" Εκείνος όμως που θεμελίωσε το κοινωνιστικό μυθιστόρημα στην Ελλάδα είναι ο Κερκυραίος λογοτέχνης Κ. Θ ε ο τ ό κ η ς.
Η τιμή και το χρήμα , που πρωτοδημοσιεύτηκε στο Νουμά το 1912 και τυπώθηκε στην Κέρκυρα το 1914, είναι η κοινωνική ηθογραφία, που έκανε γνωστό το Θεοτόκη σα συγγραφέα με προοδευτικές αντιλήψεις. Το κατοπινό μυθιστόρημά του Οι σκλάβοι στα δεσμά τους, το πρώτο άρτιο τεχνικά μεγάλο κοινωνικό μυθιστόρημα, του έδωσε τιμητική θέση στα νεοελληνικά γράμματα και μεγάλη αίγλη μέσα στις λαϊκές μάζες.
Όμως ο Θεοτόκης δεν ήταν μονάχα ένα εξαιρετικό ταλέντο στην πρόζα, ήταν εξίσου κι ένας εμπνευσμένος ποιητής. Το ποίημά του εδώ το επιβεβαιώνει:
Σηκώθη τ'άγιο δίκηο της να λάβη
όλη η εργατιά με φρόνημα γενναίο.
Ισονομίας κηρύχνει νόμο νέο
και τα δεσμά του πλούτου η ορμή της θραύει.
Η σκληρή φτώχεια, η γύμνια, η πείνα παύει
και με καλούν μύριες φωνές να λέω
θούριο τραγούδι` σ'ένα πέλαο πλέω
χαράς, λεύτεροι ανθρώποι είναι όλοι οι σκλάβοι.
Μα για να σκίσω τες ανάερες ρούγες
που θα με βγάλουν στον ψηλό Ελικώνα,
πρέπει γοργά αργυρόχρυσες φτερούγες
Αγάπη αρμονική να μου χαρίσει.
Τι δε μπορεί ψυχής βαρειάς εικόνα
της Κασταλίας, να καθρεφτίση η βρύση.
Ο Γ ρ η γ ό ρ ι ο ς Ξ εν ό π ο υ λ ο ς
παλιός οπαδός του Πλ. Δρακούλη, δεν έμεινε ανε πηρέαστος από το εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα στα πριν από τα 1920 χρόνια. Ο προσεχτικός ανααγνώστης θα ιδεί την επίδραση αυτή στο έργο του , που' ναι γραμμένο πριν τα 1917. Στο μθιστόρημά του Πλούσιοι και φτωχοί, που δημοσιεύτηκε το 1919 στην εφημερίδα Έθνος, διαφαίνονται οι παλιές αναμνήσεις του συγγραφέα από την εποχή που είχε έρθει σ' επαφή με τη σοσιαλιστική ιδεολογία.
Ούτε ο Κ ω σ τ ή ς Π αλ α μ ά ς
έμεινε ανεπηρέαστος. Το πέρασμά του στους αγώνες του δημοτικισμού, οι συζητήσεις που γίνανε στο Νουμά γύρω στο βιβλίο του Γ. Σκληρού Το κοινωνικό μας ζήτημα , η επαφή του με προοδευτικούς διανοούμενους της εποχής του, όπως ο Αλ.Δελμούζος, η μελέτη του Τολστόη, του Ίψεν κ.α. ξένων συγγραφέων, που τα έργα τους είχαν κοινωνικό περιέχόμενο, ακόμα και οι λόγοι του Ζωρές στη γαλλική Βουλή, όλ' αυτά είχαν την επίδρασή τους στον Παλαμά. Έτσι, με τον πλούσιο και βροντόφωνο στίχο του, στάθηκε κι αυτός τότες ένας υμνητής της εργατιάς και των αγώνων της. Δίνουμε πιο κάτω μερικούς στίχους του που οι εργάτες θα πρέπει να τους θυμούνται:
Ο σηκωμός του προλετάριου
Ανάστα! Και φεγγόβολος και μεταμορφισμένος
ανέστη από το μνήμα του το παραπεταμένο
ο ταπεινός, ο κουρελής, ο καταφρονεμένος,
ο αγνώριστος, ο απάντεχος, ο αγέλαστος, ο ξένος,
μισόκοπος, σημαδιακός, άσκημος, ο άντρας, ο άντρας!
Της εργατιάς ο βασιλιάς, της φτώχειας ο πατέρας,
του κόσμου αφέντης! Έρχεται των πάντων ο ντραγάτης
ο κληρονόμος έρχεται στο τέλος των αιώνων.
Σταμνί βαστά, σπαθί βαστά, για να σφάξη τα έθνη!
Δράκοντα, αλιά σου, Μαμωνά! Στην οικουμένη ειρήνη,
αδελφωσύνη στους λαούς, χαρά και καλή γνώμη
στη γη! Τρισύγενη η δουλειά, μια πολιτεία ο κόσμος!
Το 1910 ο Παλαμάς έγραψε το παρακάτω " Τραγούδι του εργάτη " που το Εργατικό Κέντρο της Αθήνας είχε τότες σκοπό να το επισημοποιήσει σαν "ύμνο" της εργατιάς:
Εμείς οι εργάτες είμαστε, που με τον ιδρώτα μας
ποτίζαμε τη γη για να γεννά
καρπούς, λουλούδια, τ΄αγαθά του κόσμου ολόγυρά μας,
φτωχή, αλουλούδιαστη, άκαρπη μονάχα η εργατιά.
Εμείς οι εργάτες είμαστε, που με τον ιδρώτα μας
ζυμώνουμε του Κόσμου το ψωμί
πιο δυνατά από τα σπαθιά τα χέρια τα δικά μας
που μ' όλο τ' αλυσόδεμα σκάφτουν κι η γη πλουτεί.
Στου κόσμου τους θησαυριστές το βιος σου, εργάτη, νόμοι
στο τρώνε αδικητές, χωρίς ντροπή.
Αγκαλιαστήτε αδέρφια, ορθοί με μια
καρδιά, μια γνώμη.
- Δικαιοσύνη , βρόντηξε και λάμψε προκοπή.
Ο Κ ώ σ τ α ς Χ α τ ζ ό π ο υ λ ο ς
είναι ο πεζογράφος και ποιητής που όχι μόνο πέρασε στο σοσιαλιστικό κίνημα, αλλά πήρε κι ενεργό μέρος σ' αυτό. Όμως, εξόν από ελάχιστους στίχους με σοσιαλιστική πνοή, το έργο, στο σύνολό του σχεδόν, μένει μακριά από τους αγώνες της εργατιάς. Από τα λιγοστά ποιήματά του με κοινωνιστικό περιεχόμενο διαλέγουμε το πιο κάτω, που' ναι κατά τη γνώμη μας και το καλύτερο:
Ξύπνα μονάχα απ' τ' αποκοίμισμά σου
μη σκύβεις, λεημοσύνη μη ζητάς!
Τρίξε τα δόντια, αγρίεψε(ανταριά σου)
σπάσε όποιο μπρός σου μπόδισμα απαντάς.
Ρίχνε ό,τι κόβει την ορμή σου, χύμα
σαν ακράτητη θάλασσα πλατειά.
Καθ' άλλο μεγαλείο μπροστά σου τρίμα
ας πέση απ' τη γερή σου τη γροθιά.
Αιώνες δεν απόστασες να γέρνης,
σαν το νωθρό το βώδι, στο ζυγό.
Να σου θερίζουν άλλοι ό,τι συ σπέρνεις,
αργούς να θρέφης στάζοντας ιδρώ;
Χύνοντας αίμα συ να τους πλουταίνης,
να τους υψώνης σκύβοντας στη γη.
Κ' εσύ να λαχταράς, να μη χορταίνης
και το πικρό σου, το ξερό ψωμί.
Η τιμή και το χρήμα , που πρωτοδημοσιεύτηκε στο Νουμά το 1912 και τυπώθηκε στην Κέρκυρα το 1914, είναι η κοινωνική ηθογραφία, που έκανε γνωστό το Θεοτόκη σα συγγραφέα με προοδευτικές αντιλήψεις. Το κατοπινό μυθιστόρημά του Οι σκλάβοι στα δεσμά τους, το πρώτο άρτιο τεχνικά μεγάλο κοινωνικό μυθιστόρημα, του έδωσε τιμητική θέση στα νεοελληνικά γράμματα και μεγάλη αίγλη μέσα στις λαϊκές μάζες.
Όμως ο Θεοτόκης δεν ήταν μονάχα ένα εξαιρετικό ταλέντο στην πρόζα, ήταν εξίσου κι ένας εμπνευσμένος ποιητής. Το ποίημά του εδώ το επιβεβαιώνει:
Σηκώθη τ'άγιο δίκηο της να λάβη
όλη η εργατιά με φρόνημα γενναίο.
Ισονομίας κηρύχνει νόμο νέο
και τα δεσμά του πλούτου η ορμή της θραύει.
Η σκληρή φτώχεια, η γύμνια, η πείνα παύει
και με καλούν μύριες φωνές να λέω
θούριο τραγούδι` σ'ένα πέλαο πλέω
χαράς, λεύτεροι ανθρώποι είναι όλοι οι σκλάβοι.
Μα για να σκίσω τες ανάερες ρούγες
που θα με βγάλουν στον ψηλό Ελικώνα,
πρέπει γοργά αργυρόχρυσες φτερούγες
Αγάπη αρμονική να μου χαρίσει.
Τι δε μπορεί ψυχής βαρειάς εικόνα
της Κασταλίας, να καθρεφτίση η βρύση.
Ο Γ ρ η γ ό ρ ι ο ς Ξ εν ό π ο υ λ ο ς
παλιός οπαδός του Πλ. Δρακούλη, δεν έμεινε ανε πηρέαστος από το εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα στα πριν από τα 1920 χρόνια. Ο προσεχτικός ανααγνώστης θα ιδεί την επίδραση αυτή στο έργο του , που' ναι γραμμένο πριν τα 1917. Στο μθιστόρημά του Πλούσιοι και φτωχοί, που δημοσιεύτηκε το 1919 στην εφημερίδα Έθνος, διαφαίνονται οι παλιές αναμνήσεις του συγγραφέα από την εποχή που είχε έρθει σ' επαφή με τη σοσιαλιστική ιδεολογία.
Ούτε ο Κ ω σ τ ή ς Π αλ α μ ά ς
έμεινε ανεπηρέαστος. Το πέρασμά του στους αγώνες του δημοτικισμού, οι συζητήσεις που γίνανε στο Νουμά γύρω στο βιβλίο του Γ. Σκληρού Το κοινωνικό μας ζήτημα , η επαφή του με προοδευτικούς διανοούμενους της εποχής του, όπως ο Αλ.Δελμούζος, η μελέτη του Τολστόη, του Ίψεν κ.α. ξένων συγγραφέων, που τα έργα τους είχαν κοινωνικό περιέχόμενο, ακόμα και οι λόγοι του Ζωρές στη γαλλική Βουλή, όλ' αυτά είχαν την επίδρασή τους στον Παλαμά. Έτσι, με τον πλούσιο και βροντόφωνο στίχο του, στάθηκε κι αυτός τότες ένας υμνητής της εργατιάς και των αγώνων της. Δίνουμε πιο κάτω μερικούς στίχους του που οι εργάτες θα πρέπει να τους θυμούνται:
Ο σηκωμός του προλετάριου
Ανάστα! Και φεγγόβολος και μεταμορφισμένος
ανέστη από το μνήμα του το παραπεταμένο
ο ταπεινός, ο κουρελής, ο καταφρονεμένος,
ο αγνώριστος, ο απάντεχος, ο αγέλαστος, ο ξένος,
μισόκοπος, σημαδιακός, άσκημος, ο άντρας, ο άντρας!
Της εργατιάς ο βασιλιάς, της φτώχειας ο πατέρας,
του κόσμου αφέντης! Έρχεται των πάντων ο ντραγάτης
ο κληρονόμος έρχεται στο τέλος των αιώνων.
Σταμνί βαστά, σπαθί βαστά, για να σφάξη τα έθνη!
Δράκοντα, αλιά σου, Μαμωνά! Στην οικουμένη ειρήνη,
αδελφωσύνη στους λαούς, χαρά και καλή γνώμη
στη γη! Τρισύγενη η δουλειά, μια πολιτεία ο κόσμος!
Το 1910 ο Παλαμάς έγραψε το παρακάτω " Τραγούδι του εργάτη " που το Εργατικό Κέντρο της Αθήνας είχε τότες σκοπό να το επισημοποιήσει σαν "ύμνο" της εργατιάς:
Εμείς οι εργάτες είμαστε, που με τον ιδρώτα μας
ποτίζαμε τη γη για να γεννά
καρπούς, λουλούδια, τ΄αγαθά του κόσμου ολόγυρά μας,
φτωχή, αλουλούδιαστη, άκαρπη μονάχα η εργατιά.
Εμείς οι εργάτες είμαστε, που με τον ιδρώτα μας
ζυμώνουμε του Κόσμου το ψωμί
πιο δυνατά από τα σπαθιά τα χέρια τα δικά μας
που μ' όλο τ' αλυσόδεμα σκάφτουν κι η γη πλουτεί.
Στου κόσμου τους θησαυριστές το βιος σου, εργάτη, νόμοι
στο τρώνε αδικητές, χωρίς ντροπή.
Αγκαλιαστήτε αδέρφια, ορθοί με μια
καρδιά, μια γνώμη.
- Δικαιοσύνη , βρόντηξε και λάμψε προκοπή.
Ο Κ ώ σ τ α ς Χ α τ ζ ό π ο υ λ ο ς
είναι ο πεζογράφος και ποιητής που όχι μόνο πέρασε στο σοσιαλιστικό κίνημα, αλλά πήρε κι ενεργό μέρος σ' αυτό. Όμως, εξόν από ελάχιστους στίχους με σοσιαλιστική πνοή, το έργο, στο σύνολό του σχεδόν, μένει μακριά από τους αγώνες της εργατιάς. Από τα λιγοστά ποιήματά του με κοινωνιστικό περιεχόμενο διαλέγουμε το πιο κάτω, που' ναι κατά τη γνώμη μας και το καλύτερο:
Ξύπνα μονάχα απ' τ' αποκοίμισμά σου
μη σκύβεις, λεημοσύνη μη ζητάς!
Τρίξε τα δόντια, αγρίεψε(ανταριά σου)
σπάσε όποιο μπρός σου μπόδισμα απαντάς.
Ρίχνε ό,τι κόβει την ορμή σου, χύμα
σαν ακράτητη θάλασσα πλατειά.
Καθ' άλλο μεγαλείο μπροστά σου τρίμα
ας πέση απ' τη γερή σου τη γροθιά.
Αιώνες δεν απόστασες να γέρνης,
σαν το νωθρό το βώδι, στο ζυγό.
Να σου θερίζουν άλλοι ό,τι συ σπέρνεις,
αργούς να θρέφης στάζοντας ιδρώ;
Χύνοντας αίμα συ να τους πλουταίνης,
να τους υψώνης σκύβοντας στη γη.
Κ' εσύ να λαχταράς, να μη χορταίνης
και το πικρό σου, το ξερό ψωμί.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου