι βοήθησαν τους Πορτογάλους να απελευθερώσουν την πόλη. Αυτός λοπόν αυθαίρετα βάζει το " δεν" και η ιστορία  αλλάζει μορφή.

Όταν το ανακαλύπτουν στον εκδοτικό οίκο , δεν τον απολύουν αλλά τον θέτουν υπό τον έλεγχο της διευθύντριας των επιμελητών , η οποία του προτείνει να γράψει την ιστορία όπως εκείνος τη φαντάζεται στηριζόμενος στο " δεν βοήθησαν οι σταυροφόροι ".  Και αυτό δύσκολο βιβλίο στο διάβασμα. Διάλογοι που ενσωματώνονται στη ροή της αφήγησης, παρελθόν , παρόν , ιστορικά γεγονότα πραγματικά και φανταστικά , πρόσωπα σύγχρονα , πρόσωπα της ιστορίας και της φαντασίας και σχόλια του συγγραφέα για το Θεό, για τον πόλεμο, για τις μάχες, για τις συνομιλίες των αντιπάλων . Και μέσα σε όλα αυτά μια ερωτική ιστορία μέσα στην ιστορία της πολιορκίας της Λισαβώνας αλλά και στη ζωή του επιμελητή . 

Ο Σαραμάγκου δεν είναι ένας εύκολος συγγραφέας  και δεν διαβάζεται απνευστί. Χρειάζεται πολλή προσοχή και σκέψη η ανάγνωση του. Σ΄αυτό συμβάλλει και ο μακροπερίοδος λόγος του. Είναι όμως ένας εκπληκτικός συγγραφέας που αξίζει κανείς να τον γνωρίσει. Ήδη στο πρόγραμμα έχουν μπεί και άλλα μυθιστορήματα του. Ας μην ξεχνάμε ότι υπήρξε και ένας οργισμένος blogger. Ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις του συγγραφέα υπάρχουν συγκεντρωμένες στη σελίδα των εκδόσεων Καστανιώτης