Με αφορμή την απαγγελία του ποιήματος " Η Μάνα του Χριστού" στο προηγούμενο βιντεάκι έψαξα και βρήκα στη βιβλιοθήκη μου το βιβλίο του Ανδρέα Λεντάκη " Ρωμανός ο Μελωδός ,Κώστας Βάρναλης και στρατευμένη τέχνη", Δωρικός , Αθήνα 1991. Σε αυτό παρατίθεται η μαρτυρία του Βάρναλη για το ποίημα , όπως δημοσιεύτηκε στα " Φιλολογικά Απομνημονεύματα" του, ως απάντηση στις κατηγορίες της εφημερίδας 'Εστία" της 10-11-1924. Αναδημοσιεύω ένα μικρό απόσπασμα:
"....Κι όμως εδώ και δέκα χρόνια κατηγορήθηκα, πως βλαστήμησα την Παναγία, επειδής την παράστησα να λέει στο σταυρωμένο Χριστό:
Ωσάν τ' άλλα σου αδέλφια να σ' είχα γεννήσει
κι από δόξες αλάργα κι αλάργα από μίση!
Μα τούτος ο καημός της Μάνας του Χριστού μπορεί να μην είναι πολύ ορθόδοξος, όμως είναι ανθρώπινος και δεν είναι βλαστήμια. Αν δε συμφωνεί με τα δόγματα της Γ΄οικουμενικής συνόδου, μα με το γράμμα της Βίβλου και με την πίστη πολλών προτεσταντικών εκκλησιών, αυτό δεν είναι απιστία!Δεν είναι υπονόμευση της χριστιανικής πίστης. Ομολογώ, πως εγώ δεν μπορώ να την υπονομεύσω τόσο με τα λόγια μου, όσο μερικοί αρχηγοί της εκκλησίας και οι καλόγεροι του Αγίου Όρους με τα έργα τους.
Εγώ έγραψα ό,τι έγραψα σαν ποιητής. Ήθελα να ολοκληρώσω τη Μάνα-Σύμβολο. Να της δώσω( το κατά δύναμη) όλο εκείνο το απέραντο βάθος, που έχει η πραγματική μητρότητα, που είναι ο πρώτος και έσχατος νόμος της ζωής και όχι θάμα. Αυτό άλλωστε κάνανε και οι περισσότεροι εκκλησιαστικοί ύμνοι. Απ' αυτούς πήρα τον τόνο και μάλιστα του Ρωμανού του Μελωδού. Μονάχα έτσι μας φέρνουνε όλοι αυτοί πιο κοντά στην ανθρώπινη αισθαντικότητά μας τη Μάνα-Σύμβολο, τον τελειωμένο τύπο όλων των πονεμένων μανάδων.
Κανένας ποιητής, που καταπιάνεται με βιβλικά θέματα δεν είναι δεμένος από τους ..."απόλυτους" νόμους της Τέχνης του, ούτε με τα κείμενα με τις διάφορες δογματικές τους ερμηνείες. Ας αφήσουμε τους ξένους. Από τους δικούς μας ούτε ο Σικελιανός(Πάσχα των Ελλήνων), ούτε ο Μελάς( Ιούδας) ζητήσανε να συμφωνήσουμε με τη γνώμη της εκκλησιαστικής ιεραρχίας. Αλίμονο τότε στην Ποίηση, " το βασίλειο της ελευθεριάς" όπως την ονομάζει ο Σίλλερ.
Αν όμως ο Χίτλερ μπορεί ν' αλλάξει σήμερα την πίστη(=την εθνικότητα) του Χριστού γιατί έτσι του συμφέρει, γιατί οι θαυμαστές του δεν αναγνωρίζουνε αυτό το....φασιστικό δικαίωμα στους ...αντιφασίστες ποιητές;"
Ο Λεντάκης υποστηρίζει οτι" η " Μάνα του Χριστού αποτελεί ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα της ελληνικής λυρικής ποίησης " και ότι "ο χαρακτήρας της Παναγίας είναι αριστουργηματικά δοσμένος" ...." η όλη διαγραφή του χαρακτήρα της είναι ...τέλεια. Οι εικόνες που εκφράζουν τους πόθους, αλλά και το πάθος, έχουν μια σπάνια δύναμη και μιαν απίθανη ομορφιά. Ο στίχος κρουστός και αβίαστος ξετυλίγεται με θαυμαστή άνεση. Οι ομοιοκαταληξίες του έχουν δύναμη και ευρηματικότητα...Από αυτή την άποψη μπορούμε να πούμε πως ισάξια συναγωνίζεται τη στιχουργική και μετρική επιδεξιότητα του Ρωμανού"
Επίσης ο Λεντάκης αναφέρει ότι " στον Βάρναλη ο Χριστός δεν είναι Θεός. Είναι άνθρωπος. Είναι κοινωνικός επαναστάτης που συγκρούστηκε με την καταπιεστική εξουσία του ξένου κατακτητή και την ντόπια ολιγαρχία .....και αυτό ακριβώς το στοιχείο , η ανθρώπινη ιδιότητα του Χριστού , δίνει καινούριο περιεχόμενο στο ποίημα και μιαν άλλη διάσταση. Δίνει περιεχόμενο κοινωνικό, επαναστατικό, ανθρωπιστικό. Η θυσία τώρα αποκτάει το νόημά της κι αποτελεί δραματική κορύφωση της προσπάθειας του κοινωνικού μεταρρυθμιστή, του επαναστάτη, που θέλει να αλλάξει τον κόσμο καταργώντας την αδικία κι ελευθερώνοντας το φτωχό και καταπιεζόμενο λαό....Η εκούσια επιλογή του θανάτου τη στιγμή που μπορεί να δραπετεύσει στη δύσκολη στιγμή και να σωθεί και η απόφαση του να αποδεχθεί τα βασανιστήρια και τον πόνο, προεκτείνει την ανθρώπινη διάστασή του και τη μεγαλώνει. Της δίνει μια νέα ποιότητα , ακριβώς επειδή δεν είναι θεϊκή. Γιατί ξέρει πως ο θάνατος σημαίνει οριστικό τέλος, που δεν έχει ούτε συνέχεια σε άλλον κόσμο, ούτε γυρισμό ξανά σ' αυτή τη ζωή.
Αυτή ακριβώς η ιδιότητα του Χριστού είναι που κάνει ακόμη πιο ανθρώπινο τον πόνο της Μάνας του Χριστού στο ποίηματου Βάρναλη..."
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου