Ο πόλεμος των Μπόερς

Στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Κέηπ Τάουν

 Γράφει η ofisofi //atexnos

Στις 31 Μαΐου 1902 τελείωσε ο δεύτερος πόλεμος των Μπόερς. Ποιοι ήταν οι Μπόερς και ποιες σημαντικές αλλαγές προκάλεσε αυτός ο πόλεμος;
Στα μέσα του 17ου αι. Ολλανδοί Καλβινιστές αρχικά, αργότερα και άλλοι Ευρωπαίοι, διωκόμενοι από τις χώρες τους δημιούργησαν αποικίες στο νοτιότερο άκρο της Αφρικής, στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Στον αποικισμό εμπλέκεται η Ολλανδική Εταιρία των Ανατολικών Ινδιών καθώς η αποικία είχε στόχο την παραγωγή και τον εφοδιασμό της εταιρίας με φρέσκα προϊόντα.
Σιγά σιγά οι άποικοι αναζητούσαν νέες πηγές πρώτων υλών και εδάφη για καλλιέργειες  και προχωρούσαν στο εσωτερικό της χώρας σε μια προσπάθεια να απελευθερωθούν και από την  εξάρτηση της Ολλανδικής Εταιρίας.
Οι άποικοι, Ολλανδοί αγρότες κυρίως, σκληροτράχηλοι και με πνεύμα ανεξαρτησίας αλλά και φυλετικής ανωτερότητας ταυτίστηκαν με τη γη τους και ονομάτηκαν Afrikaans ή Boers, δηλαδή  αγρότες ή γελαδάρηδες.
Προς το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων, το 1814,  η αποικία των Μπόερς περνάει  στον έλεγχο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, τη μεγαλύτερη δύναμη παγκοσμίως για τα επόμενα χρόνια. Οι σχέσεις των Μπόερς με τους Βρετανούς δεν υπήρξαν ποτέ αρμονικές και γι’ αυτό σταδιακά άρχισαν μετά το 1830  ακόμη περισσότεροι άποικοι να μεταναστεύουν στην ενδοχώρα.  Στο πέρασμα τους εκτόπισαν τις φυλές των ιθαγενών και δημιούργησαν μικρά ανεξάρτητα κράτη. Διαφωνίες όμως εκδηλώνονταν και ανάμεσα στους Μπόερς με αποτέλεσμα να διασπώνται και  οι νέες ομάδες να μεταναστεύουν και να δημιουργούν και άλλα νέα κράτη.
Το 1852 με την καθοδήγηση του στρατηγού Άντριους Πρετόριους ίδρυσαν δύο κράτη: τη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής (του Τρανσβαάλ) και το Ελεύθερο Κράτος της Οράγγης.
Τα προβλήματα με τους Βρετανούς έγιναν ακόμη πιο έντονα όταν στα εδάφη των Μπόερς ανακαλύφθηκαν κοιτάσματα χρυσού και διαμάντια. Βρετανοί μετανάστες άρχισαν να έρχονται σε αυτές τις περιοχές . Οι Βρετανοί κυρίαρχοι ήθελαν να εξασφαλίσουν πλήρη δικαιώματα για τους ομοεθνείς τους αλλά και για τις βρετανικές εταιρίες. Το αποτέλεσμα ήταν η πρόκληση πολέμου. Το 1899 ξεκινά ο πόλεμος των Μπόερς.
Τα πράγματα δεν ήταν εύκολα για τους Βρετανούς καθώς οι Μπόερς με αντάρτικο αγώνα προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στον πανίσχυρο βρετανικό στρατό.

Ο πόλεμος κράτησε πολύ και άλλαξε την έννοια του πολέμου με τις πρακτικές που υιοθετήθηκαν. Οι Βρετανοί για πρώτη φορά σχεδίασαν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο για να υποτάξουν τους Μπόερς. Αυτό σήμαινε ότι το αποτέλεσμα δεν θα κρινόταν στο πεδίο της μάχης αλλά στο κοινωνικό επίπεδο. Η πρώτη πράξη των Βρετανών ήταν να συγκεντρώσουν και να κλείσουν  τον άμαχο πληθυσμό και τις οικογένειες των Μπόερς σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Με αυτό τον τρόπο στερούσαν τους αντάρτες από τη βοήθεια και τον ανεφοδιασμό. Οι συνθήκες κράτησης σε συνδυασμό με τις αρρώστιες, την πείνα και τις στερήσεις οδήγησαν σε εξόντωση τον άμαχο πληθυσμό. Αναφέρεται ότι στα τρία χρόνια του πολέμου 28.000 άμαχοι, ανάμεσα τους πάρα πολλά παιδιά, έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα αυτά. Οι Βρετανοί επίσης επέβαλαν την εκμάθηση των Αγγλικών στα έγκλειστα παιδιά των Μπόερς, γεγονός  πολύ σημαντικό για το μέλλον της περιοχής αυτής.
Ένα άλλο νέο χαρακτηριστικό αυτού του πολέμου ήταν το γεγονός ότι  η Βρετανία μαζί με τους δικούς της λευκούς στρατιώτες έστειλε και 100.000 χιλιάδες Ινδούς σε βοηθητικές υπηρεσίες αλλά οπλισμένους. Με αυτό τον τρόπο ανατράπηκε ο κανόνας των αποικιοκρατών που δεν ήθελε να οπλίσει το χέρι των υποτελών τους, να τους εμφυσήσει την ιδέα ότι έχουν την ίδια πολεμική αξία με τους λευκούς και ότι μπορούν να σκοτώσουν λευκούς.
Τα πράγματα περιπλέχθηκαν ακόμη περισσότερο όταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης αυτοί οι έγχρωμοι στρατιώτες κλήθηκαν να φυλάξουν λευκές γυναίκες και λευκά παιδιά.
Επιπλέον για πρώτη φορά οι λευκοί πολεμούσαν μεταξύ τους σε χώρα μαύρων και οι ιθαγενείς έβλεπαν αυτούς που προβάλλονταν για ανώτερη φυλή να πολεμούν, να σκοτώνονται και να βασανίζονται. Η ιδέα της φυλετικής και πολιτισμικής ανωτερότητας των ευρωπαίων κλυδωνιζόταν.
Ο χρυσός και τα διαμάντια φάνηκαν ανώτερα από τις σχέσεις των λευκών ανθρώπων και ο πόλεμος αυτός ανέδειξε επιπλέον ηθικά προβλήματα στις πολεμικές πρακτικές. Η καπιταλιστική οικονομία είχε ανάγκη την βαρβαρότητα.
Η συνθήκη ειρήνης υπογράφτηκε σαν σήμερα το 1902 αλλά χωρίς να λύσει τα προβλήματα.
Οι Μπόερς  ενσωματώθηκαν σε διάφορα πολιτικά σχήματα και κράτη. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο πολέμησαν στο πλευρό των Γερμανών και οι αντιλήψεις τους  για τη φυλετική ανωτερότητα των λευκών κληροδοτήθηκαν στο καθεστώς του απαρτχάιντ.
 
Πηγές:

1. Μπόερς ( Wikipedia)
2. Πόλεμοι των Μπόερς(Wikipedia )
3. Γιώργος Μαργαρίτης, Πλημμυρίδα και Άμπωτη. Ο ευρωπαϊκός 20ος αι. Μέρος πρώτο. Από τον αποικισμό στη ναζιστική Ευρώπη ( 1873 – 1942) , Βιβλιόραμα 2014