Μια πρόταση για την γιορτή της 28ης Οκτωβρίου 1940 στο σχολείο

ΑΦΗΓΗΤΗΣ
       Τα βαριά σύννεφα του πολέμου έχουν από καιρό τυλίξει την Ευρώπη. Πολλοί ευρωπαϊκοί λαοί στενάζουν κιόλας κάτω από τη βαρβαρική μπότα του φασιστικού άξονα. Τα σχέδια για την υποδούλωση του κόσμου στη νέα τάξη πραγμάτων περιλάμβαναν την Ελλάδα. Έτσι πρώτος ο Μουσολίνι δοκίμασε να την καταλάβει.

            28^η Οκτωβρίου 1940. Ένα πρωινό σαν τόσα άλλα. Κι όμως αυτό το πρωινό αποτελεί την αρχή ενός έπους, του έπους 1940-1944. Ο ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών  αρχίζει στις 7 το πρωί το πρόγραμμά του με μια είδηση που σε λίγο θα ξεσηκώσει όλη την  Ελλάδα.

[ Ρ.Σ.Αθηνών : Ανακοινωθέν, Βίντεο Το ΟΧΙ του 1940 ]

ΑΦΗΓΗΤΡΙΑ

            Λίγο μετά τη ραδιοφωνική αυτή μετάδοση το κέντρο της Αθήνας πλημμυρίζει από πλήθη κόσμου που διαδηλώνουν με κάθε τρόπο την πίστη τους για νίκη. Να πως αποδίδει  ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος την ατμόσφαιρα αυτών των ημερών στο ποίημα

« Οκτώβρης 1940»

Ανοίγουν τα παράθυρα
κι όσοι μένουν χαιρετούν αυτούς που φεύγουν
και φεύγουν όλοι.
Γέμισαν οι πόλεις τύμπανα και σημαίες.
Ορθή η αυγή σημαιοστολίζει τα όνειρά μας
κι η Ελλάδα λάμπει μες στα φώτα των ονείρων μας.
Ο ήλιος πλυμένος
με το καθάριο πρόσωπο στραμμένο στον άνθρωπο,
χαιρετάει τους δρόμους που τραβούν στη μάχη.
Αυτοκίνητα περνούν γεμάτα πλήθος.
Αποχαιρετιούνται στις πόρτες και γελάνε
ύστερα ακούγονται τ’ άρβυλα στην άσφαλτο,
το μεγάλο τραγούδι των αντρίκιων βημάτων
που μακραίνει και σβήνει στο βάθος του δρόμου,
ως το βραδινό σταθμό με τα χαμηλωμένα φώτα.
Εκεί τα τρένα περιμένουνε
σφυρίζουν για λίγο έξω από την πόλη,
ακούγονται οι αποχαιρετιστήριοι πυροβολισμοί
κι ύστερα όλα σωπαίνουν και περιμένουν.
Διαβάζουμε τα τελευταία παραρτήματα:
Νικούμε. Νικούμε.
Πάντα νικάει το δίκιο!
Μια μέρα θα νικήσει ο άνθρωπος.
Μια μέρα η λευτεριά θα νικήσει τον πόλεμο.
Μια μέρα θα νικήσουμε για πάντα.

[ Τραγούδι : Μ. Βαμβακάρης, Απ. Χατζηχρήστος, Το όνειρο του Μπενίτο ]

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

            Στην αρχή οι ολιγάριθμες ελληνικές δυνάμεις δέχονται την ασφυκτική πίεση των πάνοπλων ιταλικών μεραρχιών και προσπαθούν να συγκρατήσουν τις θέσεις τους πάνω στα βουνά της Πίνδου. Ο ενθουσιασμός και η γενναιότητα των Ελλήνων συγκλονίζουν την Ευρώπη.

ΑΦΗΓΗΤΡΙΑ

            Οι ελληνικές δυνάμεις ενισχύονται και περνούν στην αντεπίθεση, τρέποντας τον εχθρό σε άτακτη φυγή. Και μέσα στη δίνη του πολέμου ξεχωρίζουν οι ηρωικές μορφές  των γυναικών της Ηπείρου.

ΜΑΘΗΤΗΣ /ΤΡΙΑ 

 Γιάννης Δάλλας , Πίνδος – Στις γυναίκες της Ηπείρου

Μπροστά ουρανός παντού… Το καταράχι.

Πίσω γκρεμοί – το μάτι τούς φοβάται!

Και περπατάτε, ακόμα περπατάτε,

μια-μια, χιλιάδες ίσκιοι νυχτομάχοι.

Ψηλές, μαρμαροφάνταχτες κινάτε,

μ’ ένα ραβδί, με τ’ άρματα στη ράχη.

Η έγνια ενός λαού σάς επρομάχει,

καθώς σας κατευόδα εκεί που πάτε.

Γύρα τα χοροζάλογκα κι οι κάννες

φλέγονται, ιδές, καθώς από μια σ’ άλλη

περνάτε κορυφή, λεβεντομάνες.

Σαν πάνου απ’ όποια ξέρα και σπηλιάδα,

να κουβαλάτε, σ’ άγρυπνη μια πάλη,

στους ώμους σας ακέρια την Ελλάδα.

ΜΑΘΗΤΗΣ /ΤΡΙΑ

Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Οι γυναίκες της Πίνδου

Το χωριό, το Ηπειρώτικο χωριό δεχόταν με βόγκο το χιόνι που έπεφτε... έπεφτε... έπεφτε.
Το χιόνι έπεφτε... έπεφτε. Κόντευες να πιστεύεις πως δε θα μπορούσε η μέρα να διώξει τη νύχτα. Κι όμως ξημέρωσε και τότε τόλμησαν να ξεκινήσουν.
Μπρος ορθό εχθρικό το βουνό. Κάτω το Ηπειρώτικο χωριό, δεξιά ζερβά οι χαράδρες. Και το χιόνι να τους κόβει την ανάσα, να τους ζαλίζει, που τελειώνει το μονοπάτι, που αρχίζει η χαράδρα;
Και πάγος κάτω, πάγος που γλιστράει, τσουλήθρα θανάτου. Κι απάνω στο βουνό, 'κει προς την κορφή να καρτερούν τα πυρομαχικά -ζωή και θάνατος η έλλειψη τους -και τους είχαν τελειώσει. Κι αυτοί ανέβαιναν... ανέβαιναν κι όσο κι αν φαίνεται παράξενο μέσα στην τόση παγωνιά είχαν ιδρώσει . Απ' το κόπο κι απ' τον φόβο...

Και 'κει ήταν που και τα μουλάρια σταμάτησαν. Ή πιο σωστά πήραν τα πόδια τους τη γλιστρά της κατηφοριάς, οι ασήκωτες κάσες που 'χαν στις πλάτες τους μετακινήθηκαν... κίνδυνος να γκρεμιστούν στο βάραθρο μαζί με τα μουλάρια. Κι απάνω στο βουνό εκεί προς την κορφή, να καρτερούν τα πυρομαχικά, ζωή και θάνατος η έλλειψη τους, και τους είχαν τελειώσει...

ΜΑΘΗΤΗΣ /ΤΡΙΑ

Από το Ημερολόγιο του πολέμου, Μαρτυρίες 1940-1941

Γυναίκες που κουβαλούσαν πυρομαχικά. 7 Νοεμβρίου 1940. Σήμερα σκοτώθηκαν δύο παιδιά του 33ου Συντάγματος και αυτό μάνιασε περισσότερο τους στρατιώτες. Φωνάζαν εμπρός για τη Ρώμη. Ο θάνατος αυτός αντί να μας δειλιάσει μας έδωσε περισσότερα φτερά για να κυνηγήσουμε τους Ιταλούς. Συνάντησα γυναίκες που κουβαλούσαν πυρομαχικά. Μία ήτο 88 ετών. Μία μου είπε κλείδωσε το μικρό σε μια καλύβα για να βοηθήσει τον στρατό. Το βράδυ είδα μια γριούλα να κρατά δυο μικρά και η μητέρα τους ζύμωνε ψωμί για τον στρατό με το φως δυο κεριών που είχε μέσα σ' ένα ποτήρι. Τα χιόνια, ο πάγος, το τρομερό κρύο, δεν φαίνονταν να τις τρόμαζε. Όλες γεμάτες χαρά ήθελαν να προσφέρουν στο στρατό ό,τι δεν μπορούσαν τα μεταγωγικά. Αλήθεια γυναίκες θαύμα. Τι διαφορά με τις πόλεις! (Από το Ημερολόγιο Πολέμου του Αργύρη Μπαλατσού, στο: Χατζηπατέρα-Φαφαλιού, Μαρτυρίες 1940-1941, Αθήνα, Κέδρος, 1982)

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

       Τα ελληνικά στρατεύματα προελαύνουν σ’όλο το μήκος του μετώπου και καταλαμβάνουν  τη μια μετά την άλλη τις πόλεις που βρίσκονται σε αλβανικό έδαφος μέσα σε φοβερές καχουχίες.

[Οδυσσέας Ελύτης : Πορεία στο μέτωπο, βίντεο]

ΑΦΗΓΗΤΡΙΑ

 Ο Νικηφόρος Βρεττάκος δίνει μια θαυμάσια περιγραφή της ζωής του στρατιώτη στο Αλβανικό μέτωπο

ΜΑΘΗΤΗΣ / ΤΡΙΑ 

 Νικηφόρος Βρεττάκος : « Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο Αλβανικό μέτωπο»

Ποιος θα μας φέρει λίγον ύπνο εδώ που βρισκόμαστε;

Θα μπορούσαμε τότες τουλάχιστο να ιδούμε πως έρχεται τάχατε η μάνα μας
βαστάζοντας στη μασχάλη της ένα σεντόνι λουλακιασμένο
με μια ποδιά ζεστασιά και κατιφέδες από το σπίτι μας.
Ένα φθαρμένο μονόγραμμα στην άκρη του μαντιλιού: ένας κόσμος χαμένος.
Τριγυρίζουμε πάνω στο χιόνι με τις χλαίνες κοκαλιασμένες.
Ποτέ δεν βγήκε ο ήλιος σωστός απ' τα υψώματα του Μοράβα,
ποτέ δεν έδυσε ο ήλιος αλάβωτος απ' τ' αρπάγια της Τρεμπεσίνας.
Τρεκλίζω στον άνεμο χωρίς άλλο ρούχο, διπλωμένος με το ντουφέκι μου, παγωμένος και ασταθής.
(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια της πατρίδας μου
δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).
Δε θα μου πήγαινε αυτή η προσβολή περασμένη υπό μάλης,
δε θα μου πήγαινε αυτό το ντουφέκι αν δεν ήσουν εσύ,
γλυκό χώμα που νιώθεις σαν άνθρωπος,
αν δεν ήτανε πίσω μας λίκνα και τάφοι που μουρμουρίζουν
αν δεν ήτανε άνθρωποι κι αν δεν ήταν βουνά με περήφανα
μέτωπα, κομμένα θαρρείς απ' το χέρι του θεού
να ταιριάζουν στον τόπο, στο φως και το πνεύμα του.
Η νύχτα μας βελονιάζει τα κόκαλα μέσα στ' αμπριά.
εκεί μέσα μεταφέραμε τα φιλικά μας πρόσωπα και τ' ασπαζόμαστε
μεταφέραμε το σπίτι και την εκκλησιά του χωριού μας το κλουβί στο παράθυρο,
τα μάτια των κοριτσιών, το φράχτη του κήπου μας, όλα τα σύνορα μας, τ
ην Παναγία με το γαρούφαλο, ασίκισσα, που μας σκεπάζει τα πόδια πριν απ' το χιόνι,
που μας διπλώνει στη μπόλια της πριν απ' το θάνατο.
Μα ό,τι κι αν γίνει εμείς θα επιζήσουμε.
Άνθρωποι κατοικούν μες στο πνεύμα της Ελευθερίας αμέτρητοι,
Άνθρωποι όμορφοι μες στη θυσία τους, Άνθρωποι.
Το ότι πέθαναν, δεν σημαίνει πως έπαψαν να υπάρχουν εκεί,
με τις λύπες, τα δάκρυα και τις κουβέντες τους.
Ο ήλιος σας θα 'ναι ακριβά πληρωμένος.
Αν τυχόν δεν γυρίσω, ας είστε καλά, σκεφτείτε για λίγο πόσο μου στοίχισε.
(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια της πατρίδας μου
δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).

[  Άσμα  Δ από το « Άσμα Ηρωικό και πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» του Οδυσσέα Ελύτη , ηχητικό]

ΑΦΗΓΗΤΗΣ 

            Το αίμα του ελληνικού λαού, που πότισε τα βουνά της Πίνδου, δεν άργησε  να φέρει τα πρώτα μηνύματα της Νίκης :

                   Κορυτσά, Μοσχόπολις, Άγιοι Σαράντα, Αργυρόκαστρο, Χιμάρα

ΜΑΘΗΤΗΣ / ΤΡΙΑ 

 Άσμα  ΣΤ από το « Άσμα Ηρωικό και πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» του Οδυσσέα Ελύτη

Ήταν γενναίο παιδί.
Με τα θαμπόχρυσα κουμπιά και το πιστόλι του
Mε τον αέρα του άντρα στην περπατηξιά
Kαι με το κράνος του, γυαλιστερό σημάδι
(Φτάσανε τόσο εύκολα μες στο μυαλό
Που δεν εγνώρισε κακό ποτέ του)
Mε τους στρατιώτες του ζερβά δεξιά
Kαι την εκδίκηση της αδικίας μπροστά του
―Φωτιά στην άνομη φωτιά!―
Με το αίμα πάνω από τα φρύδια
Tα βουνά της Αλβανίας βροντήξανε
Ύστερα λιώσαν χιόνι να ξεπλύνουν
Tο κορμί του, σιωπηλό ναυάγιο της αυγής
Kαι το στόμα του, μικρό πουλί ακελάηδιστο
Kαι τα χέρια του, ανοιχτές πλατείες της ερημίας
Βρόντηξαν τα βουνά της Αλβανίας
Δεν έκλαψαν
Γιατί να κλάψουν
Ήταν γενναίο παιδί!

ΑΦΗΓΗΤΡΙΑ

       Οι επιτυχίες του ελληνικού στρατού στο Αλβανικό μέτωπο δημιουργούν πανικό στον Ιταλό δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι. Αλλά και η Γερμανία παρακολουθεί με ανησυχία την εξέλιξη της κατάστασης. Όταν οι Γερμανοί στρατιωτικοί πείθονται ότι οι Ιταλοί δεν έχουν καμιά πιθανότητα επιτυχίας αποφασίζουν να επέμβουν. Στις 6 Απριλίου 1941 το Γερμανικό Ραδιόφωνο μεταδίδει ανακοινωθέν της Ανώτατης Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης. Τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Ελλάδα. Ο Αδόλφος Χίτλερ απευθύνει διακήρυξη προς το γερμανικό λαό  με την οποία αναγγέλλει ότι η Γερμανία βρίσκεται σε πόλεμο με την Ελλάδα.

            Στα οχυρά της Μακεδονίας και της Θράκης γράφονται νέες σελίδες δόξας  αλλά στο τέλος οι Γερμανοί θα επικρατήσουν. Τα γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στη Θεσσαλονίκη και κατεβαίνουν νότια. Η πανίσχυρη γερμανική αεροπορία σφυροκοπάει αδιακρίτως πόλεις, λιμάνια, δρόμους, σιδηροδρομικούς σταθμούς. Ο ελληνικός λαός πληρώνει βαρύ φόρο αίματος

            Κυριακή 27 Απριλίου  1941 ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών μεταδίδει

[ Ρ.Σ.Αθηνών : Ανακοινωθέν, ηχητικό]

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

            Μια φάλαγγα Γερμανών φθάνει στην Ακρόπολη. Εκεί  δύο αξιωματικοί υψώνουν στον ιερό βράχο τη σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό. Κι ήρθαν τα μαύρα χρόνια της κατοχής. Μια μακρά περίοδος άρχισε που στοίχισε τη ζωή 600.000 χιλιάδων  Ελλήνων.

Ο ελληνικός λαός γονατισμένος  δεν έσκυψε το κεφάλι, δε συμβιβάστηκε με τους κατακτητές , ούτε υποτάχθηκε μοιρολατρικά στη δοκιμασία. Απαντά με ένα ακόμη  ΟΧΙ στο φασισμό, στο ναζισμό, στην υποτέλεια και τον εξευτελισμό. Πολύ σύντομα αναβίωσε τη φιλελεύθερη αγωνιστική παράδοση του κι οργάνωσε τη Εθνική Αντίσταση , στην αρχή αυθόρμητα, γρήγορα όμως οργανώνεται και ξεκινά το τιτάνιο έργο έργο της απελευθέρωσης στα βουνά, στις πόλεις, στα χωριά. ΕΑΜ, ΕΛΑΣ,  και άλλες οργανώσεις στην εμπροσθοφυλακή.

  Χρήστου Λεοντή    « Καταχνιά» 

            Μια από τις πρώτες αντιστασιακές ενέργειες στην Ευρώπη κατά των Γερμανών σημειώθηκε στην Ελλάδα, όταν ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας  καταρράκωσαν το σύμβολο του ναζισμού, κατεβάζοντας τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη.

 ΑΦΗΓΗΤΡΙΑ

    Όλο αυτό το ηρωικό ξεσήκωμα πληρώθηκε με πολύ αίμα. Δοξάτο, Χορτιάτης, Καλάβρυτα, Δίστομο, Κάνδανος, Καισαριανή, όλη η Ελλάδα ένα θυσιαστήριο.Οι διώξεις, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, οι εκτελέσεις δε λυγίζουν τον ελληνικό λαό. Ακόμα και μικρά παιδιά αγωνίζονται

[ Χάρις Αλεξίου, το μπλόκο]

ΜΑΘΗΤΗΣ/ ΤΡΙΑ 

Νικηφόρος Βρεττάκος : « Ελεγείο στον τάφο ενός μικρού αγωνιστή

Πάνω στὸ χῶμα τὸ δικό σου λέμε τ᾿ ὄνομά μας.
Πάνω στὸ χῶμα τὸ δικό σου σχεδιάζουμε τοὺς κήπους
καὶ τὶς πολιτεῖς μας
Πάνω στὸ χῶμα σου εἴμαστε. Ἔχουμε πατρίδα.
Ἔχω κρατήσει μέσα μου τὴ ντουφεκιά σου.
Γυρίζει μέσα μου ὁ φαρμακερὸς ἦχος τοῦ πολυβόλου.
Θυμᾶμαι τὴν καρδιά σου ποὺ ἄνοιξε,
κ᾿ ἔρχονται στὸ μυαλό μου
κάτι ἑκατόφυλλα τριαντάφυλλα
ποὺ μοιάζουνε
σὰν ὁμιλία τοῦ ἀπείρου πρὸς τὸν ἄνθρωπο
-ἔτσι μας μίλησε ἡ καρδιά σου.
Κ᾿ εἴδαμε πὼς ὁ κόσμος εἶναι μεγαλύτερος,
κ᾿ ἔγινε μεγαλύτερος γιὰ νὰ χωρᾷ ἡ ἀγάπη.
Τὸ πρῶτο σου παιγνίδι: Ἐσύ.
Τὸ πρῶτο σου ἀλογάκι: Ἐσύ.
Ἔπαιξες τὴ φωτιά. Ἔπαιξες τὸ Χριστό.
Ἔπαιξες τὸν Ἀη-Γιώργη καὶ τὸ Διγενῆ.
Ἔπαιξες τοὺς δεῖκτες τοῦ ρολογιοῦ ποὺ κατεβαίνουνε
ἀπ᾿ τὰ μεσάνυχτα.
Ἔπαιξες τὴ φωνὴ τῆς ἐλπίδας, ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπῆρχε φωνή.
Ἡ πλατεῖα ἦταν ἔρημη. Ἡ πατρίδα εἶχε φύγει.
Ἦταν καιρός! Δὲ βάσταξε ἡ καρδιά σου περισσότερο
ν᾿ ἀκοῦς κάτω ἀπ᾿ τὴ στέγη σου τ᾿ ἀνθρώπινα μπουμπουνιτὰ τῆς Εὐρώπης!
Ἄναψες κάτω ἀπ᾿ τὸ σακκάκι σου τὸ πρῶτο κλεφτοφάναρο...
Καρδιὰ τῶν καρδιῶν! Σκέφτηκες τὸν ἥλιο, καὶ προχώρησες...
Ἀνέβηκες στὸ πεζοδρόμιο κ᾿ ἔπαιξες τὸν ἄνθρωπο!

[ Γιώργος Νταλάρας , Χαϊδάρι, Βίντεο]

ΑΦΗΓΗΤΗΣ

Ο αγώνας που ξεκινάει από την 28^η Οκτωβρίου 1940 και συνεχίζεται με την Εθνική Αντίσταση είναι πέρα για πέρα δημιούργημα του λαού μας. Ετούτος ο λαός δικαίωσε και με τους αγώνες του την ιστορική του συνέχεια, διέλυσε το μύθο του μικρού και αδύνατου που πάντα πρέπει να υποτάσσεται στο δίκαιο του ισχυρότερου και απέδειξε πως η λευτεριά δεν είναι δώρο που χαρίζεται αλλά αγαθό που κατακτιέται, αρκεί να παλεύει κανείς συνεχώς για αυτήν.

ΜΑΘΗΤΗΣ / ΤΡΙΑ

 Άσμα  ΙΔ΄Ηρωικό και πένθιμο ....του Οδυσσέα Ελύτη

Τώρα χτυπάει πιο γρήγορα τ’ όνειρο μες στο αίμα
Tου κόσμου η πιο σωστή στιγμή σημαίνει:
Ελευθερία
Έλληνες μες στα σκοτεινά δείχνουν το δρόμο:
EΛEYΘEPIA
Για σένα θα δακρύσει από χαρά ο ήλιος

Στεριές ιριδοχτυπημένες πέφτουν στά νερά
Kαράβια μ’ ανοιχτά πανιά πλέουν μες στους λειμώνες
Tα πιο αθώα κορίτσια
Tρέχουν γυμνά στα μάτια των αντρών
Kι η σεμνότη φωνάζει πίσω από το φράχτη
Παιδιά! δεν είναι άλλη γη ωραιότερη...

Του κόσμου η πιο σωστή στιγμή σημαίνει!

Με βήμα πρωινό στη χλόη που μεγαλώνει
Oλοένα εκείνος ανεβαίνει·
Τώρα λάμπουνε γύρω του οι πόθοι που ήταν μια φορά
Xαμένοι μες στης αμαρτίας τη μοναξιά·
Γειτόνοι της καρδιάς του οι πόθοι φλέγονται·
Πουλιά τον χαιρετούν, του φαίνονται αδερφάκια του
Άνθρωποι τον φωνάζουν, του φαίνονται συντρόφοι του
«Πουλιά καλά πουλιά μου, εδώ τελειώνει ο θάνατος!»
«Σύντροφοι σύντροφοι καλοί μου, εδώ η ζωή αρχίζει!»
Αγιάζι ουράνιας ομορφιάς γυαλίζει στα μαλλιά του

Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο
Αύριο, αύριο, αύριο: το Πάσχα του Θεού! 

ΜΑΘΗΤΗΣ / ΤΡΙΑ

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος του Τάσου Λειβαδίτη

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι
για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους , θα φωνάξεις
τα χείλη σου θα ματώσουν απ’ τις φωνές
Το πρόσωπό σου θα ματώσει απ’ τις σφαίρες
μα δε θα κάνεις ούτε βήμα πίσω.

Κάθε κραυγή σου θα ‘ ναι μια πετριά

στα τζάμια των πολεμοκάπηλων.

Κάθε χειρονομία σου θα ‘ναι

για να γκρεμίζει την αδικία.

Δεν πρέπει ούτε στιγμή να υποχωρήσεις,

ούτε στιγμή να ξεχαστείς.

Είναι σκληρές οι μέρες που ζούμε.

Μια στιγμή αν ξεχαστείς,

αύριο οι άνθρωποι θα χάνονται

στη δίνη του πολέμου,

έτσι και σταματήσεις

για μια στιγμή να ονειρευτείς

εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα

θα γίνουν στάχτη απ’ τις φωτιές.

Δεν έχεις καιρό, δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

μπορεί να χρειαστεί και να πεθάνεις

για να ζήσουν οι άλλοι.

Θα πρέπει να μπορείς να θυσιάζεσαι

ένα οποιοδήποτε πρωινό.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

θα πρέπει να μπορείς να στέκεσαι

μπρος στα ντουφέκια!

Παρουσιάστηκε στην περσινή γιορτή του σχολείου μας.

Το αφηγηματικό μέρος βασίστηκε στην πρόταση της Ζωής Σπυροπούλου που βρίσκεται στο βιβλίο της Κείμενα για την Πατρίδα, Gutenberg , Αθήνα 1997

Από το έργο του Χρήστου Λεοντή , Καταχνιά, ακούστηκαν στη γιορτή αποσπάσματα από το δίσκο. Επειδή δεν μπόρεσα να ανεβάσω αυτά τα αποσπάσματα , γιατί προστατεύονται , στην ανάρτηση ανέβασα το βίντεο με όλο τον δίσκο. Το ίδιο ισχύει και για το τραγούδι Το μπλόκο της Καισαριανής, το οποίο  επίσης ακούστηκε, δεν προβλήθηκε.

Το τραγούδι Το όνειρο του Μπενίτο είναι από το cd Το αστικό τραγούδι στα πέτρινα χρόνια 1940-1949 που συνοδεύει το ομώνυμο βιβλίο του Σάκη Κ. Πάπιστα, Αφοι Κυριακίδη , Θεσσαλονίκη 2007

Το μελοποιημένο Άσμα Δ περιέχεται στο δίσκο του Νότη Μαυρουδή Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας που κυκλοφόρησε το 1968

Το τραγούδι το Χαϊδάρι περιέχεται στο δίσκο Τα ρεμπέτικα της Κατοχής