" H λογοτεχνία είναι βασική πηγή ηθικής παιδείας "

Στον Γιώργο Δουατζή

 Σόνια Ιλίνσκαγια. Μεταφράστρια, συγγραφέας, καθηγήτρια πανεπιστημίου, πολυβραβευμένη για το σύνολο του έργου της, το οποίο αποπνέει Ελλάδα. Ολόκληρη η ζωή της αφιερωμένη στα νεοελληνικά Γράμματα. Πράγμα, το οποίο ίσως δεν είναι άμοιρο του γάμου της με τον συγγραφέα και μεταφραστή Μήτσο Αλεξανδρόπουλο. Μιλάει με γαλήνια απλότητα, μεστά και κυρίως λιτά σε νοήματα και λέξεις. Το πρόσωπο, οι εκφράσεις, οι κινήσεις της εκπέμπουν σπάνια γλυκύτητα και σιγουριά*.

Πρώτες παιδικές αναμνήσεις;

Τα τελευταία δύο τρία χρόνια του πολέμου, μεγάλες στερήσεις. Ο τελευταίος χρόνος του πολέμου, φωτοβολίδες στο νυχτερινό ουρανό της Μόσχας που πανηγύριζε τις νίκες του Κόκκινου στρατού. Οι πρώτες γεύσεις της κλασικής, ρωσικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας, ανεκτίμητο δώρο της μητέρας μου. Η στοργή του πατέρα, σε στιλ ισότιμης φιλίας.

Πώς κολλήσατε το «μικρόβιο» της λογοτεχνίας;

Όταν τα παιδικά σου χρόνια είναι δύσκολα και μεγαλώνεις μέσα στα βιβλία, αυτά σου συμπαραστέκονται, σου ανοίγουν τον νου και την καρδιά, σου αποκαλύπτουν άλλους κόσμους και ορίζοντες. Πιστεύω επίσης, ότι σε βοηθούν να διαμορφώσεις έναν δικό σου κώδικα τιμής, στην αρχή αφελή, στη συνέχεια σοβαρότερο.

Πώς δεν γράψατε δικά σας πράγματα;

Λόγω της βαθιάς μου σχέσης με τη λογοτεχνία, προέκυψε ότι αυτό που μπορώ να κάνω δεν ανταποκρίνεται στις δικές μου προσδοκίες και απαιτήσεις. Οι στίχοι που έγραφα έρχονταν και έφευγαν. Δεν είχα καμιά φιλοδοξία, καμία προσδοκία, απλώς κατέγραφα ευχάριστες ή θλιβερές στιγμές Ήταν μια χρήσιμη εμπειρία για τη μετέπειτα δουλειά μου, ιδιαίτερα τη μεταφραστική.

Πώς ανακαλύψατε την ελληνική λογοτεχνία;

Όταν δευτεροετής φοιτήτρια κλασσικής φιλολογίας αποφάσισα εκτός προγράμματος να μάθω και τα νέα ελληνικά. Αργότερα, χάρη στον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο ανάμεσα στα πρώτα κείμενα που διάβασα ήταν τα δημοτικά τραγούδια και ο Καβάφης. Τον Καβάφη τον πρωτοσυνάντησα σε ένα διήγημα του Μήτσου.

Η αρχαία ελληνική γραμματεία;

Υπήρχε βέβαια η αρχαία ελληνική γραμματεία, αλλά ήταν η εποχή που τα νέα ελληνικά πρωτοξεκινούσαν στη Σοβιετική Ένωση. Δεν υπήρχαν ούτε εγχειρίδια, ούτε βιβλία, καμία υποδομή. Αντίστοιχα η ρωσική φιλολογία στο ελληνικό πανεπιστήμιο μπαίνει τώρα και όχι πριν τέσσερις δεκαετίες, όπως θα ήταν φυσικό. Η Ελλάδα μέχρι πρόσφατα ήταν η μόνη χώρα της Ευρώπης στην οποία δεν υπήρχαν ρωσικές σλαβικές σπουδές στο πανεπιστήμιο. Όταν οι γενιές του μεσοπολέμου στην Ελλάδα γαλουχήθηκαν με τη ρωσική λογοτεχνία. Επίσης χαρακτηριστικό είναι ότι οι νεοελληνικές σπουδές μπήκαν στο ρωσικό πανεπιστήμιο, και στην Πετρούπολη και στη Μόσχα, πριν μπει εδώ η ρωσική φιλολογία, παρ' όλες τις οικονομικές και άλλες δυσκολίες.

Συντελέσατε καθοριστικά στη διάδοση της ελληνικής λογοτεχνίας στη Ρωσία...

Νομίζω ότι βοήθησα αρκετά. Σε μένα όλα ξεκινάνε από μια ανάγκη ψυχικής ικανοποίησης. Μεράκι, χαρά ικανοποίησης. Αυτά κυριαρχούν πρώτα. Άρχισα να ασχολούμαι με τη νεοελληνική λογοτεχνία αρχικά διότι με τραβούσε ως ενδιαφέρον και μετά ανακάλυψα ότι είναι έργο ζωής. Από κει και πέρα προγραμμάτισα τη δουλειά μου έτσι ώστε να προσφέρω.

Προσφορά ως καθήκον; Ως δικαιολογία ύπαρξης;

Δεν συνηθίζω να βάζω σε αυτό κάποιο φιλοσοφικό περιτύλιγμα. Πρώτα από όλα είναι η επιθυμία της ψυχής. Έπειτα, σε δεδομένες συνθήκες, αρχίζεις να παίζεις κάποιο ρόλο και αναλαμβάνεις τις ευθύνες του. Οι οποίες είναι να διαδώσεις την ελληνική λογοτεχνία, να κάνεις γνωστά στο ρωσικό κοινό τα επιτεύγματα της, τα μεγάλα αναστήματα που περιλαμβάνει. Και αυτό έκανα.

Πότε άρχισε να απλώνεται η νεοελληνική λογοτεχνία στη Σοβιετική Ένωση;

Τα πρώτα βήματα έγιναν στα μέσα της δεκαετίας του '50, περισσότερο στη δεκαετία του '60, πράγμα που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Βέβαια τα πράγματα προχωρούν συνήθως αργά στο πανεπιστήμιο. Πριν δέκα χρόνια μπήκαν τα νέα ελληνικά ολοκληρωτικά στο ρωσικό πανεπιστήμιο.

Γιατί να μάθει ένας ξένος νεοελληνικά;

Η ελληνική γλώσσα έχει τεράστια ιστορία. Υπάρχουν γλωσσολόγοι που ασχολούνται επί αιώνες με την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Δεν είναι δυνατόν να αγνοηθεί η τελευταία φάση του ελληνικού πολιτισμού, που έχει καταπληκτικά επιτεύγματα με πολλά προβλήματα, αλλά με φοβερές εκλάμψεις

Όπως;

Ο Καβάφης. Τον οποίο πρωτογνώρισα στο ρωσικό κοινό με πολλές εκδόσεις και τολμώ να πω ότι τον καθιέρωσα στη Ρωσία.

Όλα λοιπόν γίνονται σε προσωπικό επίπεδο.

Συμφωνώ. Μόνο το προσωπικό ενδιαφέρον παράγει έργο. Αν δεν βρεθεί την κατάλληλη στιγμή ένας άνθρωπος που θα μπορέσει να προσφέρει...

 Αυτή η ελληνική κατάρα να αγνοούνται εν ζωή οι δημιουργοί και τους ανακαλύπτουν

μετά θάνατον...

Και στη Ρωσία το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο. Αλλά το αναγνωστικό κοινό εκεί είναι πιο ευαίσθητο, πιο σωστά διαπαιδαγωγημένο από πολλές δεκαετίες. Υπάρχει μια τεράστια παράδοση αγάπης στο βιβλίο, η οποία επέζησε και αναπτύχθηκε, Όσο πιο δύσκολοι ήταν οι καιροί, τόσο πιο ευαίσθητο ήταν το αναγνωστικό κοινό, τόσο πιο ανάρπαστο ήταν το καλό βιβλίο. Κυριαρχούσε η επίσημη λογοτεχνία. Αυτά που λέμε έργα σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Το μεγάλο παράπονο για την Ελλάδα είναι ότι τα μεγάλα έργα αυτής της λογοτεχνίας, τα μεγάλα αναστήματα που προέκυψαν, οι ανδρείες στάσεις ζωής, δεν έγιναν εδώ γνωστά. Είναι ανύποπτος ο Έλληνας αναγνώστης για όλα αυτά. Ινδάλματα πνευματικής ζωής δεν έγιναν γνωστά στους Έλληνες.

Τι φταίει γι΄ αυτή μας την άγνοια;

Πώς να κρίνω εγώ; Δεν μπορώ να ξέρω γιατί. Δεν μπορώ να προβώ σε γενικές και κατασταλαγμένες κρίσεις. Δεν βλέπω το ρόλο μου εκεί. Εδώ έλειψε η κριτική όπως γινόταν στη Ρωσία. Η φωτισμένη με ταλέντο με ιδιοφυΐα κριτική λογοτεχνίας που να μπορεί να συνδέει τα σκόρπια φαινόμενα σε μια διαδικασία σε ένα μυθιστόρημα της πνευματικής ζωής, όπως έλεγε ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος. Υπήρξαν καταπληκτικοί κριτικοί όπως ο Άγρας, ο Παλαμάς. Σήμερα υπάρχουν πολύ καλοί κριτικοί, αλλά ηγετικές φυσιογνωμίες δεν βλέπω. Να γράψει κάποιος πού πάει, πώς διαμορφώνεται η λογοτεχνία, τι γράφει ποιος. Βλέπετε στην Ελλάδα δεν ήταν αναπτυγμένη η παράδοση συγκριτικής θέασης της λογοτεχνίας.

Ούτε πολλούς αναγνώστες βρίσκει κανείς στην Ελλάδα.

Εγώ πάντως ξαφνιάζομαι πολλές φορές από πολύ διαβασμένους ανθρώπους που συναντώ. Αλλά δεν είναι στην επιφάνεια, δεν τους ξέρει κανείς. Γνωρίζουν, παρακολουθούν τη λογοτεχνία, είναι αυστηροί κριτές, αλλά στην αφάνεια.

Για την παραλογοτεχνία που έπνιξε τον τόπο τι λέτε;

Είναι παγκόσμιο, όχι μόνο ελληνικό αυτό το φαινόμενο. Εδώ αντιλήφθηκε ο κόσμος ότι το βιβλίο είναι εμπορικό προϊόν και αυτό προσδιορίζει συχνά τις συνειδήσεις των ανθρώπων που γράφουν, τους προκαλεί να γράψουν κάτι εμπορικό. Ακόμα και ικανότατους συγγραφείς δεν τους αφήνει αδιάφορους η εμπορική επιτυχία. Κάποτε ζήτησαν από τον Καβάφη να συμμετάσχει σε μία έρευνα για τη λογοτεχνία κι αυτός έγραψε ένα σημείωμα «Ανεξαρτησία». Και δεν το έδωσε στη δημοσιότητα, διότι φοβήθηκε μήπως προσβάλλει τον Ξενόπουλο, ο οποίος ανταποκρινόταν σε αυτά που ζητούσε το κοινό, παρότι ήταν ικανότατος λογοτέχνης. Ο Καβάφης είχε πει αυτά που λέμε τώρα. Ότι η πολιτεία δεν υποστηρίζει, δεν ενισχύει, αλλά χρειάζεται η ανεξαρτησία. Κι αυτό, διότι όταν ένας συγγραφέας ξέρει ότι το βιβλίο του θα πουλήσει, άθελά του θα προσαρμόζεται στα αιτούμενα του κοινού. Υπάρχουν αναστήματα στη λογοτεχνία που αντέχουν, αντιστέκονται, αλλά δεν ανήκουν στα κυκλώματα, στις παρέες και ζουν τελείως απομονωμένοι.

Πώς ήρθατε στην Ελλάδα;

Μόλις έπεσε η δικτατορία το 1974, ήταν αυτονόητη η εγκατάστασή μας στην Ελλάδα.

Όταν φτάσατε στην Ελλάδα, οι πρώτες εικόνες;

Ήμουν απόλυτα προετοιμασμένη. Δεν ερχόμουν σε μια άγνωστη χώρα. Με βοήθησε πολύ το πανεπιστήμιο να γνωρίσω από κοντά πράγματα, που αλλιώς δεν θα τα έβλεπα. Τώρα που δεν είμαι στο πανεπιστήμιο, ζω με τα βιβλία μου, τα γραπτά μου, αλλά διατηρώ μια ζωντανή επικοινωνία ιδιαίτερα με τους νέους και κερδίζω πολύτιμες εμπειρίες. Όπου και να βρεθώ στην Ελλάδα για μια διάλεξη, θα βρεθούν παλαιοί φοιτητές μου που θα έρθουν να με δουν. Αυτή είναι η χαρά της συνέχειας πνευματικών σχέσεων, η χαρά ότι η δουλειά μου έπιασε τόπο.

Ξέρετε γιατί αγαπήσατε την ελληνική γλώσσα;

Έχει ένα έντονο στίγμα της εθνικής ιδιοσυγκρασίας. Κάτι όμορφες λέξεις όπως «λεβεντιά», «φιλότιμο», «ανωτερότητα» που δύσκολα βρίσκουν το αντίστοιχό τους σε ξένες γλώσσες.

Τι θυμάστε εντονότερα από την εργασία σας στην Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ;

Εκτός από τις ατομικές μελέτες που εκπονούσαμε, οφείλαμε να συμμετέχουμε και σε συλλογικές έρευνες που σου εμφάνιζαν πολυδιάστατες πλευρές του αντικειμένου, σου μαθαίνανε συγκριτολογικές προσεγγίσεις. Δυσανασχετούσα κάποτε, γιατί με αποσπούσαν εν μέρει από το κεντρικό θέμα που δούλευα, αλλά τελικά έβγαινα κερδισμένη.

Τι σημαίνουν τα βραβεία για σας;

Η βράβευση είναι μια ευχάριστη στιγμή, πόσο μάλλον όταν έρχεται απροσδόκητα, δεν τη λογάριαζες και, εννοείται, δεν την κυνήγησες. Νιώθεις ότι αυτό που κάνεις πιάνει τόπο. Και μετά δεν τα σκέφτεσαι. Έχεις να σκεφτείς άλλα.

Ασχοληθήκατε με τον Καβάφη διότι...

Με κέρδισε με το πρώτο ποίημά του που μετέφρασα, τη «Σατραπεία». Είναι πάντα κοντά μας, σε όποια προβλήματα του ανθρώπινου βίου, που είναι άλλωστε διαχρονικά.

Γιατί θέλατε να διαδώσετε την ελληνική λογοτεχνία;

Γιατί το αξίζει. Αναλογιστείτε, τι μεγάλα ποιητικά ονόματα έβγαλε τον εικοστό αιώνα. Σε μερικά από αυτά αφιέρωσα τη ζωή μου. Ευτύχησα στο ότι ποτέ δεν ασχολήθηκα με κάτι που δεν το αγαπούσα.

Η συνύπαρξη με τον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο τι σας έδωσε;

Πέρα από τον πολύτιμο εμπλουτισμό της γλώσσας, τη διείσδυση, από μέσα, στην πρόσφατη ιστορία του τόπου, στον ψυχισμό των ανθρώπων του. Διδάχθηκα πολλά ανεπαισθήτως.

Είναι εύκολη η συμβίωση μιας καθηγήτριας λογοτεχνίας με έναν λογοτέχνη;

Από την αρχή οροθετηθήκαν συγγενείς, αλλά διακριτοί ρόλοι. Κυρίως χάρη στον Μήτσο, που ήταν και μεγαλύτερος και ασυγκρίτως πιο έμπειρος από μένα. Το αντικείμενό μου ήταν η ποίηση. Ποτέ δεν ασχολήθηκα επαγγελματικά με το έργο του. Το θεωρούσαμε δεοντολογικά επιβεβλημένο να τηρηθούν αυτές οι αποστάσεις. Υπήρξα βέβαια όχι μόνο η πρώτη αναγνώστρια, αλλά και η πρώτη ακροάτρια όσων έγραφε. Και εκείνος, ο πρώτος αναγνώστης και στην αρχή διορθωτής των δικών μου κειμένων. Οφείλω να αναφέρω ότι τις όποιες δικές μου επιτυχίες τις χαιρόταν πολύ περισσότερο από τις δικές του. Στο δικό του έργο, μόλις τελείωνε κάτι, τον απορροφούσε αμέσως το επόμενο θέμα.

Διδάσκω σημαίνει...

Όχι μόνο να αναπαράγω, αλλά και να παράγω τη γνώση.

Το μεγαλύτερο μάθημα που πήρατε από τη ζωή στο πανεπιστήμιο;

Να επιμένω να είμαι ο εαυτός μου. Κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος βλέπει, κρίνει, αξιολογεί και προκύπτει ένας στόχος. Να μην υποκύψει. Να είναι συνεπής στο μοντέλο αξιών ζωής που δημιούργησε. Ξέρετε, οι παγίδες της καθημερινής ζωής είναι πολλές φορές αθέατες. Και το θέμα είναι να μπορείς να τις διακρίνεις και να μην πέσεις μέσα.

Το μεγαλύτερο μάθημα ζωής;

Το ίδιο.

Δικαιολογία ύπαρξης;

Το ότι διάλεξα το σωστό δρόμο και κάτι έχω προσφέρει και στις δύο πατρίδες μου. Το ότι αγάπησα και αγαπήθηκα και έχω μια κόρη, την οποία αγαπώ και εκτιμώ.

Τι νέο φέρατε στη διδασκαλία;

Νέο δεν θα το έλεγα. Πάντως πέρα από τη γνώση, είχα στο νου μου τη μετάγγιση, χωρίς κήρυγμα, μέσα από τα κείμενα, των θησαυρών, με τους οποίους η λογοτεχνία σε κάποιο βαθμό μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο. Και αναζητούσα την τοποθέτηση του φαινομένου που εξέταζα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

Διαφοροποιείται η σκέψη σας από τους άντρες καθηγητές;

Δεν αντιλαμβάνομαι αυτή τη διάκριση. Δεν βλέπω γυναικεία πρόσληψη στον εαυτό μου, παρά μόνο ανθρώπινη.

Το πιο αγαπημένο από τα έργα σας;

Τα πρώτα. Το «Μοίρα μιας γενιάς» όπου ασχολούμαι με την πρώτη μεταπολεμική γενιά, με τους ανθρώπους που έκαναν επιλογές ζωής και στάθηκαν συνεπείς με αυτές στη ζωή και το έργο τους. Επίσης το «Κ. Π. Καβάφης. Οι δρόμοι προς το ρεαλισμό στην ποίηση του 20ού αιώνα». Στάθηκαν γερά εξορμητήρια για μένα.

Πώς δεν κάνατε διατριβή για τον Καβάφη;

Αγαπούσα τον Καβάφη και ήθελα να είναι το αντικείμενο της διατριβής μου, αλλά εκείνα τα χρόνια ήταν δύσκολα, δικτατορία κλπ,. και δεν υπήρχε πρόσβαση στη βιβλιογραφία, δεν ήταν δυνατόν να γίνει ένα σωστό επιστημονικό έργο.

Το πιο αγαπημένο σας λογοτεχνικό κείμενο;

Είναι πολλά. Δεν τα βαθμολογώ.

Η εντονότερη ανάμνηση από τον υπαρκτό σοσιαλισμό;

Θα περιμένατε κάτι από τις σκοτεινές αναμνήσεις. Υπάρχουν κι αυτές. Κυριαρχεί όμως κάτι άλλο. Ανάμνηση της ανιδιοτέλειας στις καθημερινές ανθρώπινες σχέσεις. Και πράγματα που υπήρχαν σε θεσμικό επίπεδο. Για παράδειγμα τα παιδιά τελειώνοντας το σχολείο γνώριζαν την κλασσική λογοτεχνία.

Αν είχατε μπροστά σας τον Στάλιν θα του λέγατε...

Ένα μεγάλο όραμα δεν πραγματοποιήθηκε. Ποιο μερίδιο ευθύνης αναλαμβάνετε;

Αν βλέπατε τον Γκορμπατσόφ θα του λέγατε...

Τι κρίμα που σε μια τόσο κρίσιμη για τη χώρα στιγμή στο τιμόνι βρέθηκε ένας τόσο ανεπαρκής άνθρωπος.

Η λογοτεχνία παράγει ηθική;

Πιστεύω ότι η λογοτεχνία είναι βασική πηγή ηθικής παιδείας. Και μπορεί να γεννηθεί και να ζήσει και σε συνθήκες φρικτής ανελευθερίας όπως στη Ρωσία του 19ου αιώνα, όπου άνθισε η λογοτεχνία.

Το πιο πικρό και το πιο γλυκό ποτήρι στην ακαδημαϊκή σας ζωή;

Το γλυκό, η ζεστή επικοινωνία με το ακροατήριο, Το πικρό, το δηλητήριο που φαίνεται να υπάρχει σε κάθε σινάφι.

Είμαι γυναίκα σημαίνει...

Ό,τι σημαίνει άνθρωπος. Δεν μου είναι οικεία η φεμινιστική νοοτροπία.

Τι εκτιμάτε στους ανθρώπους;

Μυαλό, εντιμότητα, ανθρωπιά.

Τι δεν θα ξεχάσετε ποτέ; Τι θέλετε να ξεχάσετε;

Περνάνε τα χρόνια. Αρκετά πράγματα ξεχνιούνται. Λυπάμαι. Δεν θέλω να ξεχάσω τίποτα.

Η πρώτη επιβεβαίωση;

Όταν μετέφρασα τη «Σατραπεία» του Καβάφη, ο Μήτσος, ο άντρας μου, μου είπε ότι οπωσδήποτε πρέπει να συνεχίσω.

Κρύβετε δικούς σας στίχους στο συρτάρι σας;

Το έχω ξεπεράσει από τα παιδικά μου χρόνια.

Όταν σας αμφισβητούν;

Ελέγχω τον εαυτό μου.

Νιώσατε ποτέ μίσος;

Αποστροφή ναι. Μίσος όχι.

Μεγαλύτερη ανασφάλεια;

Να μην πέσω, καθώς είμαι αφηρημένη, στα κακοποιημένα πεζοδρόμια της Αθήνας.

Ενοχές;

Ενοχή, βαριά λέξη, δεν νιώθω να μου πηγαίνει. Όχι πως δεν λυπάμαι για κάποιες παραλείψεις που μου διέφυγαν.

Μεγαλύτερη λύπη - χαρά;

Λύπες και χαρές, τις ζεις. Δεν τις μετράς.

Πότε θυμώνετε;

Δε θυμώνω εύκολα.

Δημιουργώ σημαίνει...

Να μελετώ και να γράφω, όταν νιώθω πως έχω κάτι να προσθέσω.

Νιώθετε ταγμένη σε κάποιο σκοπό;

Δεν ήθελα ποτέ να νιώθω ταγμένη κάπου. Απλά ανταποκρίνομαι στην επιθυμία ζωής.

Η σχέση σας με το χρόνο;

Ομαλή.

Η ωραιότερη στιγμή του εικοσιτετράωρου;

Κάποιες νυχτερινές ώρες, όταν η δουλειά πάει καλά.

Ο έρωτας;

Τον έχω ζήσει και δε τον συζητώ.

Διεκδικείτε;

Τον χρόνο.

Εξάρτηση;

Αν υπάρχει, δεν την έχω συνειδητοποιήσει.

Πώς εισπράττετε την αναγνώριση;

Είμαι ευγνώμων για το ότι και στη χώρα που έγινε δεύτερη πατρίδα μου, η δουλειά μου έχει κάποια αναγνώριση. Αυτό μου αρκεί.

Το μεγαλύτερο όνειρο;

Δεν κάνω μεγάλα όνειρα. Κάνω σχέδια.

Μεγαλύτερος φόβος;

Δεν πάσχω από φοβίες. Ο φυσικός ανθρώπινος φόβος του θανάτου, ακόμα περισσότερο φυσικός στην ηλικία μου, φαίνεται να απωθείται από την συναίσθηση ότι πρέπει να προλάβω να ολοκληρώσω όσα έχω σχεδιάσει.

Τι σας προσβάλλει;

Δεν είναι λίγα τα πράγματα που αντιπαθώ, δεν τα αφήνω όμως να με προσβάλλουν.

Τι κόσμος έρχεται;

Θα ήθελα να το μαντέψω. Το σκέφτομαι, όχι δίχως φόβο, ωστόσο με ελπίδα.

Τι ετοιμάζετε αυτόν τον καιρό;

Προς το παρόν με απασχολούν αρκετές τρέχουσες υποχρεώσεις που αναβάλλουν για λίγο δύο σοβαρότερα σχέδια: Ένα βιβλίο για τον Ρίτσο που θα συνόψιζε και θα συμπλήρωνε όσα έχω γράψει, και ένα προσωπικό βιβλίο, κάτι σαν απομνημονεύματα, αλλά όχι προσωποκεντρικό. Ένα είδος καταθέσεων γι' αυτά που ζήσαμε. Νιώθω ότι οφείλω να το κάνω. 

* Τη συνέντευξη αυτή είχα πάρει το 2009 για μεγάλης κυκλοφορίας Κυριακάτικη εφημερίδα με την οποία συνεργαζόμουν, αλλά τελικά δεν δημοσιεύτηκε. Έκρινα ότι έπρεπε να δει το φως της δημοσιότητας, για να πάρει τη σειρά της στα αρχεία με τον λόγο σημαντικών ανθρώπων των Γραμμάτων μας. Το υλικό που παρατίθεται είναι αυτούσια η απομαγνητοφώνηση της συνομιλίας μας, χωρίς καμία παρέμβαση. Στο τέλος της συνέντευξης παρατίθεται μικρό βιογραφικό. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΟΥΑΤΖΗΣ είναι ποιητής, πεζογράφος και δημοσιογράφος.  

Μικρό βιογραφικό

Η Σόνια Ιλίνσκαγια Αλεξανδροπούλου γεννήθηκε το 1938 στη Μόσχα. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας με παράλληλη ειδίκευση στη νεοελληνική και ρωσική φιλολογία.
Ασχολήθηκε με τη διάδοση - μελέτη και μετάφραση - της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Έχει εκλεγεί τακτικό μέλος της Ένωσης Συγγραφέων της ΕΣΣΔ ως κριτικός και μεταφράστρια της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας.
Το 1971 υποστήριξε τη διδακτορική διατριβή της με θέμα «Συμβολή στη μελέτη της μεταπολεμικής ποίησης στην Ελλάδα. Η μοίρα μιας γενιάς». Μέχρι το 1983 διετέλεσε ερευνήτρια του Ινστιτούτου Σλαβικών και Βαλκανικών Μελετών της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ.
Το 1983, για οικογενειακούς λόγους (το 1959 παντρεύτηκε με τον Έλληνα πεζογράφο Μήτσο Αλεξανδρόπουλο), εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα. Είναι καθηγήτρια Νέας Ελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Το 2002 από τη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών τής απονεμήθηκε ο επιστημονικός τίτλος Doctorat d' Etat για το σύνολο των καβαφικών μελετών της. Το 2003 εξελέγη επίτιμο μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. 

Διακρίσεις: Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας (2007), βραβείο «Διδώ Σωτηρίου» της Εταιρείας Συγγραφέων (2007), Διάσημα Τιμής για τη συμβολή στην υπόθεση φιλίας των λαών της Ρωσικής Ομοσπονδίας (2008).  

Έχει εκδώσει τα εξής βιβλία:

1. «Η μοίρα μιας γενιάς. Συμβολή στη μελέτη της μεταπολεμικής πολιτικής ποίησης στην Ελλάδα», α) εκδ. «Ναούκα» της Ακαδημίας Επιστημών, Μόσχα 1974, β) εκδ. «Κέδρος», Αθήνα 1976, τέταρτη έκδοση 1999.
2. «Κ.Π. Καβάφης. Οι δρόμοι προς το ρεαλισμό στην ποίηση του 20ού αιώνα» α) εκδ. «Κέδρος», Αθήνα 1983, Πέμπτη έκδοση 1999, β) εκδ. «Ναούκα» της Ακαδημίας Επιστημών, Μόσχα 1984.
3. «Γιάννης Ρίτσος. Η ζωή και το έργο του», εκδ. «Σοβιέτσκι πισάτελ», Μόσχα 1986.
4. «Μιχαήλ Λυκιαρδόπουλος. Ένας Έλληνας στο χώρο του ρωσικού συμβολισμού», εκδ. «Κέδρος», Αθήνα 1989.
5. «Επισημάνσεις. Από την πορεία της ελληνικής ποίησης του 20ού αιώνα», εκδ. «Πολύτυπο», Αθήνα 1992.
6. «Ο Κ.Π. Καβάφης και η ρωσική ποίηση του "αργυρού αιώνα"», εκδ. «Δελφίνι», Αθήνα 1995, δεύτερη έκδοση συμπληρωμένη - εκδ. «Νάρκισσος» 2004.
7. «Ρωσική Καβαφειάδα» (επιλογή, εισαγωγή, μέρος μεταφράσεων, μονογραφία Κωνσταντίνος Καβάφης, κύκλος δοκιμίων ο Κ.Π. Καβάφης και η ρωσική ποίηση του «αργυρού αιώνα»), εκδ. O.G.I., Μόσχα 2000.
8. «Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 στον καθρέφτη της ρωσικής ποίησης» (επιλογή, εισαγωγή, επιμέλεια), εκδ. «Εστία», Αθήνα 2001.
9. Κ.Π. Καβάφης, «Άπαντα τα ποιήματα», (εισαγωγή, επιμέλεια), εκδ. «Νάρκισσος», Αθήνα 2003.10. Κ.Π. Καβάφης «Τα Πεζά» (επιλογή, εισαγωγή, μέρος μεταφράσεων), εκδ. «Ιθάκη», Μόσχα 2003. 

Αναδημοσίευση από bookpress.gr