Του ανταποκριτή μας στο Λονδίνο Καρλ Μαρξ

 

Το Νοέμβριο του 2018  κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Καστανιώτη το βιβλίο " Του ανταποκριτή μας στο Λονδίνο Καρλ Μαρξ . 22 επίκαιρες ανταποκρίσεις για τη " New - York Daily Tribune", αφιερωμένο στα 200 χρόνια από τη γέννηση του Καρλ Μαρξ ( 5 Μαΐου 1818). 

"...η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει 22 άρθρα του Μάρξ που γράφτηκαν στα αγγλικά και δημοσιεύτηκαν σε μια καθημερινή αμερικανική εφημερίδα, τη New - York Daily Tribune. Είναι ένα πολύ μικρό δείγμα σε σύγκριση με όσα κείμενα του είδαν το φως στην ιστορική αυτή εφημερίδα, όμως δίνουν μια εικόνα της δημοσιογραφικής δραστηριότητας του Μαρξ, η οποία δεν περιορίζεται στις ανταποκρίσεις του στην Tribune, αλλά εκτείνεται στο μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του. Ο Μαρξ έγραφε για τον Τύπο από την ηλικία των 23 ετών και τα κείμενά του υπηρετούσαν τη μεγάλη υπόθεση της επανάστασης και της απελευθέρωσης του ανθρώπου στην οποία ήταν ταγμένος.

Τα άρθρα γράφτηκαν τη δεκαετία του 1850, δηλαδή σε ένα διάστημα  πλούσιο σε πολιτικά γεγονότα και καθοριστικό για την εξέλιξη της σκέψης του Μαρξ. Μας μεταφέρουν σε έναν κόσμο που ζει στον απόηχο της καπιταλιστικής κρίσης του 1848 και των επαναστάσεων που συντάραξαν τη Γηραιά Ήπειρο εκείνη την ίδια χρονιά. Είναι μια Ευρώπη έκπληκτη από την άνοδο του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, μια Ευρώπη που ζει τις αναταράξεις του Δεύτερου Κριμαϊκού Πολέμου, μια Ευρώπη που επηρεάζεται από τις εξελίξεις στον Πόλεμο του Οπίου στην Κίνα, την ινδική εξέγερση και το επικείμενο ξέσπασμα του αμερικανικού εμφυλίου. Για τον ίδιο τον Μαρξ είναι το διάστημα ανάμεσα στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο και την ίδρυση της Πρώτης Διεθνούς. Παράλληλα συμπίπτει με την περίοδο συγκέντρωσης του υλικού για τη συγγραφή του Κεφαλαίου ( ο πρώτος τόμος εκδόθηκε το 1867), όταν δηλαδή ο Μαρξ βρισκόταν μόνιμα εγκατεστημένος στο Λονδίνο, μελετώντας συστηματικά πολιτική οικονομία...

...Για δέκα περίπου χρόνια ο Μαρξ εργάστηκε ως επίσημος ανταποκριτής στην Ευρώπη της Tribune, όχι μόνο για να διαδώσει τις ιδέες του στην άλλη ακτή του Ατλαντικού, αλλά και για την επιβίωση της οικογένειάς του και του ίδιου, καθώς από το 1849 ζούσε ως πολιτικός εξόριστος στο Λονδίνο, διωγμένος και από την πατρίδα του και από τη Γαλλία, όπου είχε προσωρινά καταφύγει. Η αμοιβή του ήταν πέντε δολάρια, περίπου μία αγγλική λίρα, το κομμάτι. Σε πολλές περιπτώσεις τα κείμενά του έπαιρναν τη μορφή του ανυπόγραφου κύριου άρθρου της εφημερίδας, κάτι που δεν ικανοποιούσε πάντα τον Μαρξ, καθώς τη "δόξα" την καρπωνόταν η σύνταξη της εφημερίδας και όχι ο ίδιος.

Η Tribune, που ιδρύθηκε το 1841(πριν από τους New York Times), δεν ήταν μια τυχαία εφημερίδα, και όχι μόνο λόγω της εντυπωσιακής κυκλοφορίας της - τη δεκαετία του 1850 ήταν η πρώτη σε κυκλοφορία εφημερίδα στη Νέα Υόρκη, και ίσως σε όλη τη χώρα, με 200.000 συνδρομητές. Από πολλές απόψεις, άνοιξε νέους δρόμους στον αμερικανικό Τύπο. Ήταν η πρώτη αμερικανική εφημερίδα που προσέλαβε ανταποκριτές  στο εξωτερικό και επίσης αξιοποίησε στο έπακρο τις δυνατότητες της τεχνολογίας της εποχής, κυρίως τον τηλέγραφο.

Το γεγονός ότι ο Μαρξ έγραφε κυρίως για διεθνή θέματα του πρόσφερε μια σχετική ελευθερία. Σχετική γιατί πολλές φορές η διεύθυνση της εφημερίδας δεν δημοσίευε άρθρα του για πολιτικούς λόγους...

Τα άρθρα του Μαρξ έφταναν με το ταχυδρομείο στη Νέα Υόρκη με ατμόπλοιο, και συνήθως δημοσιεύονταν δύο εβδομάδες μετά την αποστολή τους. Ο ίδιος φρόντιζε να τα "επικαιροποιεί" όσο το δυνατόν περισσότερο, προσθέτοντας ειδήσεις της τελευταίας στιγμής...

Τα άρθρα του Μαρξ για την Tribune δεν είναι βήτα διαλογής σε σχέση με πολύ πιο γνωστά του έργα. Ας θυμηθούμε ότι αρκετά κορυφαία κείμενά του δημοσιεύτηκαν αρχικά ως άρθρα σε συνέχειες για περιοδικά και εφημερίδες...

Σκοπός αυτής της έκδοσης, που πραγματοποιείται με την ευκαιρία των 200 χρόνων από τη γέννηση του Μαρξ, είναι να συσχετίσει τη δημοσιογραφική δουλειά αυτού του μεγάλου στοχαστή και επαναστάτη με το καθαυτό θεωρητικό του έργο και να δείξει ότι δεν υπάρχουν Σινικά Τείχη ανάμεσα στο εφήμερο, αυτό που υπαγορεύεται από την αναγκαιότητα του βιοπορισμού, και τις μεγάλες  θεωρητικές συλλήψεις και επεξεργασίες του. Η σκέψη, η μεθοδολογία του Μαρξ είναι εξελισσόμενη αλλά ενιαία...

Τα 22 σύντομα κείμενα ...Απευθύνονται και σε αναγνώστες που πρώτη φορά έρχονται σε επαφή με το έργο του, όμως θα μπορούσαν να δώσουν την ευκαιρία και σε μελετητές του Μαρξ για παραπέρα εμβάθυνση σε πτυχές της σκέψης του...

Ο δημοσιογράφος Καρλ Μαρξ δεν αφουγκράζεται απλώς τους κραδασμούς της εποχής του, δεν τους καταγράφει μηχανιστικά, αλλά τους ερμηνεύει και τους συσχετίζει με το ιστορικό παρελθόν , αλλά και το μέλλον" ( από τον Πρόλογο της Μαριάννας Τζιαντζή)

Η Μαριάννα Τζιαντζή , συγγραφέας και δημοσιογράφος, μετέφρασε τα κείμενα, την επιλογή των οποίων έκανε ο οικονομολόγος  Νίκος Στραβελάκης . Ο ίδιος επίσης  έγραψε τα εισαγωγικά κείμενα και το Επίμετρο.