Μελέτα, μα έχε άγρυπνα και ανοιχτά τα μάτια της ψυχής σου στη ζωή...

Δημήτρης Γληνός

Πέμπτη 24 Μαΐου 2012

Το ρήμα " διαβάζω "

      " Το ρήμα  " διαβάζω " δεν παίρνει προστακτική. Την αποστροφή του αυτή τη συμμερίζεται με μερικά άλλα: το ρήμα " αγαπώ ", το ρήμα " ονειρεύομαι "...
        Μπορείτε , φυσικά, να δοκιμάσετε. Ορίστε:
 " Αγάπησέ με! " "Ονειρέψου!" " Διάβασε! Μα διάβασε λοιπόν, που να πάρει: Σε διατάζω να διαβάσεις!"
       - Πήγαινε στο δωμάτιο σου να διαβάσεις!
         Αποτέλεσμα; 
         Μηδέν.
        Έχει αποκοιμηθεί πάνω στο βιβλίο του. Του φάνηκε ξαφνικά ότι κάτι ζηλευτό τον περίμενε έξω από τ' ορθάνοιχτο παράθυρο. Από κει πέταξε. Για να ξεφύγει απ' το βιβλίο. Είναι, όμως, ύπνος ξάγρυπνος: το βιβλίο μένει ανοιχτό μπροστά του. Έτσι κι ανοίξουμε την πόρτα του δωματίου του, θα τον βρούμε καθισμένο στο γραφείο του, να διαβάζει φρόνιμα φρόνιμα. Ακόμα κι αν πλησιάσουμε στις μύτες των ποδιών μας, εκείνος θα μας έχει ακούσει.
        - Λοιπόν; Σ' αρέσει;
         Δε θα μας απαντήσει όχι ` αυτό θα' ταν έγκλημα καθοσιώσεως. Το βιβλίο είναι ιερό - πώς είναι δυνατόν να μην σου αρέσει να διαβάζεις; Όχι` θα μας πει ότι οι περιγραφές τραβάνε πολύ σε μάκρος.
         Καθησυχασμένοι , γυρίζουμε στην τηλεόραση. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, αυτή του η παρατήρηση να προκαλέσει μια συναρπαστική συζήτηση ανάμεσα σε μας και τους φίλους μας...
      - Βρίσκει ότι οι περιγραφές τραβάνε πολύ σε μάκρος. Λογικό είναι...ζούμε στον αιώνα της οπτικοακουστικής...φυσικά...τον δέκατο ένατο αιώνα, οι συγγραφείς έπρεπε να περιγράφουν τα πάντα...
       - Δεν είναι λόγος αυτός για να τον αφήσεις να πηδήξει το μισό βιβλίο!
        ...
      Ας μην κουραζόμαστε - ο πιτσιρικάς ξανακοιμήθηκε.

    
     Αυτή η απέχθεια για το διάβασμα μας φαίνεται ακόμα πιο αδιανόητη, αν ανήκουμε σε μια γενιά, μια εποχή, ένα περιβάλλον, μια οικογένεια, όπου η τάση ήταν μάλλον να μας εμποδίζουν να διαβάζουμε.
        - Μα σταμάτα πια το διάβασμα! Θα χαλάσεις τα μάτια σου!
        - Δε βγαίνεις να παίξεις λίγο; Χαρά Θεού είναι έξω!
        - Σβήσ'το φως! Είν' αργά!
     Ναι` τότε, ο καιρός παραήταν καλός για να μείνεις μέσα για διάβασμα, κι οι νύχτες παραήταν σκοτεινές...
      Προσέξτε: από τότε κιόλας, είτε να διαβάσουμε μάς έλεγαν, είτε να μη διαβάσουμε, το ρήμα το έκλιναν στην προστακτική. Τα ίδια μυαλά - και τότε και τώρα. Μόνο που, τότε, με την απαγόρευση , ανήγαν το διάβασμα σε ανατρεπτική πράξη. Στην ανακάλυψη του μυθιστορήματος ερχόταν να προστεθεί η συγκίνηση της οικογενειακής ανυπακοής. Διπλό μεγαλείο! Α, θυμηθείτε εκείνες τις ώρες ανάγνωσης που ξεκλέβαμε κάτω απ' τις κουβέρτες, στο φως ενός ηλεκτρικού φακού! Πώς η Άννα Καρένινα έτρεχε να βρει τον Βρόνσκι της βαθιά μέσα στη νύχτα! Αγαπιόνταν αυτοί οι δύο - κι αυτό ήταν υπέροχο` αλλά αγαπιόνταν ενάντια στην απαγόρευση του διαβάσματος - κι αυτό ήταν ακόμα πιο υπέροχο! Αγαπιόνταν ενάντια στις διαταγές των γονιών μας` αγαπιόνταν ενάντια στην άσκηση των μαθηματικών που έμενε μισολυμένη, ενάντια στην "εργασία" που έπρεπε να παραδώσουμε, ενάντια στο δωμάτιο που έπρεπε να συγυρίσουμε` αγαπιόνταν αντί να πάνε για φαγητό` αγαπιόνταν πριν από το επιδόρπιο, προτιμούσαν ο ένας τον άλλο αντί για το ποδόσφαιρο και τη βόλτα στην εξοχή...Είχαν διαλέξει ο ένας τον άλλον και προτιμούσαν ο ένας τον άλλον πάνω απ'όλα... Θεούλη μου, τι ωραίος έρωτας!
         Και τι γρήγορα που τέλειωνε το μυθιστόρημα...
Daniel Pennac, Σαν ένα μυθιστόρημα, Καστανιώτης, 1996 (αποσπάσματα)
      Ο Ντανιέλ Πενάκ είναι καθηγητής και θεωρείται ένας από τους πιο επιτυχημένους νέους συγγραφείς στη Γαλλία. Προσπαθεί να εξηγήσει γιατί τα παιδιά σήμερα δεν διαβάζουν ούτε καν μυθιστορήματα. Αναζητεί τα αίτια με χιούμορ και υπενθυμίζει αυτό που δεν έχουμε καταφέρει να καταλάβουν τα παιδιά μας, ότι η ανάγνωση είναι απόλαυση και όχι καταναγκαστική εργασία. 
   Ένα βιβλίο πολύ ευχάριστο στην ανάγνωσή του , στο οποίο εκτός από τις υποχρεώσεις του αναγνώστη υπογραμμίζει και τα δικαιώματά του , τα οποία είναι δέκα:
  1. το δικαίωμα να μη διαβάζουμε
  2. το δικαίωμα να πηδάμε σελίδες
  3. το δικαίωμα να μην τελειώνουμε ένα βιβλίο
  4. το δικαίωμα να ξαναδιαβάζουμε
  5. το δικαίωμα να διαβάζουμε ο,τι δήποτε
  6. το δικαίωμα στον μποβαρισμό( η σκέτη απόλαυση)
  7. το δικαίωμα να διαβάζουμε οπουδήποτε
  8. το δικαίωμα να τσαλαβουτάμε
  9. το δικαίωμα να διαβάζουμε μεγαλόφωνα
  10. το δικαίωμα να σωπαίνουμε
και υποστηρίζει  ότι " αν θέλουμε να διαβάσει ο γιος μου, η κόρη μου, η νεολαία, πρέπει επειγόντως να τους παραχωρήσουμε τα δικαιώματα που δίνουμε και στους εαυτούς μας"

Αντιγράφω το τελευταίο δικαίωμα:
   " Ο άνθρωπος χτίζει σπίτια γιατί είναι ζωντανός, αλλά γράφει βιβλία γιατί ξέρει ότι είναι θνητός. Ζει ομαδικά γιατί είναι ζώο κοινωνικό, αλλά διαβάζει γιατί ξέρει ότι είναι μόνος. Η ανάγνωση είναι γι' αυτόν μια συντροφιά που δεν παίρνει τη θέση καμιάς άλλης, αλλά και που καμιά άλλη συντροφιά δε θα μπορούσε να την αναπληρώσει. Δεν του δίνει καμιά οριστική εξήγηση για το πεπρωμένο του, αλλά πλέκει ένα σφιχτό δίχτυ σιωπηλών συμφωνιών ανάμεσα στη ζωή και σ' αυτόν - μικροσκοπικών, απειροελάχιστων και μυστικών συμφωνιών, που μιλάνε για την παράδοξη ευτυχία της ζωής, ενώ, ταυτόχρονα, φωτίζουν την τραγική γελοιότητα. Κι έτσι, οι λόγοι για τους οποίους διαβάζουμε, είναι το ίδιο παράξενοι με τους λόγους για τους οποίους ζούμε. Και κανένας δεν είναι εξουσιοδοτημένος να μας ζητήσει λογαριασμό γι' αυτή την οικειότητα.
   Οι ελάχιστοι ενήλικες που μου'δωσαν να διαβάσω, πάντα χάνονταν μπροστά στα βιβλία και φρόντιζαν να μη με ρωτήσουν τι είχα καταλάβει. Σ' αυτούς, φυσικά, μιλούσα για τα διαβάσματά μου. Σ' αυτούς , ζωντανούς ή νεκρούς, χαρίζω αυτές τις σελίδες."


12 σχόλια :

Ανώνυμος είπε...

Αχ, αυτοί οι Γάλλοι...
Μου αρέσει η φλυαρία του γαλλικού κινηματογράφου, η μουσική τους, η λογοτεχνία τους.
Έχουν κάτι γοητευτικό συνήθως, που σε έλκει σα μαγνήτης.

Εκπληκτικό το βιβλίο του Πενάκ και η ιδέα του να εφαρμόσει κάποια πράγματα στην τάξη.
Το έχω διαβάσει πολλά χρόνια πριν, ίσως καμιά δεκαριά, και με είχε εντυπωσιάσει ο δεκάλογος του αναγνώστη και πολλά από τα γραφόμενά του.

Δυστυχώς, όμως το βιβλίο του "Αξιότιμοι κύριοι παιδιά", παρά τον ελκυστικό του τίτλο, μου άφησε μια γεύση ανολοκλήρωτου, όπως και "Ο κύριος Μαλοσέν".


κ.κ.

sofia είπε...

Για να δούμε μέχρι πού θα φτάσουν οι ταυτίσεις, κυρία μου.
Γαλλική μουσική, γαλλική λογοτεχνία κυρίως.
Τα άλλα δύο βιβλία του Πενάκ δεν τα έχω διαβάσει. Το συγκεκριμένο όμως μου αρέσει ιδιάιτερα. Και μάλιστα η πρόταση, το ρήμα "διαβάζω " δεν έχει προστακτική, έχει γίνει η σημαία μου.

Κατερίνα Μαλακατέ είπε...

Πολύ μου αρέσει. Το ρήμα "διαβάζω" δεν έχει προστακτική. θα το υιοθετήσω.

Αν και βιβλία σαν αυτό σπάνια διαβάζω, με κουράζουν λιγάκι, με βάζεις σε πειρασμό.

eApenanti είπε...

Καλημέρα Σοφία,

Δεν είναι τυχαίο το όνομά σου ειδικά αν το συνδέσουμε με τα ονόματα των τριών "θυγατέρων σου" (Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα).

Λοιπόν να που φτάσαμε στο χτένι. Στις Προστακτικές που ίσως είναι η μόνη αγγύλωση -για μένα- μιας γλώσσας. Αγγύλωση με βλαβερές συνέπειες αμέτρητες και ανυπολόγιστες.

Αν φανταστούμε έναν κόσμο ρημάτων (ρημάτων με την ευρεία έννοια) χωρίς Προστακτική, τότε θα έχει γίνει το Πρώτο Βήμα.Για όλα και για όλους !

Χαίρομαι για την ανάρτηση, ίσως η πιο όμορφη, ονειρική και ουσιαστική από όσες έχω διαβάσει. Αδικώ πολλές άλλες το ξέρω. Μα η στιγμή με ωθεί σε αυτή την υπερβολή.

Μια όμορφη συνέχεια νάχεις

teleytaios είπε...

Εξαιρετική ανάρτηση! Μου έκανε φοβερή εντύπωση, οφείλω να ομολογήσω πως δεν γνώριζα τον Πενάκ ούτε το έργο του. Αυτά που παραθέτεις όμως είναι εύστοχα και βεβαίως κεντρίζουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Θα τον έχω στα υπόψη μου, αν και η κ.κ. δεν έχει την ίδια άποψη!

Παρεμπιπτόντως, η γαλλική μουσική με μαγεύει κι εμένα!

Την καλησπέρα μου και καλό Σαββατοκύριακο.

sofia είπε...

Γεια σου Κατερίνα,
να το διαβάσεις το βιβλίο και να μας πεις τη γνώμη σου στο δικό σου blog.

sofia είπε...

Καλέ μου θανάση,
τα σχόλια σου είναι πολύ ακριβά. Ψάχνω να βρω λέξεις για να απαντήσω αλλά δεν βρίσκω.
Θα σου πω μόνο ότι για την Προστακτική έχουμε την ίδια ακριβώς σκέψη. Η χρήση της έχει δημιουργήσει πάρα πολλά προβλήματα στις σχέσεις των ανθρώπων γιατί είναι η έγκλιση της εξουσίας.

Ευχαριστώ.

Την αγάπη μου

sofia είπε...

Τελευταίε και εσύ με υποχρεώνεις με τα πολύ ευγενικά σου σχόλια κάθε φορά. Χαίρομαι ειλικρινά για τη συνάντηση.

Να είσαι καλά.

Ανώνυμος είπε...

@teleytaios:

Και βέβαια βρήκα εκπληκτικό το συγκεκριμένο βιβλίο.
Ίσως δεν ήμουνα σαφής.
Τα δύο μυθιστορήματα του Πενάκ που αναφέρω και που διάβασα, με απογοήτευσαν, γιατί προφανώς είχα υψηλές προσδοκίες μετά το "Σαν ένα μυθιστόρημα", που ήταν ένα εξαιρετικό δοκίμιο.


κ.κ.

teleytaios είπε...

@κ.κ. ΟΚ! Δεν το κατανόησα σωστά!

οι μαθητές του Γ3 και Γ4 είπε...

Ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία αυτό του Πενάκ!Υπέροχη ανάρτηση Σοφία!Σε ευχαριστούμε!

sofia είπε...

Καλημέρα μαθητές μου,
χαίρομαι γι' αυτή τη σύμπτωση.

Ευχαριστώ.