Ο Άρης, παραμύθι – αλήθεια

Το πρώτο μέρος από το Το Υστερόγραφο της Δόξας που έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος τον  Ιούλιο του 1945 μετά την είδηση του θανάτου του Άρη Βελουχιώτη

Ο Άρης, παραμύθι – αλήθεια

Πριν κάμποσο καιρό, πάνου στη Λιάκουρα, στο αετοχώρι το Δαδί, ρώτησα ένα παιδί ως οχτώ χρονώ:

- Τον ξέρεις τον Άρη;

- Ναι, μου λέει. Τον ξέρω.

- Τον είδες ποτέ σου;

- Όχι. Μα τόνε ξέρω.

- Πώς είναι;

- Τρεις βολές πιο αψηλός απ’ τον πατέρα μου. Κι έχει ένα μεγάλο – μεγάλο κόκκινο άλογο. Και πίσω τον ακλουθάει πάντοτες ένας τρανός αητός με μια σημαία.

Μιαν άλλη φορά, στα Τρίκαλα, ρώτησα ένα «αετόπουλο» που πέρναγε τις γραμμές του οχτρού μεταφέροντας μαντάτα στους αντάρτες μέσα στο κούφωμα ενός καλαμιού.

- Γιώργη, τον ξέρεις τον Άρη;

- Τόνε ξέρω.

- Τον είδες ποτέ σου;

- Τον είδα με τα μάτια μου.

- Πώς είναι;

- Έχει μακριά γένεια κι ένα αληθινό άστρο στο μαύρο σκούφο του. Κι άμα μιλάει – κι ας χιονίζει ακόμα – γίνεται μονομιάς πολλή ζέστα. Κι όταν ακούνε τ’ όνομά του οι Γερμανοί κρύβουνται σα λαγοί μέσα στα δάσα.

Ένα μεγάλο κόκκινο άλογο, ένας αητός με μια σημαία, ένα άστρο αληθινό, πολλή ζέστα – αυτός είναι ο Άρης των παιδιών και των μεγάλων.

Και γω που δυο φορές όλο – όλο τον αντάμωσα, έτσι σαν τα παιδιά και γω, έτσι τον βλέπω και τον τραγουδάω τον ΑΡΗ.

ΣΤΟΝ ΑΡΗ

Ι

Άρη

Στα βουνά στα βουνά

πάνου ψηλά

τ’ άλογα

ο καλπασμός σου

Ζήτω.

Άρη

τ’ όνομά σου

η σάλπιγγα

η ανηφόρα της ψυχής σου

ψηλά – ψηλά

- πού πας;

αγγόνι του Κολοκοτρώνη;

Άρη

 ρωμιέ λεβέντη

ασίκη της παλληκαριάς

οι Αγγέλοι σε παράταξη

δείχνουν όπλα

καθώς ανεβαίνεις.

Άρη

τα δέντρα κλαίνε

κλαίνε τα βουνά

κλαίν’ τα ποτάμια μας

νυχτώνει ο ίσκιος σου τους κάμπους

νυχτώνει τον αγέρα

γδέρνει τα στήθια της η Ελλάδα

δέρνεται η Λευτεριά

η Λευτεριά η μητέρα σου

που σου κανάκιζε τα γένεια

στον ίσκιο του πλατάνου.

Άρη

σε κλαίνε τ’ άλογα

κλαίνε τ’ αρνιά

κλαιν τα τρυγόνια

σε κλαίει κι ο Χάρος δίχως να τον βλέπεις

καθώς σε πάει καβάλλα στο φαρί του

εσύ μπροστά στη σέλα πάνου

και κείνος πίσω στα καπούλια.

ΙΙ

Άρη

στα βουνά στα βουνά

πάνου ψηλά

στα σύγνεφα.

Άρη

στο μαύρο σκούφο σου

μαζεύει η Ελλάδα τις καρδιές μας

μαζεύει τον όρκο μας

αητέ μας

που χάραξες τον ίσκιο σου

τριπλό σταυρό στον ήλιο.

Ωχ βγάλτε τ’ ακριβά σκουτιά

μες απ’ τα ελάτινα σεντούκια

βγάλτε τις κόκκινες παντιέρες

βγάλτε τ’ ανθόνερα

πλύντε τον και τυλίχτε τον,

σκεπάστε με τα μαυροπάνια τους καθρέφτες

σκεπάστε και το Γοργοπόταμο.

Τρεις μέρες και τρεις νύχτες

ουδέ ψωμί κι ουδέ κρασί

κι ουδέ λαγούτο –

λουκέτο στο ντουνιά

και στην καρδιά

κατεβασμένα τα ρουλά στα πρόσωπα

κλειστά και του σκυλιού τα μάτια

κλειστά τα παρεθύρια

τι αποκοιμήθη το λιοντάρι της αντρειάς

κι έγειρε η χαίτη του στο χώμα.

Αποκοιμήθη το λιοντάρι της αντρειάς.

Σιωπή τρεις μέρες και τρεις νύχτες

και τα χαράματα ταχιά

να σκούξουν μονομιάς τα καριοφίλια

διακόσιες  μπαταριές

ν’ αντιβουίξει η Λιάκουρα κι η Πίντο

ν’ αντιβουίξουν οι σπηλιές του 21

ν’ αρχίσουν τα βιολιά και τα λαγούτα

ν’ ανοίξουνε τα πορτοπαράθυρα

τι δέστε πάνου εκεί ψηλά

στο ξάγναντο της δόξας

ψηλά – ψηλά μέσα στο φως

στα χρυσά σύγνεφα της δύσης

δυο κόκκινα φαριά τραβάν

και πάνου στόνα η Λευτεριά

και στ’ άλλο πάνου ο Βελουχιώτης.

Γιάννης Ρίτσος, Τα Επικαιρικά (1945 -19690,τομ. Ε΄, Κέδρος 1981, 9^η έκδοση

Η φωτογραφία από το βιβλίο του Γιώργου και της Ηρώς Σγουράκη, Γιάννης Ρίτσος Αυτοβιογραφία, Αρχείο Κρήτης, Αθήνα 2008