John Banville, Άπειροι Κόσμοι

"...Ξέρει ότι ο κόσμος δεν είναι όπως τον προσλαμβάνει εκείνη ...Ορισμένα κομμάτια του λείπουν τελείως, ενώ κάποια άλλα βρίσκονται εκεί μόνο και μόνο επειδή η ίδια τα τοποθέτησε στη συγκεκριμένη θέση. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τα κομμάτια που λείπουν είναι τα πραγματικά , ενώ τα υπάρχοντα όχι. Αυτή είναι η ουσία των πραγμάτων. Στην ουσία , εξαρτάται από την ουσία τους, όπως θα έλεγε και ο πατέρας της. Γιατί, ό,τι είναι πνεύμα σε αυτόν εδώ τον κόσμο, μπορεί να έχει σάρκα και οστά σε έναν άλλον. Εφόσον υπάρχουν άπειροι κόσμοι, για όλες τις πιθανότητες υπάρχει και η εκπλήρωσή τους..."
"...Και ο χρόνος παρουσιάζει μια δυσκολία. Για εκείνην έχει δύο όψεις. Είτε αργοσέρνεται οδυνηρά σαν σαλιγκάρι που γλιστράει μέσα στο ίδιο του το γλοιώδες έκκριμα πάνω σε κλαράκια ή νεκρά φύλλα του δάσους, ή προσπερνάει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, αναπηδώντας και τρεμοπαίζοντας, σαν τις σκηνές σε μπομπίνα ταινίας που κροταλίζει φρενιασμένα σε χαλασμένη μηχανή προβολής. Εκείνη ή ξεμένει πάντοτε πίσω ή τους προσπερνάει όλους απελπιστικά - ή καλεί ικετευτικά τους προπορευόμενους, κάνοντας τα χέρια χωνί για να την ακούσουν, ή φλυαρεί ασυνάρτητα, κοιτώντας ξέπνοα πάνω από τον ώμο της. Όταν το εκμυστηρεύτηκε αυτό στον πατέρα της, όταν του είπε ότι ποτέ δεν αισθανόταν να συμπορεύεται με κανέναν άλλο, εκείνος δεν έδειξε να εκπλήσσεται, αντίθετα της είπε ότι είχε δίκιο, ότι ο χρόνος δεν είναι σταθερός κι ότι μόνο οι βλάκες τον βλέπουν έτσι...Ο χρόνος, έλεγε ο πατέρας της...ο χρόνος έχει στην ύφανση του μικρά ψεγάδια , τόσες δα προεξοχές, που, στην αρχή αρχή, ανέκοψαν το ρου του άμορφου και δημιούργησαν τη μορφή. Όπως ακριβώς, της είπε, πιάνονται τα νύχια σου σε μεταξωτό ύφασμα, με κάτι μικρούτσικα γαντζάκια που δεν ήξερες ότι ήταν εκεί, μέχρι που αγκιστρώθηκαν...Ψεγάδια στη μήτρα, προσωρινές ανακολουθίες. Έτσι λοιπόν, στην απαρχή, όταν δεν υπήρχε ακόμη τίποτα, θα μπορούσες να πεις ότι προέκυψε , εμποδιζόμενος , ο κόσμος.Όλο αυτό το πράγμα...είναι ένα αχανές πλέγμα απειροστών ατυχημάτων, απεριόριστα μικροσκοπικών αναποδιών..."
"...Κατά τη γνώμη μου, πάντως, εφόσον κατανοώ ορθά την έννοια, για να αγαπάει κανείς σωστά κι αληθινά, πρέπει να το κάνει ανώνυμα, ή τουλάχιστον δίχως να το διατυμπανίζει, ώστε να μη δείχνει ότι ζητάει κάτι σε αντάλλαγμα, αφού το να ζητάς και το να παίρνεις αποτελούν τα αντίθετα της αγάπης- υπό την προϋπόθεση , όπως είπαμε, ότι έχω κατανοήσει ορθά την έννοια, πράγμα που, απ΄όλα όσα έχω πει κι όλα όσα μου έχουν πει, δεν φαίνεται να έχει επιτευχθεί ακόμα. Είναι πολύ μπερδεμένη ιστορία. Η αγάπη, το είδος της αγάπης που εγώ εννοώ, θα απαιτούσε μια υπεράνθρωπη ικανότητα αυτοθυσίας και αυταπάρνησης, σαν αυτή που διαθέτουν οι άγιοι ή οι θεοί, και όπως ξέρουμε οι άγιοι είναι τέρατα , και όσο για τους θεούς...Μπορεί αυτό να είναι το πρόβλημά μου, μπορεί να βάζω πολύ ψηλά τον πήχη. Μπορεί η ανθρώπινη αγάπη να είναι απλή κι άρα να μου διαφεύγει, λόγω της ανίατης πολυπλοκότητας μου.
Και όμως, ίσως να αγαπάω κι εγώ.Είναι άραγε δυνατό να συμβαίνει αυτό εν αγνοία μου, να υπάρχει μέσα μου μια αθέλητη και μη συνειδητοποιημένη αγάπη; Καμιά φορά όταν αναλογίζομαι τον τάδε ή τον δείνα, τη γυναίκα μου, το γιο  ή την κόρη μου...πλημμυρίζει η καρδιά μου, αυτό που λέμε καρδιά, με το ακούσιο κύμα μιας αίσθησης παχύρευστης και καυτής, που μοιάζει με θλίψη, αλλά με θλίψη χαρούμενη , και είναι ένα κύμα τόσο σαρωτικό, ώστε με σπρώχνει και σκοντάφτω, ένας κόμπος μου σφίγγει το λαιμό και δάκρυα, ναι, αληθινά δάκρυα, μου τσούζουν τα μάτια. Είναι ανεξήγητο, διότι υπό κανονικές συνθήκες δεν έχω ροπή προς τους συναισθηματισμούς. Οπότε, ίσως να υπάρχει ένα τεράστιο , κρυφό απόθεμα αγάπης μέσα μου κι αυτές οι κρίσεις να είναι τα ξεχειλίσματα του, οι υπερχειλίσεις από τα τοιχώματα της δεξαμενής όταν κάτι βαρύ πέφτει μέσα..."

Μικρά , επιλεκτικά αποσπάσματα από το τελευταίο μυθιστόρημα του Τζων Μπάνβιλ, Άπειροι Κόσμοι.

Ο Τζων Μπάνβιλ είναι συγγραφέας από την Ιρλανδία. Θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή μυθιστοριογράφους , που χρησιμοποιεί με άριστο τρόπο την αγγλική  γλώσσα. Τον χαρακτηρίζουν δεξιοτέχνη της γραφής. Το 2005 κέρδισε το βραβείο Booker για το μυθιστόρημά του  " Η θάλασσα".
Οι " Απειροι Κόσμοι" έχουν  ως θέμα την ιστορία ένος ετοιμοθάνατου , του μαθηματικού Αδάμ Γκόντλι. Ο Αδάμ βρίσκεται σε κώμα μετά από ένα εγκεφαλικό, αλλά ενώ όλοι τον θεωρούν κλινικά νεκρό , αυτός μπορεί και σκέφτεται και αισθάνεται . Μέσα από αυτές τις σκέψεις  γίνεται μια αναδρομή στο παρελθόν και έτσι γνωρίζουμε την ιστορία του. Γύρω του , στο σπίτι του έχουν μαζευτεί ο γιος -Αδάμ και αυτός- με τη γυναίκα του Έλεν , η ιδιόρρυθμη και παράξενη κόρη του Πέτρα , η γυναίκα του Ούρσουλα και το υπηρετικό προσωπικό. Το εύρημα όμως σ' αυτό το μυθιστόρημα είναι ότι την αφήγηση την κάνει ο Ερμής , ο αγγελιαφόρος των θεών και παράλληλα με τα γήινα πρόσωπα στην ιστορία συμμετέχουν και κάποιοι από τους Ολύμπιους θεούς , όπως ο Δίας, χωρίς βεβαίως οι άνθρωποι να αντιλαμβάνονται την παρουσία τους αν και οι θεοί είναι παρόντες με πολύ ζωντανό τρόπο.
Ο συγγραφέας χειρίζεται με χιούμορ και ευαισθησία δύσκολα θέματα, όπως αυτό του θανάτου και των ανθρώπινων σχέσεων- έρωτας,πάθος, φιλοδοξία, ματαιοδοξία- αλλά εμμέσως θέτει και φιλοσοφικούς προβληματισμούς για το χρόνο, τη μνήμη και το σύμπαν( παράλληλοι κόσμοι, παράλληλες πραγματικότητες)
Σε συνέντευξη του δηλώνει για τον χρόνο «Ακόμα και οι φυσικοί λένε ότι αυτό που αντιλαμβανόμαστε είναι μια πολύ λεπτή γραμμή, πολύ περιορισμένη, ειδικά η αίσθηση που έχουμε από τον χρόνο. Ο χρόνος είναι κάτι πολύ μυστήριο. Η μνήμη επίσης. Πότε ξέρουμε αν μια στιγμή έχει πάψει να είναι παρόν κι έχει γίνει παρελθόν; Μια θεωρία λέει ότι το γεγονός που θυμάσαι δεν είναι ποτέ αυτό που ήταν ακριβώς αλλά ένα μοντέλο που έχεις φτιάξει στο κεφάλι σου. Κάτι ιδεατό, κάτι που διαμορφώνεις εσύ ο ίδιος».
" Ζοφερό αλλά και απολαυστικά αστείο", "ίσως ένα από τα δώδεκα καλύτερα της δεκαετίας", " αριστούργημα", " μοναδικό πάντρεμα σαιξπηρικής και  κλασικής κωμωδίας", "Ένα αριστουργηματικό μυθιστόρημα για τα μαθηματικά και τους μύθους", " φωτίζει την ανθρώπινη κωμωδία από μια ασυνήθιστη και άκρως γοητευτική οπτική γωνία" αυτές είναι μερικές από τις γνώμες που διατύπωσαν οι βιβλιοκριτικοί αγγλικών και ιρλανδικών εφημερίδων.

 Άπειροι κόσμοι

Μτφρ. Τόνια Κοβαλένκο

Καστανιώτης 2010