Ουδέν κοινόν

 Απεχθανόταν τις καινοτομίες` κάθε μεταρρύθμιση του φαινόταν ταυτόσημη με επανάσταση.
" Οι σύλλογοι", έλεγε, " βλάπτουν το Κράτος, γιατί διαφωτίζουν το λαό και διαδίδουν φιλελεύθερες ιδέες".
Μισούσε τα Συντάγματα, γιατί τάχα ευνοούν τις κομματικές διαμάχες και διασπούν την εθνική αρμονία.
" Ο θεός", έγραφε, " δημιούργησε την Κόλαση, κι ο ευλαβέστερος ηγεμόνας είναι εκείνος που έχει για πρωθυπουργό το δήμιο". Οι φιλελεύθεροι έπρεπε να θανατώνονται, σαν εχθροί της κοινωνίας. Δημοκρατία σήμαινε ανηθικότητα, όπως φαινόταν από το πρόγραμμά της.
Πρόσταξε να σκεπάσουν την Αφροδίτη του Πραξιτέλη, και με την ίδια του την πέννα όρισε το μάκρος που έπρεπε νάχουν οι φούστες των χορευτριών.
Η παραμικρή εκδήλωση φιλευθερισμού αρκούσε για να καταστρέψει μια σταδιοδρομία.
Τη διοίκηση χαρακτήριζε άγρια θρησκοληψία και αδιάντροπη διαφθορά.

Εξηγούσε ότι δεν ήθελε μορφωμένους, αλλά νομοταγείς κι αφοσιωμένους υπηκόους.
Φοβόταν τις πολιτικές συνέπειες της Παιδείας. Κάθε καθηγητής που δίδασκε φιλελεύθερες θεωρίες στους φοιτητές του ήταν για εκείνον μεγάλος αμαρτωλός. Θεωρούσε ιερό καθήκον να σώσει την κοινωνία από το φιλελευθερισμό και τις διαλυτικές του θεωρίες.
" Ένας λαός αμόρφωτος", έλεγε, " κυβερνιέται πιο εύκολα". Για να γραφτεί κανένας φοιτητής έπρεπε να προσκομίσει πιστοποιητικά καλής διαγωγής από θρησκευτική, ηθική και πολιτική άποψη. Κανένας δε γινόταν δεκτός αν είχε δώσει λαβή σε υπόνοιες ότι είχε επαναστατικές ιδέες.
Καθηγητές και σπουδαστές παρακολουθούνταν από χαφιέδες, κι η παραμικρή επίδειξη ανεξαρτησίας πνεύματος είχε για συνέπεια την αποβολή τους.

" Η αστυνομία", έγραφε ένας αντιπολιτευόμενος, " μπορεί να ρίξει έναν άνθρωπο στη φυλακή, να τον παρακολουθεί, να του αρνιέται διαβατήριο, να του ορίζει τόπο κατοικίας, να τον κάνει να χάσει τη δουλειά του...Ανοίγει την αλληλογραφία του στο ταχυδρομείο δίχως καν προσχήματα` μπορεί να εισβάλει στο σπίτι του, να κατάσχει τα χαρτιά του` μπορεί να κλείσει μαγαζιά, ξενοδοχεία, καφενεία, και να επιβάλει αυθαίρετα πρόστιμα".
Οι άνθρωποι, η περιουσία τους, η τιμή τους βρίσκονταν στο έλεος της αστυνομίας. Τις επαρχίες διοικούσαν στρατιωτικοί διοικητές, τις πόλεις φρούραρχοι.
Ο χαφιεδισμός είχε γενικευτεί. Η αστυνομία πλήρωνε πολλούς επικουρικούς, κι άνθρωποι συλλαμβάνονταν με μόνη υπόδειξη του παπά της ενορίας τους....Ειδικά παρακολουθούσαν την κατηγορία των " λεγόμενων διανοουμένων".
Οι χαφιέδες βρίσκονταν στα καφενεία, στα θέατρα, ανάμεσα στο υπηρετικό προσωπικό των οικογενειών...Όποιος τούς γινόταν ύποπτος ήταν χαμένος. Μπορούσαν να του καταστρέψουν τη σταδιοδρομία, να του απαγορεύσουν να ταξιδέψει, ή να στείλει τα παιδιά του να σπουδάσουν στο εξωτερικό.

Στηριζόταν στο "ξίφος της Δικαιοσύνης". " Σ' αυτούς τους καιρούς όπου οργιάζουν η άρνηση κι η ανυπακοή", έλεγε, " αποτελεί κακώς εννοούμενη φιλανθρωπία η επιβολή ελαφρών μόνο ποινών". " Οι φιλελεύθεροι", έλεγε , " είναι αμαρτωλοί. Να προσευχόμαστε να μετανοήσουν, αλλά να τιμωρούμε τους αμετανόητους".
Ο κατηγορούμενος μόλις προλάβαινε να λάβει γνώση του κατηγορητηρίου. Ένορκοι δεν υπήρχαν, και πολύ συχνά ήταν βάσιμες οι υπόνοιες ότι η αστυνομία επηρέαζε τις δίκες.
Με το πρόσχημα της αποφυγής εκφοβισμού των μαρτύρων , απαγορευόταν η παρουσία του κοινού στις σημαντικότερες ποινικές δίκες. Κάθε είδους ενθάρρυνση παρεχόταν στους καταδότες. Η υπό εγγύηση προσωρινή απόλυση ήταν απαγορευμένη.
Συμμετοχή σε παράνομη συγκέντρωση λογάριαζε  για προδοσία και μπορούσε να επισύρει θάνατο και δήμευση. Οι πολιτικοί κατάδικοι στέλνονταν σε "ανθυγιεινές περιοχές', τους έκλειναν μαζί με καταδίκους του κοινού δικαίου - παρά τα διεθνή νόμιμα - ή τους αλυσσόδεναν στους τοίχους των κελιών τους για όλη τους τη ζωή.
Οι πολιτικά ύποπτοι, όταν δεν υπήρχαν αποδείξεις εναντίον τους, μπορούσαν να μένουν φυλακή, " ώσπου να φανερωθεί η αλήθεια"...
Η αστυνομία είχε τη δυνατότητα να κρατάει στις φυλακές όσους αθώωναν τα δικαστήρια. Τα βασανιστήρια όχι μόνο επιτρέπονταν, αλλά ενθαρρύνονταν. Οι φυλακές, παρ΄όλους τους καλούς κανονισμούς, ήταν " άβυσσοι της Κολάσεως"...

Η ελευθερία του λόγου και του Τύπου ήταν περιορισμένη. Η λογοκρισία δεν επέτρεπε τις επικρίσεις για την Κυβέρνηση. Αλλά...τα ξένα βιβλία μπορούσαν να εισάγονται ελέυθερα.

Σε στιγμές ειλικρίνειας, η Κυβέρνηση ομολογούσε ότι δεν είχε κανένα ηθικό έρεισμα, κι η αίσθηση ανασφάλειας την έκανε να ζει με τον αδιάκοπο φόβο συνωμοσιών.
Σε μια χώρα όπου τιμωρείται η παραμικρή επίκριση της Κυβερνήσεως, όπου δεν υπάρχει ούτε ίχνος αντιπροσωπευτικών θεσμών, μια μυστική οργάνωση και παράνομος τύπος αποτελούν τη μόνη διέξοδο για το μεταρρυθμιστή.
Αν ρωτήστε ένα νεαρό αν έχει κάνει φυλακή, σας απαντάει: " Μόλις έγινα άντρας, αλλιώτικα θα είχα κάνει".
Πώς να κρίνει κανένας αυστηρά τον πληθυσμό για έλλειψη πολιτικής αρετής; Ήταν η μοιράια συνέπεια ενός συστήματος που δεν άφηνε θέση στην παιδεία και στην πολιτική ευθύνη.

( Αποσπάσματα από περιγραφή των συνθηκών στις Ιταλικές ηγεμονίες των χρόνων της Ιερής Συμμαχίας, από την Ιστορία της Ιταλικής Ενότητας, 1814- 1871 του Bolton King ( 1899) )

Βρίσκονται στα ΝΕΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (2) που εξέδωσε ο Κέδρος το φθινόπωρο του 1971