"Καλημέρα, Πάτρις Λουμούμπα, το άσπρο σου γέλιο ανατέλλει ασημάδευτο πάνω απ' τη μαύρη σου χώρα μέσα σ' όλες τις ετοιμόρροπες νύχτες των ξυπνημένων σκλάβων..."

Ι

ΠΑΤΡΙΣ ΛΟΥΜΟΥΜΠΑ - ένα μεγάλο κάτασπρο γέλιο μες στη νύχτα του προσώπου σου,
στη νύχτα του λαού σου, στη νύχτα της χώρας σου -
ένα άσπρο γέλιο - λάμπυζε στα τζάμια των φτωχόσπιτων,
στα χείλη των μαύρων μανάδων, των μαύρων παιδιών,
όπως η αυγή πίσω απ' τα δάση ή πίσω απ' τα βουνά του κάρβουνου,
άσπρο σαν το χεροσφίξιμο δυό μαύρων χεριών
άσπρο σαν την απόφαση της ελευθερίας
άσπρο σαν τη δύναμη της αδελφοσύνης.

Πάτρις Λουμούμπα, είχες δει τα κομμένα χέρια των αδελφών σου
διατηρημένα στ' αλάτι μέσα στα κοφίνια των αφεντάδων,
είχες δει τη λάμψη απ' τα διαμάντια σας να φωτίζει ξένα συμπόσια,
είχες δει το χρυσάφι της χώρας σου να γεμίζει τα όπλα των δολοφόνων
της χώρας σου.

Είχες δει το αίμα και τα σίδερα, και τ' αστρα πίσω απ' τα σίδερα.

Είχες δει τα μικρά καθρεφτάκια να συγκεντρώνουν τις αχτίνες του ήλιου
και να τις ρίχνουν καταπρόσωπο στ' αδέρφια σου, τυφλώντας τ' αδέρφια σου.

Κι είχες δει τη μορφή του Ιησού μες σ' ένα καθρεφτάκι
να κλαίει με μαύρα δάκρυα τυφλωμένη απ' τους εμπόρους του λόγου Του.

Είχες ακούσει το ταμ - ταμ κάτω απ' τα δάση σε κωφάλαλες νύχτες,
μια μουσική χωρίς λόγια - κύμα το κύμα, καθάριος ρυθμός,
νάρχεται και να φεύγει, ν' ανεβαίνει, να μακραίνει
ήχος μονάχα και ρυθμός μες στα δάση του λαού σου -

Κύμα το κύμα η μυστική παλίρροια μες στο μαγνητικό σκοτάδι,
χωρίς λόγια ρυθμός - ο ρυθμός του αίματος
ρυθμός που συδαυλίζει το αίμα
ρυθμός που ανάβει το άσπρο φεγγάρι πάνω απ' τα κύματα του σκοταδιού
και των δέντρων
ρυθμός που ανάβει ένα κάτασπρο γέλιο στα κατάμαυρα χείλη-

Γιατί ο ρυθμός του αίματος βαδίζει πάντα κατευθείαν προς την ελευθερία.

ΙΙ

ΠΑΤΡΙΣ ΛΟΥΜΟΥΜΠΑ, άλλο δεν είχες απόνα άσπρο γέλιο μπροστά σ' όλο το μαύρο

μπροστά σ' όλο το μαύρο του θανάτου, σ' όλο το μαύρο της αδικίας -

ένα άσπρο γέλιο σαν τη θέληση της δικαιοσύνης,

άσπρο - άσπρο, συναγμένο σπόρο - σπόρο απ' την καρδιά του λαού σου

όπως συνάζουμε απ' τα σκόρπια αστέρια μιας απέραντης νύχτας

την άσπρη ανάμνηση, την άσπρη αναμονή, την άσπρη περηφάνειε

την άσπρη δύναμη της καλής μάχης άντικρυ σ' όλους τους άσπρους δολοφόνους

άντικρυ σ' όλες τις μαύρες δυστυχίες.

Πάτρις Λουμούμπα - ένα άσπρο γέλιο στη νύχτα του λαού σου.

Όλα τα ντουφέκια σημάδευαν το γέλιο σου.

Πάνω στο γέλιο σου σημάδευαν την καρδιά της Αφρικής. Πολύ γελούσες,

Πάτρις Λουμούμπα.

Πολύ πίστεψες στη δικαιοσύνη των αδικημένων. Έδινες στόχο, Πάτρις Λουμούμπα.

Όλα τα ντουφέκια σημάδευαν το γέλιο σου. Φυλάξου, Πάτρις, σου φωνάζαμε.

Φυλάξου, αδελφέ μας, σου φωνάζαμε.

Φύλαξε το γέλιο του λαού σου. Φύλαξέ μας το.

Εσύ, πολύ πίστευες στην ελευθερία, πολύ γελούσες, μαύρε αδελφέ μας.

Και σε σκότωσαν.

Πάτρις Λουμούμπα, σε σκότωσαν γιατί πολύ αγαπούσες να γελούν 

τα μαύρα αδέρφια σου

ένα άσπρο γέλιο κατάντικρυ σ' όλες τις νύχτες. Και σε σκότωσαν.

Ένα άσπρο γέλιο, Πάτρις Λουμούμπα, - αυτό δεν το σκότωσαν.

Δεν μπόρεσαν, Πάτρις Λουμούμπα.

Δε σκότωσαν τ' άσπρο σου γέλιο, την άσπρη σου πίστη, την άσπρη σου δύναμη,

την πίστη στ' άσπρο γέλιο πάνω σ' όλα τα πικραμένα στόματα.

Πάτρις Λουμούμπα, δε σκοτώθηκε το γέλιο σου, - μεγάλα ποτάμια

από άσπρο φως κατηφορίζουν μες στη νύχτα των μαύρων. Καλημέρα,

αδελφέ μας -

μεγάλα άσπρα μαχαίρια απ' το γέλιο σου μπήγονται

στις μαύρες καρδιές των άσπρων δολοφόνων. Καλημέρα, Πάτρις  Λουμούμπα,

το άσπρο σου γέλιο ανατέλλει ασημάδευτο πάνω απ' τη μαύρη σου χώρα

μέσα σ' όλες τις ετοιμόρροπες νύχτες των ξυπνημένων σκλάβων.

Πάτρις Λουμούμπα, τ' άσπρο σου γέλιο, το εύστοχο, τραβάει απόψε για την Αφροδίτη.

(αποσπάσματα)

Γιάννης Ρίτσος, Ο Μαύρος Άγιος (Αθήνα, 13- 17 Φεβρουαρίου 1961) στο Ποιήματα -Τα Επικαιρικά( 1945 - 1969) , τ. Ε' , Κέδρος 1981, 9η έκδοση

Ο Πάτρις Λουμούμπα , ηγέτης του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος του Κονγκό και πρώτος πρωθυπουργός του μετά την ανεξαρτησία του. Η κυβέρνηση του ανατράπηκε με πραξικόπημα από τον Μομπούτου που επέβαλε δικτατορία. Ο Πατρίς Λουμούμπα συνελήφθη και  στις 17 Ιανουαρίου του 1961 τον δολοφόνησαν . Σύμβολο των αγώνων των λαών της Αφρικής. 

Ο Γιάννης Ρίτσος έγραψε ένα μήνα μετά το ποίημα Ο Μαύρος Άγιος