Ακόμη κάτω από τις πιο φριχτές κατοχικές συνθήκες οι επονίτες και επονίτισσες " πολεμούσαν και τραγουδούσαν". Έπαιρναν μέρος σε σκληρές μαχητικές συγκρούσεις και παράλληλα οργάνωναν θέατρα, εκδρομές, έφτιαχναν πολιτιστικούς συλλόγους και λέσχες, μορφωτικούς κύκλους, έβγαζαν εφημερίδες, ανοικοδομούσαν γεφύρια κι ερειπωμένα σχολεία και κτίρια, έκαναν δενδροφυτεύσεις.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Μαζί μ' όλο το λαό κινδύνευαν από την πείνα και οι έλληνες αθλητές που είχαν δοξάσει τα ελληνικά χρώματα στους διάφορους διεθνείς και βαλκανικούς αγώνες. Με την πρωτοβουλία των νεολαιΐστικων οργανώσεων και τη βοήθεια των βαλκανιονικών Γ.Θάνου και Γρ. Λαμπράκη οργανώθηκε η Ένωση Ελλήνων Αθλητών, στην οποία πήραν μέρος όλοι οι γνωστοί πρωταθλητές, καθώς και μέλη της Εθνικής Ποδοσφαιρικής Ομάδας (Βεργίνης, Παλαμιώτης, Φραγκούδης, Σύλλας κ.α). Με τις κινητοποιήσεις τους πέτυχαν να οργανωθεί ενισχυμένο συσσίτιο για τους αθλητές που τους έσωσε από την πείνα και τους έκανε ικανούς να βοηθήσουν πολύπλευρα τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Έτσι η Ένωση Ελλήνων Αθλητών αποφάσισε τη διοργάνωση στο Παναθηναϊκό Στάδιο μεγάλης αθλητικής γιορτής με παλλαϊκή συμμετοχή. Έγινε μια μεγάλη προπαρασκευαστική δουλιά σ' όλα τα αθλητικά σωματεία και στις γειτονιές της Αθήνας. Ειδοποιήθηκαν και επαρχιακές αθλητικές οργανώσεις. Θα γινόταν πραγματικά μια μεγάλη πολιτιστική εκδήλωση που θα ανέβαζε περισσότερο το ηθικό του λαού. Την τελευταία στιγμή οι αρχές κατοχής ματαίωσαν τη γιορτή, γιατί φοβούνταν ότι θα μετατρεπόταν σε μεγάλη, μαζική εθνικοαπελευθερωτική εκδήλωση.
Μεγάλο ρόλο έπαιζαν οι νόμιμες μορφωτικές και πολιτιστικές οργανώσεις στις πόλεις.
Σ' αυτές γινόταν ο σωστός συνδυασμός της νόμιμης με την παράνομη δουλιά, πραγματοποιούνταν η μαζική στρατολογία στις επονίτικες οργανώσεις. Ποιος δεν θυμάται τις "αχρωμάτιστες" νόμιμες " εύθυμες βραδυές" της νεολαίας της Αθήνας ( που μερικά στελέχη εαμίτικων οργανώσεων στην αρχή τις επέκριναν: " Εδώ ο κόσμος πεθαίνει κι εσείς τραγουδάτε και χορεύετε!"), που έγιναν ένας από τους βασικούς κρίκους στρατολογίας νέων των συνοικιών στις οργανώσεις της νεολαίας.
Εκεί που η ΕΠΟΝ έκανε τεράστια μορφωτική, πολιτιστική, ανοικοδομητική δουλιά ήταν η ύπαιθρος, οι ελεύθερες περιοχές της χώρας. Εδώ φάνηκε η μεγάλη δημιουργική, αναμορφωτική δύναμη της νεολαίας, όταν της ανοίγονται οι δρόμοι της πρωτόβουλης δράσης, της μόρφωσης και του πολιτισμού.
Η τέτιου είδους επονίτικη δραστηριότητα εκδηλώθηκε ακόμη από τα μαύρα χρόνια της κατοχής, αναπτύχθηκε στις απελευθερωμένες από τον ΕΛΑΣ περιοχές και βρήκε την κορύφωση στα μεταπελευθερωτικά χρόνια.
Παραθέτουμε μερικά λιτά στοιχεία για τη μορφωτική - πολιτιστική δράση της ΕΠΟΝ.
Με την πρωτοβουλία των επονίτικων οργανώσεων και τη βοήθεια της Εθνικής Αλληλεγγύης άνοιξαν στη Μακεδονία και λειτούργησαν τα 80% των σχολείων, στη Θεσσαλία τα 73%, στη Στερεά 766 από τα 1100, στην Πελοπόννησο όλα τα δημοτικά και 15 Γυμνάσια, στην Ήπειρο επίσης. Παντού ιδρύθηκαν και λειτουργούσαν σχολεία αναλφάβητων. Παράλληλα λειτουργούσαν στη Μακεδονία 55 παιδικά συσσίτια με 30 χιλιάδες παιδιά, στη Θεσσαλία 100 με 10 χιλιάδες. Όλες σχεδόν οι Επιτροπές Περιοχών της ΕΠΟΝ έβγαζαν ειδικά περιοδικά για τα παιδιά.
Παρά την απαγόρευση της κυβέρνησης Ράλλη και των καταχτητών, η οργάνωση της ΕΠΟΝ Σπουδάζουσας με τις κινητοποιήσεις των φοιτητών πέτυχε ν' ανοίξει το Πανεπιστήμιο και να οργανωθούν τα πρώτα μαθήματα.
Στον πολιτιστικό τομέα οι επονίτες και οι επονίτισσες σκορπούσαν παντού τη χαρά και την αισιοδοξία. Στην Κρήτη η ΕΠΟΝ δημιούργησε 80 λέσχες πολιτισμού, που έδοσαν 1300 θεατρικές παραστάσεις. Στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη ιδρύθηκαν 155 λέσχες, στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία 358, στη Θεσσαλία 100 με 4000 παραστάσεις, στην Πελοπόννησο 300 με 5000 παραστάσεις. Στη Στερεά δημιουργήθηκαν 6 θίασοι κουκλοθέατρου. Επονίτες και επονίτισσες αποτέλεσαν τον κύριο κορμό του κεντρικού θιάσου μ' επικεφαλής τον αξέχαστο Βασίλη Ρώτα.
Ακόμη και αθλητικούς αγώνες οργάνωσε η ΕΠΟΝ, παρά τις σκληρές συνθήκες κατοχής, δείγμα κι αυτό της απέραντης αισιοδοξίας και της δημιουργικής της δράσης.
Ταυτόχρονα, η ΕΠΟΝ δίπλα στο λαό βοηθούσε ενεργά στο έργο της ανοικοδόμησης. Στη Θεσσαλία επισκευάστηκαν 80 γεφύρια, φυτεύτηκαν 7000 δέντρα και καλλιεργήθηκαν 8500 στρέμματα - χωράφια απόρων αγροτών. Μεγάλη ήταν η βοήθεια της ΕΠΟΝ στα όργανα της αυτοδιοίκησης και στο όλο έργο της.
Οι φωτογραφίες από το βιβλίο
Η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων ( ΕΠΟΝ) ιδρύθηκε στις 23 Φλεβάρη 1943.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου