" Φ ύ λ α κ ε ς Γ ρ η γ ο ρ ε ί τ ε!" Φύλακες Γρηγορείτε για να μην σας πιάσουν στον ύπνο κείνοι που κυνηγούν τον ύπνο σας!" Μενέλαος Λουντέμης

" Οι Καιροί που οι ήρωες κοιμούνταν ήσυχοι κάτω απ' το χώμα τους πέρασαν. Τώρα οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχοι. Γιατί τη θυσία τους δεν την πήραν μαζί τους. Την άφησαν κληρονομιά σ' αυτούς που θάρθουν - όχι για να επαναλάβουν τη θυσία - αλλά για να την κάνουν δύναμη που προλαβαίνει τις - τέτιες -θυσίες.
   Δεν είναι ανάγκη, ο τροχός της Ιστορίας, να βουλιάζει μες στο αίμα για να πάει η Ιστορία μπροστά - αν ο Παρθενώνας δεν ξεχάστηκε δεν πρέπει να ξεχαστεί ούτε το Μακρονήσι. Γιατί οι Χτίστες του ακόμη δεν ξανάσαναν. Αγρυπνούμε πάντα πάνω στο γκρεμό τους με τ' αφτί στημένο κατά τη στεργιά, μην τύχει και πάψεις ν' ακούεται η φωνή που χιλιάδες χρόνια ακούεται μες στην Ιστορία:
" Φ ύ λ α κ ε ς  Γ ρ η γ ο ρ ε ί τ ε!" Φύλακες Γρηγορείτε για να μην σας πιάσουν στον ύπνο κείνοι που κυνηγούν τον ύπνο σας!"

 " ...Περιμένω κι εγώ μέρα τη μέρα να με μπαρκάρουν. Ξέρω πως είμαι "ναύλος". Όμως δεν περίμενα ήρεμα. Είναι ανώφελο να παρασταίνω εδώ τον άτρομο. Φιλολογία με τον κίνδυνο δεν γίνεται.
    Το ά γ ν ω σ τ ο έρχεται καταπάνω μου αφηνιασμένο, χωρίς όνομα, χωρίς διαστάσεις. Μακρονήσι δε θα πει τίποτα. Τα νησιά μονάχα τους δεν μισούν, δεν σκοτώνουν. Δεν έχουν κακία. Όλη την κακία την μάζεψαν - αλλοίμονο -εκείνοι που απ' τόνομα τους βγήκε η λέξη "ανθρωπισμός".
     Ένα βράδυ δεν κοιμήθηκα. Τελείωσα όλα μου τα τσιγάρα και τώρα κάθομαι με τα μάτια ανοιχτά κι αγρυπνώ. Μήπως - αλήθεια φοβάμαι; Σε ποιον να το πω; Όμως ναι, φοβάμαι. Μα μπροστά σε τί; Μπροστά στο θάνατο ή μπροστα στις αμφιβολίες της αθανασίας; Σκέφτηκα ακόμη μια φορά. Σκέφτηκα πολλές ακόμη φορές. Σκέφτηκα σκληρά, βασανιστικά. Κι αποφάσισα. Ναι. Κι εγώ αυτήν αγαπούσα. Αυτήν, την απλή, την αστόλιστη ζωούλα...Που πάει με τα πόδια στο μπακάλη για ν' αγοράσει ψωμί κι ελιές. Αυτήν...Κι όχι την άλλη, κείνην που φιγουράρει στα βιβλιοπωλεία. Τον ήλιο αγαπούσα κι εγώ. Τον ήλιο που ζέσταινε τη ράχη μου. Όχι τα φωτοστέφανα!
....Πού το ξέρω γώ πού θα βρίσκομαι αύριο; Τελευταία οι αποφάσεις παίρνονται απότομα. Καταργήθηκε η γραφειοκρατία. Οι υπουργοί κυβερνούν χειρονακτικά. Με χειρονομίες και σήματα
" Αποστείλατε είκοσιν εκ των εις χείρας σας κρατουμένων δια να κατηγορηθώσιν ως προδόται και να εκτελεσθώσιν" Η συντομία μήτηρ πάσης Τυραννίας.
Αλλά...Ας σταματήσουμε. Γιατί έφτασε η ώρα να μπούμε στο δεύτερο κύκλο. Να κάνουμε την άγραφη τραγωδία μας γραφτή. Και πρέπει να το κάνουμε τώρα. Όσο ζουν ακόμη τα μάτια κείνα που δεν τα θόλωσε το αίμα ή τα δάκρυα. Υπάρχουν νεκροί όρθιοι που δεν μπορούν να κοιμηθούν αν δε μιλήσουν. Εύκολα που γίνονται όλα στις παληές τραγωδίες! Έμπαιναν στα βιβλία ή κυκλοφορούσαν στους δρόμους. Δεν έμπαιναν  στα παπούτσια. Η φαντασία έχει την τάση να πετά, πότε να περπατά με τα πόδια, πολύ περισσότερο να μπαίνει μέσα σε κάτι σόλες που από ώρα σε ώρα κινδύνευαν να βρεθούν στον αέρα. Γι' αυτό, ό,τι κι αν είναι τούτο το βιβλίο - τραγωδία, ελεγεία, κομμός - πρέπει να αποσπασθεί αμέσως από τα χέρια του συγγραφέα του και να παραδοθεί στα χέρια του αναγνώστη.
     Το χαρτί λυώνει...Και τα γράμματα γρήγορα σβήνουν, και χάνονται. Λοιπόν ...ας αρχίσουμε. Η μέρα είναι ζεστή. Τα κατοπινά - το πού θα τα εμπιστευθούμε αυτά τα χαρτιά, το πώς θα τα σώσουμε - αυτά είναι δεύτερη έγνοια..."
( Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα (Σαρκοφάγοι ΙΙ), Δωρικός , Αθήνα 1976 , τέταρτη έκδοση)

Ο Μενέλαος Λουντέμης  ανήκει στους συγγραφείς εκείνους που σημάδεψαν τα εφηβικά μου χρόνια. Ήταν εκεί γύρω στα 1976 ή 1977 όταν μου δώρισε ένας φίλος το "Ενα παιδί μετράει τ΄άστρα" . Αργότερα διάβασα και άλλα βιβλία του Λουντέμη. Ακόμη θυμάμαι πόσο πολύ με είχε συγκλονίσει το " Οδός Αβύσσου Αριθμός 0". Μακρόνησος , σκληρά χρόνια , πέτρινα όπου η φαντασία και η πραγματικότητα μπλέκονται σε μια σκληρή περιγραφή τόσο σκληρή όσο η άβυσσος.
 Πολλά χρόνια αργότερα , σε ένα μικρό σχολείο σε κάποιο χωριό των Ιωαννίνων οι μαθητές της Β΄Γυμνασίου έκλαιγαν με την ιστορία του μικρού Σουκρή. Τέτοια συγκίνηση δεν την έχω ξαναζήσει σε σχολική τάξη.
Τα έργα του πολυδιαβασμένα αλλά ο ίδιος δεν αντιμετωπίστηκε πάντα τόσο θετικά από την κριτική καθώς κατηγορήθηκε για εκφραστικές ατέλειες , στρατευμένο ύφος, έντονο μελοδραματισμό και ξεπερασμένη θεματολογία.
Ο ϊδιος ο Λουντέμης είχε υποστηρίξει ότι έγραφε ερασιτεχνικά καθώς δεν τον ενδιέφερε η τέχνη αλλά η έκφραση της κοινωνικής ανισότητας και αδικίας . Η γραφή του είναι βιωματική, αποδίδει ρεαλιστικά πράγματα, γεγονότα, καταστάσεις ,πρόσωπα και τόπους.
 Πατρίδα είναι εκείνο που για χάρη του θυσιάζονται οι άνθρωποι και όχι αυτό που για χάρη του σκοτώνουν γράφει ο Λουντέμης , ο οποίος από μικρή ακόμη ηλικία δέχτηκε επιθέσεις και διακρίσεις εξ αιτίας της ένταξης του στο ΚΚΕ. Η τιμωρία του ήταν να αποβληθεί απ' όλα τα Γυμνάσια της χώρας. Για τη συμμετοχή του στον Εμφύλιο  δικάστηκε και καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία. Εξορίστηκε σε διάφορα νησιά και ανάμεσα τους η Μακρόνησος.
Στάθηκε όρθιος , δεν υπέγραψε δήλωση μετανοίας και έμεινε  ελεύθερος.
«Χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια για να γίνουν τα τέσσερα πόδια δύο. Δεν θα τα κάνω πάλι τέσσερα εγώ», αυτή ήταν η δήλωση του στη δίκη που έγινε το 1956 με το νόμο 509/47.

Φέτος λοιπόν συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του ( αν και ορισμένοι θεωρούν ότι δεν γεννήθηκε το 1912 αλλά το 1906) και είναι ευκαιρία να τον ξαναθυμηθούμε όχι μόνο γιατί μας συγκίνησε  και μας διαπαιδαγώγησε με το βαθιά ανθρώπινο έργο του , αλλά γιατί ο ίδιος ως άνθρωπος και αγωνιστής μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα ανθρωπιάς, αξιοπρέπειας και συνέπειας στα δύσκολα μονοπάτια που χρειάζεται να περπατήσουμε.
Πηγές: Μενέλαος Λουντέμης
          Βιογραφία