Έτσι η ποίηση δεν θα' χει τραγουδήσει μάταια...

   "  Δεν έχω μάθει στα βιβλία εγώ καμιά συνταγή για τη σύνθεση ενός ποιήματος: με τη σειρά κι εγώ δε θ' αφήσω τυπωμένη ούτε μια συμβουλή, ούτε έναν τρόπο ή ένα στυλ για να παραλάβουν οι νέοι κάποια σταγόνα υποτιθέμενης σοφίας. Αν αφηγήθηκα σ' αυτόν το λόγο μερικά περιστατικά απ' τα περασμένα, αν ξαναζωντάνεψα μιαν εικόνα που ποτέ μου δεν ξέχασα, με την ευκαιρία τούτη και στη θέση αυτή, που είναι τόσο διάφορες από των συμβάντων που αφηγήθηκα, είναι γιατί στο διάβα της ζωής μου βρήκα πάντα, σε κάποιο μέρος, την απαραίτητη επιβεβαίωση, τη φόρμουλα που με περίμενε όχι για να κατακυρωθεί μέσα στα λόγια μου αλλά για να εξηγήσει εμένα τον ίδιον.
     Σ' εκείνο το μακρινό ταξίδι*, βρήκα τη σωστή δόση για το φορμάρισμα του ποιήματος. Εκεί μου δόθηκαν οι συμβουλές της γης και της ψυχής. Και σκέφτομαι πως η ποίηση είναι μια πράξη περαστική ή επίσημη, όπου μπαίνουν ζευγαρωτά και μετρημένα η μοναξιά κι η αλληλεγγύη, το αίσθημα κι η δράση, η εσωτερικότητα καθενός - εσωτερικότητα του ανθρώπου και η μυστική αποκάλυψη της φύσης. Και σκέφτομαι, με όχι λιγότερη πίστη πως κάθε τι - ο άνθρωπος κι η σκιά του, ο άνθρωπος και η κίνησή του, ο άνθρωπος και η ποίησή του - είναι στηριγμένο σε μια κοινότητα κάθε φορά και πιο εκτεταμένη, σε μιαν άσκηση που θα συγκροτήσει για πάντα μέσα μας την πραγματικότητα και τα όνειρα, γιατί μ' αυτόν τον τρόπο τα ενώνει και τα πλέκει. Και με τον ίδιο πάλι τρόπο, λέω πως δεν ξέρω, ύστερα από τόσα χρόνια, αν εκείνα τα μαθήματα που πήρα διασκίζοντας τότε (με τους σωτήρες μου) το ιλιγγιακό ποτάμι, χορεύοντας γύρω απ' το κρανίο μιας αγελάδας, βρέχοντας το δέρμα μου στο καθαρτήριο νερό των πιο ψηλών περιοχών, λέω, πως δεν ξέρω αν όλο εκείνο δεν έβγαινε μες από μένα τον ίδιον, για να επικοινωνήσει ύστερα με πολλά άλλα πλάσματα, δεν ήταν το μήνυμα που οι άλλοι άνθρωποι μου στέλναν σαν απαίτηση ή σαν κλήση. Δεν ξέρω αν εκείνο το έζησα ή το έγραψα, δεν ξέρω αν ήταν αλήθεια ή ποίηση, μεταβατικότητα ή αιωνιότητα οι στίχοι της εμπειρίας εκείνης της στιγμής, οι εμπειρίες που τραγούδησα αργότερα.
     Απ' όλο αυτό, φίλοι, βγαίνει ένα δίδαγμα που ο ποιητής πρέπει να το μάθει από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Δεν υπάρχει μοναξιά απόρθητη. Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο ίδιο σημείο: στην ανακοίνωση αυτού που είμαστε. Και είναι ανάγκη να διασχίσεις τη μοναξιά και την τραχύτητα, την ανεπικοινωνία και τη σιωπή, για να φτάσεις στο μαγικό μέρος όπου μπορούμε να χορέψουμε αδέξια ή να τραγουδήσουμε με μελαγχολία: μα σ' αυτόν το χορό ή σ' αυτό το της συνείδησης: της συνείδησης να είσαι άνθρωπος και να πιστεύεις σε μια κοινή μοίρα....

...Εγώ διάλεξα το δύσκολο δρόμο μιας μοιρασμένης ευθύνης, και αντί να επαναλάβω τη λατρεία του ατόμου σαν κεντρικού ήλιου του συστήματος, προτίμησα να προσφέρω σεμνά την υπηρεσία μου σ' ένα σημαντικό στρατό που φορές - φορές μπορεί και να σφάλει αλλά που βαδίζει χωρίς ανάπαυση και προχωρεί κάθε μέρα, αντιμέτωπος με τους αναχρονιστικούς αδιόρθωτους πεισματάρηδες, καθώς και με τους γελοία φιλόδοξους ανυπόμονους.
     Γιατί πιστεύω πως το το χρέος μου σαν ποιητή δε μου υπαγορεύει μόνο την αδερφωσύνη με το ρόδο και τη συμμετρία, ή τον εξημμένο έρωτα και την ατελείωτη νοσταλγία, αλλά και με τα τραχιά ανθρώπινα καθήκοντα που ενσωμάτωσα στην ποίησή μου.
    Σα σήμερα ακριβώς εδώ και 100 χρόνια, ένας υπέροχος ποιητής, ο πιο σκληρός απ' τους απελπισμένους, έγραψε τούτη την προφητεία: Την αυγή, οπλισμένοι με μια φλογερή υπομονή θα μπούμε στις λαμπρές πολιτείες. Πιστεύω πως αυτή η προφητεία του RIMBAUD , είναι ενορασική. Εγώ έρχομαι από μια σκοτεινή επαρχία, από μια χώρα που την ξέκοψε απ' όλες τις άλλες η κορή γεωγραφία. Υπήρξα ο πιο εγκαταλειμμένος απ' τους ποιητές και η ποίησή μου ήταν τοπική, πονεμένη και βροχερή. Είχα όμως πάντα εμπιστοσύνη στον άνθρωπο. Δεν έχασα ποτέ την ελπίδα, γι' αυτό ίσως έφτασα ως εδώ με την ποίησή μου και με τη σημαία μου.
     Σε κατακλείδα πρέπει να πω στους καλής θέλησης ανθρώπους, στους εργαζόμενους, στους ποιητές , πως ολόκληρο το μέλλον εκφράστηκε σ' αυτή τη φράση του Ρεμπώ: μόνο με μια φ λ ο γε ρ ή  υ π ο μ ο ν ή  θα κατακτήσουμε τη λ α μ π ρ ή  Π ο λ ι τ ε ί α  που θα δώσει φως, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια σ' όλους του ανθρώπους.

     Έτσι η ποίηση δεν θα' χει τραγουδήσει μάταια."

      Αποσπάσματα από την ομιλία του Πάμπλο Νερούδα κατά την απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας στη Στοκχόλμη το 1971. Η ομιλία βρίσκεται στον πρώτο τόμο των απάντων του ποιητή που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Άλμπατρος σε μετάφραση της Δανάης Στρατηγοπούλου.

  Το 1973 στις 23 Σεπτεμβρίου ο Νερούδα άφησε την τελευταία του πνοή . Η κηδεία του μετατράπηκε σε δημόσια διαμαρτυρία κατά της δικτατορίας  του Πινοσέτ, ο οποίος λίγες μέρες πριν είχε ανατρέψει τον Σαλβατόρ Αλλιέντε.

* Ο Νερούδα αναφέρεται στη φυγάδευση του στην Αργεντινή με τη βοήθεια εθελοντών σωτήρων και από εκεί στην Ευρώπη ,για να γλυτώσει από το δικτατορικό καθεστώς του Γαβριέλ Γονσάλες Βιδέλα, προκατόχου του Πινοσέτ.