Έξω από το Νοσοκομείο Ιωαννίνων τον Απρίλιο του 1941. Από αριστερά: Οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής Κωνσταντίνος Αλιβιζάτος, Πέτρος Κόκκαλης, Ιωάννης Αναγνώστου, Αρκάγαθος Γούττας, Γεώργιος Βλαβιανός. ( Η φωτογραφία απ' το βιβλίο του Σ. Μαρκέτου Ιστορία της Ιατρικής του 2ου αιώνα.Ι. Οι Έλληνες πρωτοπόροι, τομ.6: Πέτρος Κόκκαλης, Αθήνα 2001)
...Στις 4 του Δεκέμβρη του 1940, το Υπουργείο Στρατιωτικών ( Δ/νση Υγειονομικής Υπηρεσίας) με διαταγή του καθορίζει σε ποια νοσοκομεία των Αθηνών θα κατευθύνονται τα διάφορα περιστατικά και παθήσεις. Με δεύτερη διαταγή του τοποθετεί εννέα πανεπιστημιακούς καθηγητές της ιατρικής σε οκτώ νοσοκομεία των Αθηνών, με την ιδιότητα των " Επιστημονικών Ιατρικών Συμβούλων".
Ο Κόκκαλης τοποθετείται στο 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο μαζί με τον καθηγητή Γεώργιο Καραγιαννόπουλο και στο 9ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο με τον Νικόλαο Λούρο. Υπό την ιδιότητα του προέδρου της ΕΧΕ κάλεσε έκτακτη συγκέντρωση στο αμφιθέατρο του Αρεταίειου, στην οποία συνέρρευσε ο επιστημονικός κόσμος με θέμα την αντιμετώπιση των επιθέσεων του εχθρού με χημικές ουσίες. Οι Γερμανοί είχαν χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά χημικά αέρια τον Απρίλη του 1915. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασν τη ζωή τους ή τη σωματική τους ακεραιότητα από τη χρήση αερίων στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στην εισήγησή του ο Κόκκαλης τόνισε πως όταν η ανθρωπότητα γίνεται θύμα μιας τέτοιας ομαδικής δυστυχίας, ο γιατρός, και ιδιαίτερα ο χειρουργός, έχει καθήκον να εγκαταλείψει τους ιδεολογικούς του προσανατολισμούς και να προσπαθήσει να συλλάβει το μεγάλο κακό, το αποκαλούμενο "δηλητήριο του πρωτοπλάσματος"...
Κι ενώ προσφέρει νύχτα - μέρα τις υπηρεσίες του στα νοσοκομεία που έχει τοποθετηθεί, ο ίδιος δεν είναι ικανοποιημένος. Θεωρεί ότι δεν προσφέρει το μέγιστο, ότι αυτό που κάνει δεν είναι στο ύψος των πολεμικών αναγκών της πατρίδας. Καίει μέσα του ένα πατριωτικό πάθος που τον ανεβάζει πάνω απ' όλους και πάνω απ' όλα και αφήνοντας γυναίκα, μωρό παιδί και 85χρονο πατέρα, καθώς και τη σχεδόν ασφαλή πρωτεύουσα η οποία σπάνια βομβαρδίζεται, φεύγει εθελοντικά για τη γραμμή των πρόσω, για εκεί όπου μαίνονται οι σκληρές μάχες μέσα σε συνθήκες ενός πολύ άγριου χειμώνα. Κι επειδή σ' αυτήν την "ανταρσία" του συναντάει δυσκολίες διατυπώσεων, ζητάει τη μεσολάβηση του στενού του φίλου Γεωργίου Α. Βλάχου, διευθυντή της εφημερίδας Καθημερινή.
Αρχίζει πια να αναδεικνύεται ο "εσωτερικός" Κόκκαλης, αυτός της μεγάλης αγάπης για την Ελλάδα που κινδυνεύει και των στρατευμένων παιδιών της που πολεμούν τον εχθρό, σκοτώνονται, τραυματίζονται και δεινοπαθούν απ' τη μεγάλη μάστιγα του ελληνο - ιταλικού πολέμου, τα κρυοπαγήματα...
Η εθελούσια εγκατάλειψη της Αθήνας και η μετάβασή του στην Υγειονομική Υπηρεσία Βάσεως Ηπείρου, στην εμπόλεμη δηλαδή περιοχή, είναι το πρώτο του άλμα, αποτελεί την αφετηρία της μετέπειτα ολόψυχης αγωνιστικής του πορείας για την πατρίδα και τον λαό της και επιβεβαιώνει αυτό το ξεχωριστό " κάτι", αυτήν τη σπάνια αρετή που συγκροτούσε το Είναι του Κόκκαλη...
Φεύγοντας από την Αθήνα, το Γενικό Στρατηγείο τού διαθέτει επιβατικό αυτοκίνητο. Με αυτό ο Κόκκαλης, που του είχε ήδη απονεμηθεί ο βαθμός του Εφέδρου Αρχιάτρου, επισκέπτεται τα νοσοκομεία ( στρατιωτικά και μη) Λάρισας, Βόλου, Κοζάνης, Τρικάλων, Φλώρινας, Βέροιας και Ιωαννίνων. Στις 15 Γενάρη 1941 υποβάλλει προς την Β' Ανώτερη Στρατιωτική Διοίκηση τις παρατηρήσεις του, ότι
εις ουδέν Νοσοκομείον εύρον συγχρονισμένα μέσα δια την απαιτούμενην θεραπείαν ( παντελής έλλειψις ειδικών ναρθήκων, ακτινολογικού μηχανήματος) ένθα νοσηλεύεται ικανός αριθμός επιπλεγμένων πυορροούντων καταγμάτων κατά τον πλέον αρχέγονον τρόπον...
Στις 10 Φεβρουαρίου 1941 ο Κόκκαλης παρουσιάζεται στα Γιάννενα στην Υγειονομική Υπηρεσία Βάσεως Ηπείρου, Αρχίατρος της οποίας είναι ο Επαμεινώνδας Γκινάκας. Αμέσως, την επομένη, ο Γκινάκας τον τοποθετεί Τεχνικό Σύμβουλό του " με δικαιώματα κατευθύνσεως και παρακολουθήσεως της όλης λειτουργίας των χειρουργικών τμημάτων των Νοσοκομείων Φρουράς Ιωαννίνων και δικαιώματα χειρουργικών επεμβάσεων"...
Σ' αυτόν τον πόλεμο ο ελληνικός στρατός δεν είχε μόνο να αντιμετωπίσει τον αντίπαλο εισβολέα, που υπερείχε σε δύναμη και ισχύ πυρός, αλλά και τα στοιχεία της φύσης. Οι επιχειρήσεις διεξάγονταν σε μεγάλα υψώματα που ήταν σκεπασμένα με χιόνι, και τα περάσματα ήταν δύσβατα και περιορισμένα, γεγονός που καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολο τον ανεφοδιασμό και τη διακομιδή των τραυματιών, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται κρυοπαγήματα και περιστατικά τετάνου, αλλά και πολλές αρρώστιες. Δεν υπήρχε προετοιμασία απ' τον καιρό της ειρήνης σε ιματισμό, υπόδηση, τροφοδοσία.
Οι εισερχόμενοι τραυματίες, παγόπληκτοι και ασθενείς, κυμαίνονταν από 150 - 1000 ημερησίως. Οι νοσηλευόμενοι στα Γιάννενα υπερέβαιναν τους 2500 ημερησίως, ενώ τα διαθέσιμα κρεβάτια ήταν 1800. Οι προθάλαμοι και οι διάδρομοι των νοσοκομείων και των παραπηγμάτων, ελλείψει κρεβατιών και στρωμάτων, ήταν κατάμεστοι από τραυματίες που, ανεξάρτητα από τη βαρύτητα της κατάστασής τους, ήταν ξαπλωμένοι στο δάπεδο βογκώντας και ριγώντας με μία μόνο κουβέρτα. Η μεταφορά από το πεδίο των μαχών προς το νοσηλευτικό κέντρο Ιωαννίνων, και από εκεί για αλλού, γινόταν χωρίς καμία ειδική επιμελημένη διαλογή. Οι τραυματίες μεταφέρονταν στα νοσηλευτικά κέντρα Άρτας, Αμφιλοχίας, Αγρινίου και Μεσολογγίου, όπου επιβιβάζονταν σε πλωτά νοσοκομεία και σε επιβατηγά ατμόπλοια για τη ζώνη του εσωτερικού. Απ' το λιμάνι της Πρέβεζας προωθούνταν με ατμόπλοια στο εσωτερικό και οι αιχμάλωτοι τραυματίες και οι ασθενείς.
Αναλαμβάνοντας ο Κόκκαλης τον τομέα αυτό, προκειμένου να περάσει σε ένα άλλο σύστημα περίθαλψης, επισκέφτηκε μέσα σ' αυτήν την παγωνιά όλα τα ορεινά και πεδινά χειρουργεία της πρώτης γραμμής των μαχών για να διαπιστώσει ο ίδιος τις ελλείψεις και τις απαιτούμενες αλλαγές. Οι προτάσεις του εγκρίθηκαν και τέθηκαν σε εφαρμογή...
Πάρθηκαν και πολλά άλλα μέτρα ( βελτίωση μέσων μεταφοράς, αύξηση της ημερήσιας δόσης κονιάκ, κ.α μέχρι και εξασφάλιση του εκκλησιασμού των τραυματιών), τα οποία βελτίωσαν κατά πολύ τη διακομιδή και τη θεραπεία των τραυματιών, τον παγόπληκτων και των ασθενών. Έτσι τα διαθέσιμα κρεβάτια στα νοσοκομεία και τα παραπήγματα στο Τμήμα Στρατιάς Ηπείρου έφθασαν τον Μάρτιο του 1941 τα 5000 κρεβάτια.
Αυτή η κατεπείγουσα και πολύ μελετημένη αναδιοργάνωση της Υγειονομικής Υπηρεσίας Βάσεως Ηπείρου, που βελτίωσε το όλο σύστημα διακομιδής και νοσηλείας των μαχητών του πολέμου, ανέδειξε το μεγάλο οργανωτικό ταλέντο του Πέτρου Κόκκαλη και αποτελεί τη σημαντικότερη πατριωτική του προσφορά του στον Ελληνοαλβανικό πόλεμο, σύμφωνα με τις αναφορές των επίσημων αρμοδίων φορέων...
Στα νοσοκομεία, οι γιατροί για να αντιμετωπίσουν τον μεγάλο αριθμό των χειρουργικών περιστατικών αναγκάζονταν να εργάζονται συνέχεια, με αποτέλεσμα την εξοντωτική κόπωσή τους. Ο Κόκκαλης εκτός από τη γενική ευθύνη και εποπτεία που είχε ως Εφ. Αρχίατρος χειρουργούσε και ο ίδιος νύχτα μέρα...
Τα κρυοπαγήματα είχαν πάρει διαστάσεις επιδημίας, οι απώλειες ήταν κατά πολύ μεγαλύτερες από τους τραυματισμούς. Στην V Μεραρχία π.χ. μόνο σε μια μέρα, στις 25 Φλεβάρη του 1941, είχαν 133 παγόπληκτους και 26 τραυματίες. Οι αιτίες ήταν πολλές. Κατ' αρχάς το δριμύ παρατεταμένο ψύχος ( έως και -37ο Κελσίου ) πάνω στα μεγάλα υψόμετρα όπου διεξάγονταν κυρίως οι επιχειρήσεις, η έλλειψη σε αρβύλες και η παντελής έλλειψη επενδυμένων με ύφασμα αρβυλών. Δεν υπήρχαν χοντρές μάλλινες κάλτσες, δεν υπήρχε εμπειρία των αξιωματικών και στρατιωτών αλλά ούτε και καμία πρόβλεψη και προετοιμασία. Πολύ κακό προξενούσαν και οι γκέτες, οι οποίες έσφιγγαν με το περιτύλιγμά τους το πόδι και δεν κυκλοφορούσε σωστά το αίμα.
Για την αντιμετώπιση αυτού του φοβερού φαινομένου το Υπουργείο Στρατιωτικών και το Υπουργείο Πρόνοιας εξέδωσαν την υπ' αριθμόν 214624/19-12- 40 διαταγή για τη σύγκληση του Ανώτατου Στρατιωτικού Υγειονομικού Συμβουλίου, το οποίο συνήλθε και αποφάσισε λήψη άμεσων μέτρων. Μεταξύ αυτών ήταν και ο εμποτισμός του συμπαθητικού κοντά στην οσφυϊκή μοίρα με διάλυμα νοβοκαΐνης, σε συνδυασμό με εντομές στη ραχιαία επιφάνεια κατά το αρχικό στάδιο του οιδήματος, ενέργεια που μπορούσε να γίνει μόνο σε χειρουργείο και από έμπειρο χειρουργό.
Ο Κόκκαλης εφάρμοσε τον εμποτισμό, όντας ο πλέον έμπειρος και ικανός χειρουργός, γι' αυτό και το όνομά του στο Νοσοκομείο των Ιωαννίνων συνδέθηκε με τη χρήση της νοβοκαΐνης στη θεραπεία των κρυοπαγημάτων...
Η αναδιοργάνωση της Υγειονομικής Υπηρεσίας της Βάσεως Ηπείρου προέβλεπε και άλλα μέτρα, τα οποία όμως δεν πρόφτασαν να πραγματοποιηθούν εξ αιτίας της επίθεσης της Γερμανίας κατά της Ελλάδας και της κατάρρευσης του μετώπου...
Η εθελούσια κατάταξη του Πέτρου Κόκκαλη στην Υγειονομική Υπηρεσία Βάσεως Ηπείρου και η εμπεριστατωμένη αναδιοργάνωσή της κατά το πλείστον από τον ίδιο ήταν μια γενναία πατριωτική πράξη με θυσίες και κινδύνους, που τίμησε τον ίδιο και την οικογένειά του προσφέροντας στις επόμενες γενιές των νέων ανθρώπων το ύψιστο παράδειγμα της έμπρακτης αγάπης προς την πατρίδα.
Το Νοσηλευτικό Κέντρο εργαζόταν μερόνυχτα κάτω από την απειλή της Ιταλικής αεροπορίας. Στις 20 Απριλίου 1941 το βράδυ βομβαρδίστηκε το 2ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, το κεντρικό οίκημα του οποίου αποτελούσε χειρουργικό κέντρο. Με τον βομβαρδισμό αχρηστεύτηκε τελείως. Οι απώλειες του προσωπικού και των νοσηλευομένων έφθασαν τους 50. Μεταξύ των νεκρών , ο διευθυντής του Νοσοκομείου, Γενικός Αρχίατρος Γεώργιος Μαρκάκης και ο καθηγητής της χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ξενοφών Κοντιάδης...
Ο βομβαρδισμός συνέπεσε με την υπογραφή της συνθηκολόγησης με τους Γερμανούς.
Η χηρεύουσα έδρα του Κοντιάδη ανετέθη στον Κόκκαλη, ο οποίος ανέλαβε τη διεύθυνσή της.
Εφτά ημέρες αργότερα, στις 27 Απριλίου, το Σ3 Στρατιωτικό Νοσοκομείο Διακομιδής, που είχε περιθάλψει μέσα στον Απρίλιο 11.275 τραυματίες, ασθενείς αλλά και παγόπληκτους, έπαψε να λειτουργεί. Εν τω μεταξύ οι Γερμανοί είχαν μπει στα Γιάννενα. Όλοι οι νοσηλευόμενοι προωθήθηκαν προς το Αγρίνιο. Το προσωπικό του απολύθηκε για να μεταβεί στα σπίτια τους χωρίς να του χορηγηθούν φύλλα πορείας ή απολυτήρια.
Το σκοτάδι της Κατοχής απλωνόταν πάνω από την Ελλάδα. Το μέτωπο του αγώνα μεταφερόταν τώρα στο εσωτερικό της.
Κατίνα Τέντα - Λατίφη, Πέτρος Σ. Κόκκαλης, Βιωματική βιογραφία, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2011
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου