Έλεν Καρλάυλ, Η μάνα

 " [...] ανέβηκα να καθαρίσω τη σοφίτα[...] βρήκα [...] λογιώ - λογιώ μικροπράγματα και κουράστηκα μ' όλ' αυτά τα παλιά που το καθένα τους μ'έκανε να πονάω. Παράτησα λοιπόν το καθάρισμα της σοφίτας κ' έκατσα χάμου εκεί ανάμεσα σ' όλ 'αυτά τα πράματα και στοχάστηκα όσα μούχαν συμβεί στη ζωή μου κ 'έτσι σα να θυμήθηκα τη μυρουδιά όλων των περασμένων κ'οι μυρουδιές ανακατεύτηκαν με τα χρώματα των πραγμάτων και μ'όλες τις λογής - λογής εικόνες και τα αισθήματα. Ένιωσα σαν κάτι να τρέχει γρήγορα περνώντας από μέσα μου και να γίνεται ζεστό και φωτεινό καθώς έτρεχε κι αναρωτήθηκα τί είταν και τότε σκέφτηκα είναι η ζωή που τρέχει μέσα μου ζεστή και λαμπερή όλα τα πάντα της ζωής απ'τη γέννηση ως το θάνατο και κοίταξα τα χέρια μου τα πόδια μου κι άγγιξα τα μαλλιά μου και τα μάτια μου και τ' αυτιά μου και το πρόσωπό μου και τα στήθια μου και τα μπράτσα μου και το σβέρκο μου και την κοιλιά μου και  τα πόδια μου και με πλημμύρισε ένα παράξενο συναίσθημα πώς το κορμί μου είταν ένα θαύμα κ' είταν ένα θαύμα που απ' το κορμί μου είχε βγει τόση ζωή. Είχε και καταστροφή κ' είχε βγει ευτυχία και δημιουργία. Κι άρχισα να τραγουδάω.  Δεν ξέρω τί είταν αυτό που τραγουδούσα πάνω κει στη σοφίτα και φοβάμαι πως ίσως να μην έμοιαζε και με τραγούδι όμως εγώ τόθελα  ν'  αντηχήσει σα χαρούμενη μουσική σαν ύμνος. Σαν ύμνος στη ζωή και σ'όλα τα πράγματα που είταν μέρος της ζωής και σκεφτόμουνα πως ακόμα κι ο πόνος είναι ωραίος γιατί όταν υποφέρεις αισθάνεσαι κι αν δεν αισθάνεσαι δεν είσαι τίποτα. Και σκέφτηκα τί πολλά πράματα που υπάρχουν στη ζωή. Υπάρχει προδοσία κι αρρώστια και έγκλημα κ' υπάρχει αφοσίωση κι αγάπη και συμπόνια.

          Και δεν ήθελα να πεθάνω.

           Όχι δεν μπορούσα να καταλάβω και σκέφτηκα πως κανένας δεν καταλαβαίνει και γι' αυτό είταν τόσο θαυμάσιο. Και σκέφτηκα πως η ζωή είναι σαν ένα δώρο που μας δίνεται για να τη ζήσουμε ως το τέλος και πως το κάθε τι στη ζωή έχει τη θέση του. Όχι δεν ήθελα να πεθάνω γιατί το να ζεις είναι τόσο υπέροχο. Είχα γεννήσει τέσσερα παιδιά που βγήκανε απ' το κορμί μου πρώτα έναν χαλαστή για να σκοτώσει κ' ύστερα ένα δημιουργό μιας ομορφιάς μεγαλύτερης κι απ' την ίδια την ψυχή του και μια μάνα για να φέρει κι άλλη ακόμα ζωή και μια που αναζητούσε την αλήθεια προχωρώντας στα τυφλά και ψηλαφώντας.

         Τώρα δεν είχα πια παιδιά. Ο γκρεμιστής γκρεμίστηκε ο χτίστης ανήκε στην πέτρα του  η μάνα ανήκε στα παιδιά της εκείνη π' αναζητούσε την αλήθεια προδόθηκε. Αγώνας. Όλο αγώνας. Όλο πόνος κι αγώνας.

          Κ' είχα και γω το δικό μου αγώνα κ' είχα και γω το δικό μου πόνο κ΄είμουνα πλούσια σε αγώνα και πλούσια σε πόνο γιατί είμουνα πλούσια σε ζωή."(απόσπασμα)

Έλεν Καρλάυλ, Η μάνα, Γκοβόστης , Αθήνα , 1988, μετάφραση Άρης Αλεξάνδρου.


   Πάνε πολλά χρόνια από τότε που άκουσα αυτό το μυθιστόρημα. Ναι, το άκουσα σε ραδιοφωνική εκπομπή .Δεν θυμάμαι αν ήταν πρωινή ή απογευματινή, αλλά ήταν καθημερινή . Ένας γνωστός ηθοποιός διάβαζε σε συνέχειες ένα λογοτεχνικό έργο.

    Η Μάρθα Βούρτση διάβαζε αυτό το μυθιστόρημα. Η Μάρθα Βούρτση που ήταν συνδεμένη στη συνείδησή μου με μελό ελληνικές ταινίες και κλάμα. Σ΄αυτό το ρόλο όμως ήταν διαφορετική , δεν διάβαζε απλά, ερμήνευε. Άκουσα όλες τις συνέχειες καθηλωμένη κάθε μέρα την ίδια ώρα. Μετά έψαξα και βρήκα το βιβλίο. Το θυμήθηκα εξ αιτίας της ανάρτησης του οικοδόμου για τους οικοδόμους του Empire State Building. Νόμιζα ότι ένα μεγάλο μέρος του μυθιστορήματος αναφερόταν στην αμερικανική αρχιτεκτονική και στην οικοδόμηση των κτιρίων. Έκανα λάθος. Ελάχιστες οι αναφορές.

    Δεν πειράζει όμως γιατί ξαναδιάβασα το μυθιστόρημα και ένιωσα να ξεχυλίζουν μέσα από τις σελίδες του η αγάπη, η ανθρωπιά, ο πόνος, η κατανόηση, η συγκατάβαση , η συμπόνια,η ευτυχία και η δυστυχία, το συναίσθημα σε όλες του τις εκφράσεις. Χαρακτηριστικό της αφήγησης ο μακροπερίοδος λόγος και η απουσία στίξης. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα της μάνας όπως ακριβώς αναβλύζουν από την ψυχή της για να αγγίξουν τη δική μας ψυχή.

Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που μάλλον ανήκει πλέον στα σπάνια βιβλία.