Η Λιλίκα Νάκου για τις γυναίκες

Σε προηγούμενη ανάρτηση αναφέρθηκα σε ορισμένα έργα της Λιλίκας Νάκου. Καθώς έψαχνα πληροφορίες για τη ζωή και το έργο της εντόπισα μια ενδιαφέρουσα συνέντευξή της στο αρχείο της  εφημερίδας" Ριζοσπάστης" . Η συνέντευξη δόθηκε με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας και δημοσιεύτηκε στις 8 Μαρτίου 1936.

Για τη διεθνή μέρα της γυναίκας

     Μια συνέντευξη με την Λιλίκα Νάκου

Στη Σοβιετική και σ’ όλο τον κόσμο, γιορτάζεται η εβδομάδα της γυναίκας. Από αυτή την αφορμή ξεκινήσαμε να βρούμε μερικές γυναίκες που εργάζονται και αυτές να μας πούνε πώς βλέπουν την γυναίκα που εργάζεται στην Ελλάδα.

- Θα σας παρακαλούσαμε, λοιπόν, να μας απαντήσετε σε μερικά τέτοια ζητήματα. Έχετε πρώτον ασχοληθεί με τα ζητήματα που απασχολούν τις εργαζόμενες γυναίκες;

- Θα σας πω ό,τι ξέρω με μεγάλη ευχαρίστηση.
Δεν ξέρω τι εννοείτε, με τα αν ασχολήθηκα εγώ η ίδια με τα ζητήματα που αφορούν τη γυναίκα. Εγώ η ίδια εργάζομαι, παλεύω και ξέρω από πείρα, με τι κόπο η γυναίκα βγάζει το ψωμί της!
Η γυναίκα στην Ελλάδα είτε υπάλληλος είνε, είτε εργάτισσα του εργοστασίου ή της πέννας, παντού και πάντα μάχεται.
Δεν πρόκειται μόνο αν πληρώνεται λιγώτερο από τον άνδρα. Αυτό είνε γεγονός που όλοι το ξέρουμε.
Αλλά το ζήτημα είνε, που ο άνδρας αντί να την βοηθεί, την μάχεται. Και δεν είνε από επαγγελματική ζήλεια. Όχι.
Την γυναίκα ο αστός την μάχεται έτσι από πρόληψη. Η γυναίκα για την κουζίνα, έτσι έλεγε η γιαγιά του, έτσι λέει κι’ αυτός.
Και δυστυχώς άκουσα και καθηγητάς ακόμη, και δασκάλους και ανθρώπους μορφωμένους να το λένε.
Δεν καταλαβαίνουν πως οι όροι της ζωής άλλαξαν. Πως η γυναίκα για να παραμείνει στην κουζίνα, πρέπει να έχει να μαγειρέψει. Και πως αν δεν έχει λεφτά, η κουζίνα είνε ‘ένα σωστό δράμα.
Η γυναίκα στην Ελλάδα βγήκε στη δουλειά από ανάγκη. Οι όροι της ζωής της είνε σκληρότατοι.
Η εργάτισσα ξέρουμε με τι όρους φριχτούς και τι μεροκάματα δουλεύει.
Δουλεύει για χίλιες δραχμές, ή 1.500 τον μήνα σε γραφεία. Τα δίνει ως επί το πλείστον όλα στο σπίτι. Δουλεύει, και δεν απολαμβάνει καμμιά ελευθερία.
Ο πατέρας, ο αδερφός, δεν της επιτρέπουν ούτε μιαν εκδρομή να πάει μονάχη. Η οικογένεια τής βάζει στο κεφάλι πως πρέπει να παντρευτεί. Αλλά πώς να παντρευτεί; χρήματα δεν έχει.
Και ο μικροαστός δίχως παρά την γυναίκα δεν τη θέλει.
Πρώτα το «μετρητό». Πρώτα η προίκα, αυτό το «αίσχος» του αστικού πολιτισμού, που ύστερα από λίγα χρόνια θα ντρέπονται οι ίδιοι οι άντρες γι’ αυτόν τους τον εξευτελισμό.
Μια γυναίκα που η φυσιογνωμία της είνε άπειρως συμπαθητικιά , είνε η δασκάλισσα του δημοτικού σχολείου.
Η ζωή της έχει ένα κρυφό μεγαλείο. Και γνώρισα γυναίκες, δασκάλες, πραγματικά περίφημες, που είχαν καταλάβει τον σπουδαίο ρόλο που παίζουν στην κοινωνία.

- Τώρα πέστε μας, τελευταία στην εφημερίδα «Ακρόπολι» είδαμε πως ασχοληθήκατε με το ζήτημα της γυναίκας της κουτής και που έχει επάγγελμα να πουλά την σάρκα της.
Τι εντύπωση κρατάτε από αυτές τις γυναίκες;

- Ναι, τελευταία έκανα ένα ρεπορτάζ για την εφημερίδα όπου εργάζομαι.
Πήγα στα Βούρλα, και σε πολλούς οίκους ανοχής.
Γνώρισα γυναίκες που η ψυχή τους δεν έχει καθόλου χαλάσει, και όπου πιστεύουν και ελπίζουν για μια καλλίτερη ζωή.
Δεν θα ξεχάσω μια κοπέλλα, Θεανώ, στα Βούρλα, που φαινόταν έξυπνη, τι μου είπε:
« Αν ήταν κυρά μου, ο κόσμος φτιαγμένος αλλοιώς, ίσως δεν θα ήμουν εγώ εδώ μέσα!...Σάματι είμαι τόσο κουτή για να μην το καταλαβαίνω;»
Να, τι μου είπε το κορίτσι, που διάβαζε, της άρεσε να γράφει, και που μου εμπιστεύθηκε μια ωραιότατη σελίδα πάνω στην παιδική της ηλικία. Την δημοσίευσα άλλως τε, όπως ήταν. Η Θεανώ έγραφε τη «ζωή» της τα βράδυα που κλείναν τις πόρτες των Βούρλων, όταν βρισκόταν μονάχη με τον εαυτόν της»

Ύστερα ρωτήσαμε τη Λιλίκα Νάκου, να μας πει πού αποδίδει τον εκφυλισμό που παρασύρει μερικές γυναίκες στο επάγγελμα αυτό και τον ρόλο του Κράτους ως «εργοδότου» σ’ αυτό.

- Σας είπα. Οι γυναίκες αυτές δεν είνε τόσο «εκφυλισμένες»
Είνε προ παντός δυστυχισμένες. Εργάζονται από ανάγκη.
Λόγου χάρι, τα κορίτσια που είδα στα Βούρλα, ήσαν τα περισσότερα κορίτσια από χωριά, που «κάποιος» τις παρέσυρε. Να, τι μου έλεγε, ένα κορίτσι ως 17 χρονώ, η Ανθούλα.
« Είμαι από ένα χωριό της Μυτιλήνης. Στα χωράφια κυλίσθηκα με ένα αγόρι. Δεν καλοκατάλαβα στην αρχή τι μου συνέβηκε. Ήμουν τότε δεκατεσσάρω χρονώ. Μόλις «κατάλαβα» φοβήθηκα να γυρίσω σπίτι. Θα με σκότωνε ο πατέρας. Τότε κατέβηκα στη χώρα και ζητιάνευα. Μα πεινούσα. Τότε έμαθα πως υπάρχουν «σπίτια». Πήγα και ζήτησα δουλειά. Ήμουν δεκαπέντε χρονώ σαν μπήκα στο «σπίτι». Από κει γνώρισα έναν σωματέμπορο. Αυτός μούκανε τον καλό, πως τάχα με λυπόταν. Με τράβηξε από κει, και με έφερε στον Πειραιά. Δούλευα ως αδήλωτη.
Τέλος με έπιασε η αστυνομία, και μ’ έφερε στα Βούρλα».
Να, πάνω κάτω η ιστορία των κοριτσιών που «παρασύρονται».
Είνε από άγνοια. Είνε γιατί δεν υπάρχει τίποτα για να τα σώσει. Ζούνε ολομόναχα αφισμένα στην τύχη τους. Άτομα μονάχα, μέσα σε μιαν κοινωνία εγωιστική και γιομάτη προλήψεις.
Τι φταίνε τώρα τα κορίτσια αυτά; Είνε θύματα και τίποτα άλλο. Γι’ αυτό από όλες τις γυναίκες που πρέπει να νοιώθει κανείς συμπόνοια, είνε «αυτές».
Αλλά η συμπόνοια μονάχη δεν ωφελεί βέβαια, το ξέρουμε. Αλλά αυτό είνε άλλο ζήτημα…

- Δεν έχετε τίποτα άλλο ακόμα να πήτε για τις γυναίκες και τα ζητήματα που τις απασχολούν;»

- Είνε τόσο πολλά , που έχει κανείς να πει και να γράψει!
Η ιστορία της σκλαβιάς της γυναίκας στην αστική οικογένεια και στη δουλειά, είνε μια ιστορία ατέλειωτη.
Το μόνο που μας μένει, είνε ενωμένες να παλαίψουμε όσο μπορούμε για να μορφώσουμε τις άλλες γυναίκες.
Μόνο με τη δουλειά και τη μόρφωση, θα μπορέσουν να καταλάβουμε πού βρισκόμαστε και τι ακόμα πρέπει να κάνουμε.

Ριζοσπάστης, Κυριακή 8 Μαρτίου 1936
( έχει διατηρηθεί η ορθογραφία και η σύνταξη του πρωτότυπου)