Μελέτα, μα έχε άγρυπνα και ανοιχτά τα μάτια της ψυχής σου στη ζωή...

Δημήτρης Γληνός

Παρασκευή 17 Ιουλίου 2020

Γιάννης Ρίτσος , Λογοτεχνική απόδοση της Αντιγόνης του Σοφοκλή

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 2020 από τις εκδόσεις Κέδρος. Πρόκειται για τη Λογοτεχνική απόδοση της Αντιγόνης του Σοφοκλή από τον Γιάννη Ρίτσο. Η λογοτεχνική απόδοση βασίστηκε στη φιλολογική μετάφραση του Τάσου Λιγνάδη. Την εισαγωγή, την επιμέλεια και τα σχόλια έχει κάνει η Μαρία Βαμβούρη. 
Το κείμενο του Γιάννη Ρίτσου εκδίδεται για πρώτη φορά και αποτέλεσε το κείμενο της παράστασης που δόθηκε στις 12 Ιουνίου 1965 στο Θέατρο του Λυκαβηττού, θέατρο που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία της Άννας Συνοδινού. Η Αντιγόνη εγκαινίασε εκείνο το θέατρο.
Σκηνοθέτης ήταν ο Γιώργος Σεβαστίκογλου , ο οποίος μόλις είχε επαναπατριστεί. Ο χαράκτης Τάσσος σχεδίασε τα κοστούμια, ο Γιώργος Σισιλιάνος υπέγραψε τη μουσική και το χορό δίδαξε η Ελευθερία Μιλήση. 
Όπως γράφει στην Εισαγωγή η Μαρία Βαμβούρη :
" ο Γιάννης Ρίτσος επικαιροποίησε την τραγωδία του Σοφοκλή αποδίδοντας τους λόγους των προσώπων του δράματος άλλοτε στην καθαρεύουσα, άλλοτε στη δημοτική, άλλοτε πάλι σε μια προφορική δημοτική διανθισμένη με χωριολαλιές. Επίσης χρησιμοποίησε τόσο το λόγιο όσο και το προφορικό και οικείο ύφος. Με τη γλωσσική και υφολογική επικαιροποίηση της Αντιγόνης το δίπολο ατόμου και κράτους, εξουσίας και αμφισβήτησης των αρχών της, που αναδεικνύεται ήδη στην τραγωδία του Σοφοκλή , βρίσκει αντιστοιχίες στα ιστορικά δεδομένα της εποχής της παράστασης. Πράγματι, οι γλωσσικές ποικιλίες που χρησιμοποιούνται στην απόδοση χρωματίζουν ιδεολογικά τον λόγο των προσώπων και παραπέμπουν στις κοινωνικές αντιπαλότητες της περιόδου εκείνης. Αυτού του είδους η επικαιροποίηση δεν εκπλήσσει: στο έργο του ο Γιάννης Ρίτσος αποτύπωσε με τον δικό του ποιητικό τρόπο τις κοινωνικές εντάσεις, καθώς και την επιθυμία του κοινωνικού συνόλου και του ατόμου για ελευθερία, ειρήνη και δικαιοσύνη..."
Εκτός από το κείμενο της λογοτεχνικής απόδοσης της Αντιγόνης από το Γιάννη Ρίτσου, ο αναγνώστης θα βρει ενδιαφέροντα στοιχεία για τους συντελεστές και το ιστορικό πλαίσιο της παράστασης, τις μεταφραστικές επιλογές της Άννας Συνοδινού που είχαν ως στόχο τη " χάραξη ενός πρωτοποριακού δρόμου στην αναβίωση της αρχαίας τραγωδίας" και πλούσια σχόλια πάνω στις μεταφραστικές επιλογές του Γιάννη Ρίτσου. Αυτά τα τελευταία ίσως φανούν πολύ φιλολογικά, αλλά συμβάλλουν σημαντικά στην κατανόηση της  δουλειάς του Γιάννη Ρίτσου, η οποία δεν έγινε δεκτή με ευνοϊκά σχόλια από τους κριτικούς της εποχής. Το ίδιο αρνητική ήταν η κριτική και για τη σκηνοθετική γραμμή του Γιώργου Σεβαστίκογλου.
Στο βιβλίο παρατίθενται φωτογραφίες αποσπασμάτων των χειρογράφων του Τ.Λιγνάδη και του Γ.Ρίτσου, οι διαφορές ανάμεσα στο ιδιόχειρο και στο δακτυλογραφημένο χειρόγραφο του Γιάννη Ρίτσου και μια πλούσια βιβλιογραφία.

Δεν υπάρχουν σχόλια :