Στον ωκεανό της απόγνωσης δεσπόζουν τα νησιά των προνομιούχων. Πρόκειται για πολυτελή στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου οι ισχυροί συναντιούνται μόνο με ισχυρούς και όπου δεν είναι δυνατόν ούτε για μια στιγμή να ξεχάσουν ότι είναι ισχυροί. Σε ορισμένες μεγαλουπόλεις της Λατινικής Αμερικής οι απαγωγές έχουν γίνει καθημερινή συνήθεια, και τα παιδιά των πλουσίων μεγαλώνουν παγιδευμένα στον φόβο. Κατοικούν σε οχυρωμένα αρχοντικά, σε μεγάλα σπίτια ή συνοικίες που τα περιβάλλουν ηλεκτροφόρα σύρματα και τα επιτηρούν ένοπλοι φύλακες. Τα προστατεύουν, μέρα νύχτα, σωματοφύλακες ή κάμερες από κλειστά κυκλώματα ασφαλείας. Τα παιδιά των πλουσίων ταξιδεύουν όπως το χρήμα, μέσα σε θωρακισμένα αυτοκίνητα. Την πόλη τους δεν τη γνωρίζουν παρά μόνο εξ όψεως. Ανακαλύπτουν το μετρό στο Παρίσι ή στη Νέα Υόρκη, αλλά δεν το χρησιμοποιούν ποτέ στο Σάο Πάολο ή στην Πόλη του Μεξικού.
Δεν ζουν στην πόλη όπου κατοικούν. Γι' αυτά τα παιδιά η απέραντη κόλαση που καραδοκεί έξω από τον μικροσκοπικό ιδιωτικό τους παράδεισο είναι απαγορευμένη. Πέρα από τα τείχη εκτείνεται μια περιοχή τρόμου που βρίθει από ανθρώπους άσχημους, βρόμικους και φθονερούς. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, δεν υπάρχει χώρος για τα παιδιά, και μάλιστα εκείνα που έχουν πραγματικά τον μικρότερο χώρο είναι τα παιδιά που έχουν τα περισσότερα πράγματα: μεγαλώνουν δίχως ρίζες, δίχως πολιτισμική ταυτότητα και χωρίς καμία κοινωνική αίσθηση πέρα από τη βεβαιότητα ότι η πραγματικότητα είναι επικίνδυνη. Πατρίδα τους είναι οι διεθνούς φήμης επώνυμες μάρκες που στολίζουν τα ρούχα τους και ό,τι άλλο χρησιμοποιούν, και γλώσσα τους είναι η γλώσσα των διεθνών ψηφιακών κωδικών.
Στις πιο διαφορετικές πόλεις του κόσμου, στα πιο απομακρυσμένα μέρη του κόσμου, τα παιδιά των προνομιούχων μοιάζουν μεταξύ τους, έχουν τις ίδιες συνήθειες και τις ίδιες επιθυμίες, όπως μοιάζουν μεταξύ τους τα shopping centers και τα αεροδρόμια, ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου. Ειδήμονες της εικονικής πραγματικότητας τα πλούσια παιδιά έχουν πλήρη άγνοια της αληθινής πραγματικότητας, που υπάρχει μόνο για να τη φοβούνται ή να την αγοράζουν.
Fast food, fast cars, fast life: από τη στιγμή που γεννιούνται, τα πλούσια παιδιά εκπαιδεύονται στην κατανάλωση και στο εφήμερο, και περνούν τα παιδικά τους χρόνια με την πεποίθηση ότι οι μηχανές είναι πιο αξιόπιστες από τους ανθρώπους. Όταν φτάσει η ώρα της μύησης τους θα πάρουν την πρώτη πανίσχυρη πανοπλία τους, με κίνηση στους τέσσερις τροχούς. Περιμένοντας όμως αυτή τη στιγμή, ξεχύνονται με υπερβολική ταχύτητα στις λεωφόρους του κυβερνοχώρου και αυτοεπιβεβαιώνονται καταβροχθίζοντας εικόνες και εμπορεύματα, κάνοντας zapping και shopping. Τα κυβερνοπαιδιά σερφάρουν στον κυβερνοχώρο με την ίδια άνεση που τα εγκαταλελειμμένα παιδιά σεργιανίζουν στους δρόμους των πόλεων.
Πολύ προτού πάψουν να είναι παιδιά των πλουσίων, και ανακαλύψουν τα ακριβά ναρκωτικά με τα οποία θα ξεγελούν τη μοναξιά τους και θα συγκαλύπτουν τους φόβους τους, τα φτωχά παιδιά έχουν ήδη αρχίσει να σνιφάρουν βενζίνη ή κόλλα. Ενόσω τα πλούσια παιδιά παίζουν πόλεμο με σφαίρες τις ακτίνες λέιζερ, ήδη οι σφαίρες από μολύβι απειλούν τα παιδιά των δρόμων.
Στη Λατινική Αμερική τα παιδιά και οι έφηβοι αποτελούν το μισό περίπου του συνολικού πληθυσμού. Το μισό αυτού του μισού ζει μέσα στην αθλιότητα. Επιζώντες: στη Λατινική Αμερική πεθαίνουν εκατό παιδιά την ώρα από πείνα ή από ιάσιμες ασθένειες, και παρ' όλα αυτά ο αριθμός των φτωχών παιδιών, τόσο στους δρόμους των πόλεων όσο και στην ύπαιθρο, συνεχώς αυξάνεται σ' αυτή τη γωνιά του κόσμου που παράγει φτωχούς αλλά απαγορεύει τη φτώχεια. Η πλειοψηφία των φτωχών είναι παιδιά· και η πλειοψηφία των παιδιών είναι φτωχά. Από όλους τους ομήρους του συστήματος, τα φτωχά παιδιά είναι εκείνα που περνούν χειρότερα. Η κοινωνία τα απομυζά, τα επιτηρεί, τα τιμωρεί και καμιά φορά τα σκοτώνει: σπάνια τα ακούει, ποτέ δεν τα καταλαβαίνει.
Αυτά τα παιδιά, με γονείς που άλλοτε δουλεύουν και άλλοτε όχι, ή που δεν έχουν δουλειά ούτε στον ήλιο μοίρα, είναι υποχρεωμένα να ζουν από πολύ νωρίς κάνοντας οποιαδήποτε περιστασιακή εργασία και να ξεθεώνονται στη δουλειά με αντάλλαγμα ένα κομμάτι ψωμί, ή κάτι παραπάνω, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Μόλις μάθουν να περπατούν, μαθαίνουν ποια είναι η ανταμοιβή των καθωσπρέπει φτωχών: αγόρια και κορίτσια γίνονται τα δωρεάν εργατικά χέρια του συνεργείου, του μαγαζιού ή της καντίνας της οικογένειας ή τα πάμφθηνα εργατικά χέρια των εξαγωγικών βιομηχανιών που κατασκευάζουν αθλητικά ρούχα για λογαριασμό των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών. Κάνουν αγροτικές εργασίες ή δουλειές του ποδαριού στην πόλη ή δουλεύουν στο σπίτι, στην υπηρεσία όποιου προστάζει. Σκλαβάκια της οικογενειακής οικονομίας, ή του άτυπου τομέα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, βρίσκονται στη χαμηλότερη βαθμίδα του ενεργού πληθυσμού που υπηρετεί την παγκόσμια αγορά:
στις χωματερές της Πόλης του Μεξικού, στη Μανίλα ή στο Λάγκος, μαζεύουν γυαλιά, κονσερβοκούτια και χαρτιά, και μάχονται για τα αποφάγια με τα όρνεα·
καταδύονται στη θάλασσα της Ιάβας, ψάχνοντας για μαργαριτάρια· κυνηγάνε διαμάντια στα ορυχεία του Κογκό·
χώνονται σαν τυφλοπόντικες μέσα στις στοές των ορυχείων του Περού, λόγω του μικρού μεγέθους τους, και όταν τα πνευμόνια τους δεν αντέχουν πια, καταλήγουν στα παράνομα νεκροταφεία·
μαζεύουν καφέ στην Κολομβία και την Τανζανία, και δηλητηριάζονται από τα παρασιτοκτόνα·
δηλητηριάζονται από τα παρασιτοκτόνα στις βαμβακοφυτείες της Γουατεμάλας και στις φυτείες μπανάνας της Ονδούρας·
στη Μαλαισία μαζεύουν τον οπό των καουτσουκόδεντρων, δουλεύοντας ολημερίς κι ολονυχτίς·
στρώνουν σιδηροδρομικές γραμμές στη Βιρμανία·
στη βόρεια Ινδία λιώνουν μέσα στους φούρνους του γυαλιού, και στη νότια στους φούρνους των τούβλων·
στο Μπαγκλαντές κάνουν περισσότερες από τριακόσιες διαφορετικές δουλειές, με μεροκάματο που κυμαίνεται μεταξύ του τίποτα και του σχεδόν τίποτα και δεν τελειώνει ποτέ·
τρέχουν σε αγώνες με καμήλες για τους Άραβες εμίρηδες και γίνονται έφιπποι βοσκοί στα αγροκτήματα του Ρίο ντε Λα Πλάτα·
στο Πορτ -ω Πρενς, στο Κολόμπο, στην Τζακάρτα ή στη Ρεσίφε σερβίρουν το τραπέζι του αφεντικού, με αντάλλαγμα το δικαίωμα να τρώνε ό,τι πέφτει κάτω·
πουλάνε φρούτα στις αγορές της Μπογκοτά και τσίχλες στα λεωφορεία του Σάο Πάολο·
καθαρίζουν παρμπρίζ στις γωνίες των δρόμων της Λίμας, του Κίτο ή του Σαν Σαλβαδόρ·
λουστράρουν παπούτσια στους δρόμους του Καράκας ή του Γκουαναχουάτο·
ράβουν ρούχα στην Ταϊλάνδη και ποδοσφαιρικά παπούτσια στο Βιετνάμ·
ράβουν μπάλες ποδοσφαίρου στο Πακιστάν και του μπέιζμπολ στην Ονδούρα και την Αϊτή·
για να πληρώσουν τα χρέη των γονιών τους μαζεύουν τσάι ή καπνά στις φυτείες της Σρι Λάνκα και κόβουν άνθη γιασεμιού στην Αίγυπτο, με προορισμό τη γαλλική αρωματοποΐα·
τα νοικιάζουν οι γονείς τους για να υφαίνουν χαλιά στο Ιράν, το Νεπάλ και στην Ινδία, από τα βαθιά χαράματα μέχρι περασμένα μεσάνυχτα, και όταν κάποιος πηγαίνει να τα απελευθερώσει, τον ρωτούν: " Εσείς είστε το καινούργιο αφεντικό μου;"
τα πουλάνε οι γονείς τους έναντι εκατό δολαρίων, στο Σουδάν, για να προσφέρουν σεξουαλικές υπηρεσίες ή για οποιαδήποτε άλλη δουλειά·
Ο στρατός, σε ορισμένα μέρη της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής, στρατολογεί δια της βίας παιδιά. Στους πολέμους, τα στρατιωτάκια δουλεύουν σκοτώνοντας, και κυρίως δουλεύουν πεθαίνοντας: τα μισά από τα θύματα των πρόσφατων αφρικανικών πολέμων ήταν παιδιά στρατιώτες. Με εξαίρεση τον πόλεμο, που είναι αντρικό ζήτημα σύμφωνα με όσα λέει η παράδοση και όσα διδάσκει η πραγματικότητα, σχεδόν σε όλες τις άλλες δουλειές τα χέρια των κοριτσιών αποδεικνύονται το ίδιο χρήσιμα με τα χέρια των αγοριών. Η αγορά εργασίας όμως αναπαράγει και στα κορίτσια την ίδια σεξιστική διάκριση που συνηθίζει να κάνει στις γυναίκες: τα κορίτσια παίρνουν πάντα λιγότερα από τα ελάχιστα χρήματα που κερδίζουν τα αγόρια, όταν κερδίζουν κάτι.
Η πορνεία είναι η αδυσώπητη μοίρα πολλών κοριτσιών και, σε μικρότερο βαθμό, πολλών αγοριών σε ολόκληρο τον κόσμο. Όσο απίθανο και να φαίνεται, υπολογίζεται ότι τουλάχιστον εκατό χιλιάδες παιδιά εκδίδονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με την έκθεση της UNICEF για το 1997. Η τεράστια πλειονότητα όμως των παιδιών θυμάτων εμπορίας για σεξουαλική εκμετάλλευση δουλεύει στα πορνεία και στους δρόμους του Νότου. Αυτή η πολυεκατομμυριούχος βιομηχανία, αυτό το ευρύτατο δίκτυο διακινητών, μεσολαβητών, τουριστικών γραφείων και προαγωγών, κινείται και δουλεύει με σκανδαλώδη ατιμωρησία. Στη Λατινική Αμερική η παιδική πορνεία δεν είναι κάτι το καινούργιο: υπάρχει από το 1536, όταν άνοιξε ο πρώτος οίκος ανοχής στο Πουέρτο Ρίκο. Σήμερα μισό εκατομμύριο κοριτσάκια της Βραζιλίας δουλεύουν πουλώντας το κορμί τους, προς όφελος των ενηλίκων που τα εκμεταλλεύονται: άλλα τόσα στην Ταϋλάνδη και κάπως περισσότερα στην Ινδία. Σε ορισμένες πλαζ της Καραϊβικής η ακμάζουσα βιομηχανία του σεξουαλικού τουρισμού προσφέρει παρθένα κορίτσια σε όποιον μπορεί να τα πληρώσει. Κάθε χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των κοριτσιών που ρίχνονται στην καταναλωτική αγορά: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών, κάθε χρόνο τουλάχιστον ένα εκατομμύριο κορίτσια προστίθενται στην παγκόσμια αγορά των κορμιών.
Είναι αμέτρητα τα φτωχά παιδιά που δουλεύουν, στο σπίτι τους ή κάπου αλλού, για την οικογένειά τους ή για κάποιον άλλο. Τα περισσότερα δουλεύουν παράνομα και δεν αναφέρονται στις στατιστικές.
Και τα υπόλοιπα φτωχά παιδιά; Τα υπόλοιπα περισσεύουν Η αγορά δεν τα χρειάζεται, δεν θα τα χρειαστεί ποτέ.Δεν είναι αποδοτικά, ποτέ δεν θα είναι. Κατά την άποψη της καθεστηκυίας τάξης, τα παιδιά αυτά αρχίζουν κλέβοντας τον αέρα που αναπνέουν και στη συνέχεια κλέβουν ό,τι βρουν. Το ταξίδι τους από την κούνια στον τάφο συνήθως το διακόπτουν η πείνα ή οι σφαίρες. Το ίδιο παραγωγικό σύστημα που περιφρονεί τους γέρους φοβάται τα παιδιά. Τα γηρατειά είναι αποτυχία, η παιδική ηλικία απειλή. Ολοένα και περισσότερα παιδιά του περιθωρίου γεννιούνται με ροπή προς το έγκλημα, σύμφωνα με τα λεγόμενα των ειδικών. Τα παιδιά αυτά αποτελούν την πιο απειλητική κατηγορία του πλεονάζοντος πληθυσμού. Το παιδί ως δημόσια απειλή και η αντικοινωνική συμπεριφορά των ανηλίκων στην Αμερική είναι τα θέματα που απασχολούν τα Παναμερικανικά Συνέδρια για το Παιδί εδώ και μερικά χρόνια. Τα παιδιά που έρχονται από την επαρχία στην πόλη, και γενικότερα τα φτωχά παιδιά, έχουν εν δυνάμει αντικοινωνική συμπεριφορά, μας προειδοποιούν από το 1963 τα Συνέδρια. Οι κυβερνήσεις και ορισμένοι ειδήμονες στο θέμα μοιράζονται την ιδεοληψία ότι τα παιδιά πάσχουν από την αρρώστια της βίας και ότι ρέπουν στη διαστροφή και τον όλεθρο. Κάθε παιδί κρύβει μέσα του ένα μικρό φαινόμενο Ελ Νίνιο, γι' αυτό πρέπει απαραιτήτως να προλαμβάνουμε την καταστροφή που μπορεί να προκαλέσει. Στο Α' Αστυνομικό Συνέδριο της Νότιας Αμερικής, που έγινε στο Μοντεβιδέο το 1979, η αστυνομία της Κολομβίας εξήγησε ότι " η καθημερινή αύξηση του πληθυσμού κάτω των δεκαοκτώ ετών μάς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το ποσοστό της ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ αυξάνεται"( Τα κεφαλαία από το αυθεντικό έγγραφο).
Στις χώρες της Λατινικής Αμερικής η ηγεμονία της αγοράς σπάει τους δεσμούς αλληλεγγύης και διαλύει τον ιστό της κοινωνικής συνοχής. Τι μέλλον έχουν οι άνθρωποι που δεν είναι τίποτα, που δεν έχουν τίποτα, σε χώρες όπου το δικαίωμα της ιδιοκτησίας μετατρέπεται σιγά σιγά στο μοναδικό δικαίωμα; Και τα παιδιά αυτών των ανθρώπων; Η πείνα ωθεί πολλά απ' αυτά τα παιδιά, ολοένα και περισσότερα, στην κλοπή, την επαιτεία και την πορνεία· και η καταναλωτική κοινωνία τα προσβάλλει προσφέροντας αγαθά που γι' αυτά είναι απαγορευμένα. Κι εκείνα, για να εκδικηθούν, αρχίζουν τις επιθέσεις· συμμορίες απελπισμένων παιδιών που τα ενώνει η βεβαιότητα του επερχόμενου θανάτου: σύμφωνα με την UNICEF, το 1995 υπήρχαν οκτώ εκατομμύρια εγκαταλελειμένα παιδιά, παιδιά του δρόμου, στις μεγάλες πόλεις της Λατινικής Αμερικής· σύμφωνα με την οργάνωση Human Rights Watch, το 1993 παραστρατιωτικές ομάδες δολοφονούσαν έξι παιδιά τη μέρα στην Κολομβία και τέσσερα στη Βραζιλία.
Ανάμεσα στα δύο άκρα, η μεσαία τάξη. Ανάμεσα στα παιδιά που ζουν αιχμάλωτα της χλιδής και στα παιδιά που ζουν αιχμάλωτα της εγκατάλειψης υπάρχουν τα παιδιά που έχουν κάτι παραπάνω από το τίποτα αλλά πολύ λιγότερα από τα πάντα. Τα παιδιά της μεσαίας τάξης έχουν ολοένα λιγότερη ελευθερία. " Θα σε αφήσουν να ζήσεις ή δεν θα σε αφήσουν να ζήσεις: ιδού το ερώτημα", έλεγε ο Ισπανός γελοιογράφος Τσούμυ Τσούμες. Η κοινωνία που θεοποιεί την τάξη ενώ ταυτόχρονα προκαλεί την αταξία τούς στερεί μέρα με τη μέρα την ελευθερία. Ο φόβος του μεσαίου: το πάτωμα τρίζει κάτω από τα πόδια, δεν υπάρχουν πλέον εγγυήσεις, η σταθερότητα είναι ασταθής, οι δουλειές εξαφανίζονται, τα χρήματα εξανεμίζονται, για να φτάσει το τέλος του μήνα χρειάζεται ένα θαύμα. Καλώς όρισες, μεσαία τάξη, χαιρετίζει μια αφίσα, στη είσοδο μιας από τις πιο άθλιες συνοικίες του Μπουένος Άιρες. Η μεσαία τάξη συνεχίζει να ζει εξαπατώντας, προσποιούμενη ότι υπακούει στους νόμους και ότι πιστεύει σ' αυτούς, και παριστάνοντας ότι έχει περισσότερα απ' όσα έχει· ποτέ όμως δεν της ήταν τόσο δύσκολο να ανταποκριθεί σ' αυτή την εξαντλητική παντομίμα. Η μεσαία τάξη ασφυκτιά από τα χρέη και έχει παραλύσει από τον πανικό· και μέσα στον πανικό μεγαλώνει τα παιδιά της. Πανικός να επιβιώσει, πανικός να μην καταρρεύσει: να μη χάσει τη δουλειά, το αυτοκίνητο, το σπίτι, τα πράγματα, πανικός μην τυχόν και δεν κατορθώσει να αποκτήσει ό,τι οφείλει να αποκτήσει για να υπάρχει. Στη συλλογική απαίτηση για δημόσια ασφάλεια, η οποία απειλείται από τα πανούργα τέρατα της παρανομίας, η φωνή της μεσαίας τάξης είναι η πιο δυνατή. Υπερασπίζεται τη δημόσια τάξη θαρρείς και είναι ιδιοκτησία της, ενώ δεν είναι παρά ένας ενοικιαστής της που τον έχει γονατίσει η τιμή του ενοικίου και η απειλή της έξωσης.
Παγιδευμένα στη μέγγενη του πανικού, τα παιδιά της μεσαίας τάξης καταδικάζονται ολοένα περισσότερο στην ταπείνωση και τον ισόβιο εγκλεισμό. Στην πόλη του μέλλοντος, που δεν απέχει πολύ από την πόλη του παρόντος, τα τηλε- παιδιά, υπό την επίβλεψη ηλεκτρονικών νταντάδων, θα ατενίζουν το δρόμο από κάποιο παράθυρο του τηλε - σπιτιού τους: τον δρόμο που τους έχει απαγορευτεί εξ αιτίας της βίας ή του πανικού της βίας , τον δρόμο όπου διαδραματίζεται το πάντα επικίνδυνο, και ενίοτε μαγευτικό, θέαμα της ζωής.
Η πρώτη έκδοση έγινε στα ισπανικά το 1998. Το βιβλίο όμως εξακολουθεί να διατηρεί την επικαιρότητά του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου