Τι σημαίνει ταινία - ντοκυμανταίρ; Σημαίνει: μυθοπλασία με άλλα μέσα. στην περίπτωση του κινηματογράφου, όταν ετοιμάζω μία ταινία - ντοκυμανταίρ επιδιώκω να αφηγηθώ μία " πραγματική" ιστορία με τον τρόπο που εγώ την αντιλαμβάνομαι. Μ' αυτή την έννοια, χειρίζομαι τα "τεκμήρια" ωσάν να ήταν δραματουργικά υλικά, που οφείλω να οικοδομήσω με βάση τους νόμους της αφήγησης, που δεν διαφέρουν από εκείνους της μυθοπλασίας.
Στην περίπτωση, ωστόσο, της λογοτεχνίας, και πιο συγκεκριμένα του παρόντος βιβλίου, ντοκυμανταίρ σημαίνει τη χρήση και την αναπαραγωγή των " γεγονότων" όπως νομίζω ότι τα έζησα ή όπως τα έχει συγκρατήσει, επιλεκτικά, η μνήμη, ωσάν να πρόκειται για σκηνές κινηματογραφικής ταινίας που ο ίδιος έχω "γυρίσει" και τις μεταφέρω στο μοντάζ, ως τελικά μιας προεπιλεγμένης δραματουργικής αφήγησης"
Με αυτά τα λόγια ο σκηνοθέτης Φώτης Λαμπρινός δικαιολογεί τον υπότιτλο στο βιβλίο του Παλαμηδίου 10 , ντοκυμανταίρ και μας προετοιμάζει για το πώς είναι γραμμένο ό,τι θα διαβάσουμε.
Η αφήγηση αρχίζει με την είδηση της εισαγωγής της μητέρας του Ευγενίας στην Πολυκλινική Αθηνών και τελειώνει με το θάνατό της σε γραφή πλάγια, όπως πλάγια είναι ό,τι αφορά πληροφορίες για τους γονείς του Γιώργο και Ευγενία Λαμπρινού, σκέψεις, σχόλια και κρίσεις.
Στην ενδιάμεση αφήγηση ο Φώτος Λαμπρινός με σκηνοθετική μαεστρία αναπτύσσει το αληθινό σενάριο της ζωής του, όπως αυτή ξεκινά από το σπίτι της οδού Παλαμηδίου 10 και σε ηλικία 4 ετών μετά το 1941" Γιατί μόνο ό,τι αφηγούμαστε τελειώνει". Η ζωή του αφηγημένη με τα μάτια ενός παιδιού που ταυτίζεται με τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της Γερμανικής Κατοχής, της ΕΑΜικής Αντίστασης , του Εμφυλίου και όσων ακολούθησαν. Ασύνειδα ή συνειδητά ακολουθεί τη μοίρα των γονιών του.
" Κανένας άνθρωπος δεν είναι άμοιρος συμβάντων στη ζωή του. Υπάρχουν όμως και εκείνοι που τα συμβάντα της ζωής τους υπήρξαν δραματικά. Θα μπορούσα να συμπεριλάβω και τον εαυτό μου σε αυτούς, αλλά δεν θα ήταν αλήθεια. Βέβαια, στο ερώτημα, " Τι περισσότερο θα έπρεπε να συμβεί, ώστε τα συμβάντα της ζωής σου να θεωρηθούν "δραματικά" ", η απάντηση είναι πως "δραματικό" χαρακτηρίζεται ένα γεγονός όταν το συνειδητοποιείς ως τέτοιο. Εκ των υστέρων και με την τρέχουσα σημασία της τραγικότητας, όλα αυτά που μου συνέβαιναν είναι άκρως δραματικά. Έλα όμως που εγώ δεν το ένιωθα έτσι! Ήξερα ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, αλλά δεν είχα υπόψιν μου πώς θα ήταν διαφορετικά, γιατί δεν έζησα σε κάποιες άλλες, ας πούμε, φυσιολογικές συνθήκες. Δεν είχα μέτρο σύγκρισης. Ή, αν είχα, ήταν σε νηπιακή ηλικία, από την οποία δεν θυμόμουν απολύτως τίποτε. Η κάθε μέρα, παρά τις δυσκολίες, ήταν μία ακόμη μέρα που θα έπαιζα, θα έτρωγα ό,τι υπήρχε, θα ψιλοκουβέντιαζα για ασήμαντα πράγματα με τη θεία ή με το θείο μου και θα περίμενα την επόμενη μέρα. Δεν ήξερα αν θα πρέπει να αισθάνομαι δυστυχής ή ευτυχής. Και δεν μου περνούσε από το μυαλό η "τραγικότητα" της κατάστασης. Ζωή σε εξαιρετικές συνθήκες, που σε μένα φαίνονταν φυσιολογικές"
Μια ζωή με συνεχείς μετακινήσεις σε γειτονιές και συνοικίες της Αθήνας , σε άλλες πόλεις, σε ένα περιβάλλον καλλιτεχνών - διανοουμένων παράλληλα με τις διώξεις , εξορίες , φυλακίσεις και βασανιστήρια του πατέρα του και τη σύλληψη και αποστολή σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης της μητέρας του, τις εξορίες της στον ελλαδικό χώρο.
Εκτός από τα αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα φωτίζονται από πολλές γωνίες οι ζωές των άλλων ανθρώπων που είτε απλά τους συνάντησε είτε έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη δική του ζωή. Πολύτιμες οι αναφορές και οι πληροφορίες τόσο για την Ευγενία Λαμπρινού όσο και για το Γιώργο Λαμπρινό . Ποια ήταν η σχέση τους και κυρίως με τον πατέρα που δεν τον έζησε τόσο όσο τη μητέρα του.
" ...Έζησα δέκα χρόνια, από τα οποία είναι αδύνατο να υπολογίσω με ακρίβεια πόσα θα μπορούσα να υπολογίσω με ακρίβεια ότι τα πέρασα μαζί του. Κάτι παραπάνω: είχα άραγε τη δυνατότητα, το μυαλό, την κρίση - για να θυμηθώ τη μάνα μου με το καταλυτικό " έχεις και κρίση και ηλικία, για να απαντήσεις μόνος σου σε παρόμοια ερωτήματα" -, ώστε να κρίνω, να "ζυγίσω" και να αξιολογήσω τον πατέρα μου, όταν το κυρίαρχο συναίσθημα, σε σχέση μ' εκείνον, ήταν η λαχτάρα να τον δω; Φυσικό ήταν λοιπόν να μην αναρωτηθώ ποτέ, όλα αυτά τα χρόνια, αν τον γνωρίζω κι ακόμα περισσότερο ποιες θα μπορούσαν να είναι οι σχέσεις μας όταν θα έφταν στην εφηβεία, όπως , καλή ώρα, η χρονική στιγμή που έκανα τη συγκεκριμένη συζήτηση με τον Σωτήρη. Ωστόσο, είναι έντονη και σχετικά πρόσφατη η αίσθηση της " γνωριμίας" μαζί του, από τη στιγμή που έφτασε στα χέρια μου ο "φάκελλός" του στη Γενική Ασφάλεια. Ξεφυλλίζοντας το ογκώδες χαρτοβασίλειο - δεκάδες έγγραφα δακτυλογραφημένα και χειρόγραφα, αρκούντως δυσανάγνωστα - , ένιωσα ότι διαμορφωνόταν σιγά - σιγά μια φιγούρα ανθρώπου που θα μπορούσα να θεωρήσω ως πατέρα μου, αλλά και μαζί απόμακρου, μοναχικού, ταλαιπωρημένου, που βρισκόταν σε συνεχές κυνηγητό και διώξεις από τα δεκαεφτά του χρόνια, ακριβώς στη δική μου ηλικία όταν έκαν τη συζήτηση με τον Σωτήρη...
Κι αν αντιστρέψουμε το ερώτημα: Εκείνος με ήξερε; Τι πίστευε ή τι εικόνα είχε για μένα όταν μου έστελνε από το Παρίσι το συναρμολογούμενο ξυλόσπιτο και γιατί δεν μου έγραψε δυο λόγια;"
Φωτογραφίες, εξώφυλλα βιβλίων, αποκόμματα εφημερίδων, επιστολές εμπλουτίζουν το βιβλίο. Πολύτιμο!
Aριστούχος του Iνστιτούτου Kινηματογραφίας της Mόσχας (1965-1970) στο εργαστήρι του Mιχαήλ Pομμ. Εργάστηκε ως σκηνοθέτης στο ραδιόφωνο (ΕΙΡ, 1961-1963 και 1981-1984) και στο θέατρο (Ιονέσκο, Το μάθημα, Γαλλικό Ινστιτούτο, 1958· θίασος Δημήτρη Χορν, θέατρο «Κεντρικόν», 1962-1964), και ως κριτικός κινηματογράφου στις εφημερίδες Αυγή και Δημοκρατική Αλλαγή (1961-1964).
Ερεύνησε διεξοδικά (1970-1973), σε συνεργασία με τους Κώστα Γαβρά, Νίκο Σβορώνο και Δημήτρη Δεσποτίδη, τα διεθνή κινηματογραφικά αρχεία Επικαίρων (Newsreels) στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, γεγονός που βοήθησε στη μετέπειτα παραγωγή της σειράς Πανόραμα του αιώνα (1982-1987 – για λογαριασμό της ΕΡΤ). Συνέβαλε στην ίδρυση του κινηματογραφικού αρχείου του Υπoυργείου Εξωτερικών (1998-2000) και συνεργάστηκε ως τεκμηριωτής με το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο (ΕΟΑ, 2008-2010).
Σκηνοθέτησε πολλά ντοκυμανταίρ, μεταξύ των οποίων: 100 ώρες του Μάη (1963-1964, σε συνεργασία με τον Δήμο Θέο, σχετικά με τη δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη)· Επισκεφτείτε την Ελλάδα (Μόσχα 1970)· Μουσικό οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου (1976-1977 – για λογαριασμό της ΕΡΤ)· Ο Πειραιάς του Γιάννη Τσαρούχη (1980)· Πανόραμα του αιώνα (1982-1987, σε συνεργασία με τον Λέοντα Λοΐσιο)· Σεργκέι Παρατζάνωφ (1989-1990)· Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο (1992)· Αναζητώντας τη Βερενίκη (1997-1998)· Χούντα είναι. Θα περάσει; (2012-2013).
Σκηνοθέτησε επίσης τις μεγάλου μήκους ταινίες: Άρης Βελουχιώτης – το δίλημμα (1981), Δοξόμπους (1987), Γλέντι γενεθλίων ή Μια βουβή βαλκανική ιστορία (1995), Καπετάν Κεμάλ, ο σύντροφος (2007), The Great Utopia (2017).
Έχει διδάξει «Σχέσεις κινηματογράφου και ιστορίας» στα Πανεπιστήμια Κρήτης (Ρέθυμνο 1993-1996), Θεσσαλίας (Βόλος 2000-2002) και Πάντειο (Αθήνα 2003). Χρημάτισε υπεύθυνος του προγράμματος της ΕΡΤ για διεθνείς συμπαραγωγές ντοκυμανταίρ (History Doc) και έχει δημοσιεύσει κείμενα για το ελληνικό και βαλκανικό σινεμά σε εκδόσεις του εξωτερικού (Centre Georges Pompidou, 1995· La Biennale di Venezia, 2000) και του εσωτερικού (Ιστορία του νέου Ελληνισμού, τόμοι 6-10, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1993).
Έχει μεταφράσει Τσέχωφ (Εκδόσεις Καστανιώτη), Αντρέα Καμιλέρι (Εκδόσεις Πατάκη) και πρόσφατα Μαρίνα Τσβετάγιεβα (Ίκαρος).
Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν τα βιβλία του: Ισχύς μου η αγάπη του φακού – Τα κινηματογραφικά Επίκαιρα ως τεκμήρια της ιστορίας (1895-1940) (2005)· Λευκά σοσόνια (2006)· Χούντα είναι. Θα περάσει; – Τα κινηματογραφικά Επίκαιρα στη διάρκεια της Δικτατορίας, 1967-1974 (2013)· Παλαμηδίου 10 (2019).
Το βιογραφικό από τις εκδόσεις Καστανιώτη
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου