«Είμαστε αστρόσκονη και κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα…»

 Το κείμενο - βιβλιοπαρουσίαση δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό Κατιούσα την 1η Απριλίου 2018. Αναδημοσιεύεται στη μνήμη του Διονύση Σιμόπουλου , ο οποίος  από τις 7 Αυγούστου 2022  ταξιδεύει ανάμεσα στα άστρα .

Τι όμορφες που είναι οι έναστρες βραδιές!
Πόσες φορές κοιτάζοντας ψηλά τον σπαρμένο με άστρα ουρανό δεν ψάξαμε να εντοπίσουμε τους αστερισμούς, να δούμε τη γαλατένια  λωρίδα που απλώνεται κατά μήκος του ουρανού, τον Γαλαξία, δεν αισθανθήκαμε δέος με το μεγαλείο του και δεν αναρωτηθήκαμε για το Σύμπαν και τη θέση μας σ’ αυτό; Και πόσες φορές δεν νιώσαμε τη γαλήνη και τη μαγεία που εκπέμπει το αστρικό φως φέρνοντας στο νου τους στίχους του ποιητή «Nύχτα γεμάτη θάματα, νύχτα σπαρμένη μάγια…».
Τρισεκατομμύρια των τρισεκατομμυρίων τα άστρα που βρίσκονται στο Σύμπαν, στο Γαλαξία μας και στους άλλους Γαλαξίες γειτονικούς και πιο μακρινούς.
Κάποτε ίσως στα παιδικά χρόνια να ονειρευτήκαμε και ένα ταξίδι στα άστρα. Τότε που πιστεύαμε ότι αρκεί να ανέβουμε στην κορυφή ενός βουνού για να μπορέσουμε να τα αγγίξουμε. Ιδέα βέβαια δεν είχαμε από αστροφυσική και αστρονομία και ούτε βέβαια αποκτήσαμε στο σχολείο.
Χρόνια μετά εκλαϊκευμένα βιβλία αυτών των επιστημών κατόρθωσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε περίπλοκους όρους και θεωρίες για το Σύμπαν, τα άστρα, τους πλανήτες και ό,τι αναφερόταν σε αυτά.  Βοήθησαν πολύ και οι φωτογραφίες από τα τεράστια τηλεσκόπια που κατορθώνουν να διεισδύουν στις εσχατιές του Σύμπαντος και να διαπερνούν τους Γαλαξίες.
Είναι χάρισμα και μεγάλο ταλέντο να κατορθώνει ένας επιστήμονας όχι απλά να εξηγεί, να μεταδίδει γνώση, αλλά να μαγεύει με το γράψιμό του παρασύροντας τον αναγνώστη σε ένα αστρικό ταξίδι μέσα στο Σύμπαν βοηθώντας τον να το κατανοήσει και να τοποθετήσει τον εαυτό του και γενικά τον άνθρωπο  μέσα σε αυτό.
Ένας τέτοιος επιστήμονας είναι ο Διονύσης Σιμόπουλος, αστροφυσικός και για χρόνια διευθυντής στο Ευγενίδειο Πλανητάριο (επίτιμος τώρα) με τεράστια συμβολή στην εκλαΐκευση της  αστροφυσικής και της αστρονομίας. Το συγγραφικό του έργο πολύ μεγάλο όχι μόνο σε αυστηρά επιστημονικό επίπεδο αλλά και στη δημιουργία σεναρίων για την κατανόηση του Σύμπαντος.
Το τελευταίο βιβλίο του κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 2017 είναι το «Είμαστε αστρόσκονη. Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος». Βιβλίο μαγευτικό που διαβάζεται ευχάριστα, με μια ανάσα και κατορθώνει να μας πάρει από το χέρι και να μας ταξιδέψει στα αστέρια. Αρχίζοντας με έναν ενδιαφέροντα πρόλογο για το κοσμικό μας νησί, περνάει στα αστρικά γεννητούρια, συνεχίζει με την αστρική εξέλιξη, τις αστρικές καταστροφές, τους ψιθύρους από το Σύμπαν και καταλήγει στη Γη και στον άνθρωπο.
Κοσμικά σύννεφα, διαστημική σκόνη, χημικά στοιχεία, νεφελώματα, πρωτοάστρα και αστρικά σμήνη ορατά και αόρατα, εντυπωσιακοί σχηματισμοί και χρώματα, κόκκινοι, γαλάζιοι γίγαντες και άσπροι νάνοι, λείψανα άστρων και αστρικοί κανίβαλοι.
Παρακολουθούμε έτσι τη γέννηση, το μεγάλωμα και το θάνατο των άστρων και μαθαίνουμε για τη σουπερνόβα και τα λείψανα των γιγάντιων εκρήξεών τους, τα πάλσαρ.
Και από κοντά η βαρύτητα, ο χωροχρόνος και ο Αϊνστάιν με τη θεωρία της Σχετικότητας, η οποία παρουσιάζεται με απλό και κατανοητό τρόπο.
Βαρυτικά κύματα και μαύρες τρύπες μάς κατεβάζουν στις Πύλες της Κόλασης και μετά μάς παίρνουν τα δαιμονικά πουλιά του Σύμπαντος και δεν αργούμε να  «δούμε»  τα τέρατα των γαλαξιακών κέντρων, δηλαδή τις γιγάντιες μαύρες τρύπες.
Ταξιδεύοντας στον Γαλαξία απαλλαγμένοι από το χώρο και το χρόνο αφήνουμε «πίσω μας τα νεαρά γαλαζόλευκα άστρα – που είναι τα λαμπρότερα και θερμότερα του Γαλαξία – και πλησιάζουμε τις κεντρικές του περιοχές, θα συναντούσαμε μια άλλη γενιά άστρων πολύ παλιότερη από εκείνη των σπειροειδών βραχιόνων. Γιατί καθώς εισχωρούμε βαθιά στο Γαλαξία συναντάμε όλο και λιγότερα νεφελώματα, και τα άστρα που βρίσκουμε είναι κυρίως πορτοκαλί και κόκκινα, σχετικά ψυχρά και προχωρημένης ηλικίας. Έτσι, για να φτάσουμε στο κέντρο του, διασχίζουμε τους σπειροειδείς βραχίονες, ενώ στο διάβα μας βλέπουμε τη συνεχή δημιουργία νέων άστρων. Πιο βαθιά συναντάμε κόκκινους γίγαντες, γαλάζιους γίγαντες, κοινά άστρα σαν τον Ήλιο, διπλά και πολλαπλά άστρα, άσπρους νάνους, άστρα νετρονίων και μαύρες τρύπες, καθώς προχωράμε ακάθεκτοι προς την περιοχή όπου βρίσκεται ο αστερισμός του Τοξότη. Είναι η πιο πλούσια σε αστρικές ομάδες και νεφελώματα περιοχή του Γαλαξία μας. Σ’ αυτό τον αστερισμό, και σε απόσταση 27.000 ετών φωτός από τη Γη, βρίσκεται το κέντρο του Γαλαξία μας, δίπλα σχεδόν σε μια ιδιαίτερη ενεργή πηγή ακτινοβολιών που ονομάζουμε Τοξότη Α*. Μόνο οι εξωτερικές περιοχές του είναι ορατές σ’ εμάς, ενώ το υπόλοιπο μέρος κρύβεται πίσω από τη σκόνη των σπειροειδών βραχιόνων. Παρ’ όλα αυτά, ο γαλαξιακός πυρήνας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αστρικό νεκροταφείο λόγω του ότι, κατά κάποιο τρόπο, τα άστρα «πέφτουν» σιγά σιγά προς αυτόν μέχρι να  εγκλωβιστούν μέσα του, όταν θα έχουν πια γεράσει. Μερικοί μάλιστα υποθέτουν ότι ο πυρήνας περιέχει μεγάλο αριθμό από μαύρες τρύπες…»
Από τα «μονοπάτια των άστρων του γαλαξιακού πυρήνα» επιστρέφει στη Γη και στον άνθρωπο «Γιατί, όσο παράξενο και αν σας φανεί, το όνειρο της ανθρωπότητας να φτάσει τα άστρα και να τα ψηλαφίσει με τα ίδια της τα χέρια γίνεται καθημερινά πραγματικότητα εδώ, πάνω στον δικό μας πλανήτη».

Διονύσης Π. Σιμόπουλος

Είμαστε αστρόσκονη. Σύμπαν, μια ιστορία χωρίς τέλος

εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2017

Αυτός ο μικρός πλανήτης, η Γη, το μεγάλο άστρο που τη φωτίζει, ο Ήλιος, όσα υπάρχουν πάνω, κάτω και γύρω της, έμψυχα και άψυχα, αλλά και ο ίδιος ο άνθρωπος δημιουργήθηκαν από τα υλικά των άστρων που εκτοξεύτηκαν δισεκατομμύρια χρόνια πριν από κάποια καταστροφική έκρηξη σουπερνόβα.
Οι θάνατοι των άστρων δημιουργούν ύλη, ζωή.
«Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα δεν θα υπήρχαν πλανήτες και δορυφόροι. Χωρίς τις σουπερνόβα δεν θα υπήρχε γη, δεν θα υπήρχαν βράχια και βότσαλα, δεν θα υπήρχαν φυτά και ζώα. Χωρίς τις εκρήξεις των σουπερνόβα δεν θα υπήρχε ο άνθρωπος».
Όλα δημιουργήθηκαν από την αστρόσκονη.
Ο Διονύσης Σιμόπουλος παίρνει τα πράγματα με τη σειρά και παρουσιάζει θεωρητικά μοντέλα, παρατηρήσεις, περιγραφές και επιστημονικά τεκμήρια που επιβεβαιώνουν αυτά που κάποτε ήταν ενδείξεις. Υπάρχουν και άλλα πολλά που χρειάζεται να αποδειχθούν και σε αυτό βοηθούν οι έρευνες και η τεχνολογική εξέλιξη. Και όλα αυτά σε μια εξελικτική πορεία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, διανθισμένα με ευφάνταστα παραδείγματα και λεξιλόγιο βγαλμένο από τα παραμύθια, ποιητικό πολλές φορές.
Στα αρνητικά της έκδοσης θα μπορούσε να θεωρηθεί η ανυπαρξία εικόνων. Για όλα αυτά τα καταπληκτικά που παρουσιάζει υπάρχουν πολύ όμορφες και εντυπωσιακές φωτογραφίες από τα διάφορα τηλεσκόπια, που σίγουρα θα βοηθούσαν  τον αμύητο αναγνώστη να καταλάβει ό,τι ο συγγραφέας παρουσιάζει. Ευτυχώς το ίντερνετ συμπληρώνει αυτή την έλλειψη, γιατί διαβάζοντας για νεφελώματα, αστρικά σμήνη, γαλαξίες, μαύρες τρύπες, πάλσαρ κ.λ.π δεν μπορείς να μη μπεις στον πειρασμό να τα αναζητήσεις. Εκπληκτικές φωτογραφίες!
Η ανάγνωση του βιβλίου όχι μόνο ανοίγει το μυαλό και διευρύνει τους ορίζοντές του απαλλάσσοντάς το από στερεότυπα και μύθους σχετικά με τη δημιουργία του Σύμπαντος και του ανθρώπου, αλλά στέκεται στην αισιόδοξη πλευρά της ανθρώπινης παρουσίας, δράσης και εξέλιξης στη Γη, στη δημιουργική,  καθώς και στο θέμα του θανάτου.
«Είμαστε όλοι μας αστρόσκονη, και κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα. Κάποια μέρα θα υπάρξουν άλλοι κόσμοι, γεμάτοι με άλλα όντα, αστράνθρωποι σαν εμάς, που θα γεννηθούν από τις στάχτες ενός, κάποιου άλλου, πεθαμένου άστρου. Ενός άστρου που σήμερα το λέμε Ήλιο».

Πού πάει ο καιρός που φεύγει κι όταν φτάνει ξαναφεύγει; *

                     

                                                               Χρόνος παρών και χρόνος παρελθών ίσως και οι δύο

                                                                                  Παρόντες είναι εις χρόνο μέλλοντα

                                                   Κι ο μέλλων χρόνος έγκλειστος εις χρόνοπαρελθόντα

                                                                                                                                 Τ.Σ.Έλιοτ

Η έννοια του χρόνου απασχόλησε την ανθρώπινη νόηση σε όλες τις εκφάνσεις της: τη φιλοσοφία, την τέχνη, τη λογοτεχνία. Το μη αντιστρεπτό του, ο σαφής δηλαδή διαχωρισμός του παρελθόντος - που δεν ξαναζεί - από ένα αινιγματικό μέλλον, αποτελεί μια πικρή διαπίστωση που πλούτισε τον πολιτισμό μας με αριστουργήματα. Στις ταινίες του Βισκόντι ή στον Φάουστ του Γκαίτε κυριαρχεί η φθορά και η απόγνωση. Ο Προυστ , αντίθετα, στην αναπότρεπτη ροή χρόνου αντιτάσσει την αναζήτηση του παρελθόντος, τη σημασία της μνήμης και της στιγμής. Έτσι, το " βέλος του χρόνου", όπως ονόμασε εύστοχα τη μονόδρομη φορά του χρόνου ο αστροφυσικός  Arthur Eddington, ούτε να αμφισβητηθεί ούτε να αγνοηθεί μπορεί. Και βρίσκει την πιο παραστατική και συνάμα πιο σπαρακτική έκφρασή του στον Κ.Π.Καβάφη.

Του μέλλοντος η μέρες στέκοντ΄εμπροστά μας

σα μια σειρά κεράκια αναμένα-

χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.

Η περασμένες μέρες πίσω μένουν,

μια θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων

τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,[...]

Δεδομένης λοιπόν της μονόδρομης φοράς που έχει ο χρόνος στην ανθρώπινη  ζωή, ο αναγνώστης ίσως αιφνιδιαστεί ,από την ουδετερότητά του στην επιστήμη. Εκεί, στον κόσμο της Φυσικής και των Μαθηματικών, το βέλος του Χρόνου δεν υπάρχει! Ή, αν υπάρχει , είναι πολύ δύσκολο να εντοπισθεί. Οι φυσικές διαδικασίες φαίνεται ότι απεχθάνονται την απαγόρευση που θέτει ο κοινός νους -" το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω"- στη ροή του χρόνου[...]

[...] ο χρόνος είναι ένα απόλυτο μαθηματικό μέγεθος που ρέει ομοιόμορφα. Το μέλλον είναι προβλέψιμο, όπως είναι προσιτή και η γνώση για το παρελθόν[...]

[...] εύκολα κατανοεί κανείς την επανάσταση που, ανάμεσα σε άλλα, έφερε η μεγαλοφυΐα του Αϊνστάιν όσον αφορά στην πραγματική φύση του χρόνου. Η Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας , που διατυπώθηκε όσο ο Αϊνστάιν ήταν ακόμα υπάλληλος σ΄ένα γραφείο ευρεσιτεχνιών, ενοποιεί, κατ΄ουσίαν, το χώρο και τον χρόνο. Για τον κοινό άνθρωπο αυτό είναι αδιανόητο. Ο χώρος, με τις τρεις διαστάσεις του, είναι απόλυτα προσιτός στη νόηση και την εμπειρία μας. Ο χρόνος , αντίθετα, όχι μόνον είναι δύσκολο να οριστεί, αλλά έχει και φύση ποιοτικά διάφορη. Ο αταίριαστος εντούτοις αυτός γάμος του χώρου με τον χρόνο έλυσε - όπως γίνεται και με κάποιους αταίριαστους γάμους στη ζωή! - πρακτικά αδιέξοδα , ενώ είχε βαθήτατες συνέπειες στην κατανόησή μας για τον κόσμο. Ο χωροχρόνος, με τον τρισδιάστο χώρο και τον χρόνο ως τέταρτη διάστασή του, αποτελεί τον βασικό ιστό του Σύμπαντος. Η ροή του χρόνου " επιβραδύνεται" όσο η ταχύτητα ενός σώματος πλησιάζει την ταχύτητα του φωτός, που είναι η ανώτερη που γνωρίζει η φύση[...]

Καιρός όμως να επιστρέψουμε στην ανθρώπινη πλευρά του χρόνου. Όταν στο ομώνυμο βιβλίο ο μικρός πρίγκηπας επισκέπτεται τον πέμπτο του πλανήτη, διαπιστώνει ότι χωρούσε ίσα ίσα ένα φανάρι και έναν φανοκόρο, που είχε εντολή να ανάβει το βράδυ το φανάρι και να σβήνει το πρωί.

- Εκεί ακριβώς είναι το δράμα, είπε ο φανοκόρος. Ο πλανήτης από χρονιά σε χρονιά άρχισε να περιστρέφεται όλο και πιο γρήγορα, κι η εντολή δεν άλλαξε!

- Και λοιπόν, είπε ο μικρός πρίγκηπας.

- Και λοιπόν, τώρα που κάνει κάθε λεπτό και μια περιστροφή, δεν έχω ούτε στιγμή ανάπαυση. Ανάβω και σβήνω κάθε λεπτό!

Το κυνήγι του χρόνου και η αγχωτική ροή του είναι ένα χαρακτηριστικό της σύγχρονης ζωής. Κατά κάποια έννοια, ο δικός μας πλανήτης περιστρέφεται όλο και πιο γρήγορα. Κι ενώ αυτό σημαίνει περισσότερα ηλιοβασιλέματα, η Εντολή έγινε αυστηρότερη και δεν αφήνει το σύγχρονο άνθρωπο να τα χαρεί.

Ένα απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο του Γιώργου Γραμματικάκη , ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2012

* Ο στίχος στον τίτλο είναι της Μαριανίνας Κριεζή

Πεφταστέρια

Ωριωνίδες ( τι ωραίο όνομα) ονομάζεται η βροχή των αστεριών που θα πέσει σήμερα αργά το βράδυ μέχρι αύριο την αυγή. Ονομάζονται έτσι γιατί εμφανίζονται κοντά στον αστερισμό του Ωρίωνα και στην πραγματικότητα είναι κοσμικά  "σκουπίδια", πέτρες και πάγος . Τα πεφταστέρια είναι απομεινάρια της ουράς του κομήτη του Χάλεϊ που πέρασε από τη γη το 1986.

Η παράδοση λέει ότι όταν πέφτει ένα αστέρι να κάνουμε μια μυστική ευχή.  Δεν νομίζω ότι την ώρα που θα αρχίσει η βροχή θα μπορώ να την απολαύσω , αλλά σιγοτραγουδάω το παλιό τραγούδι " ένα αστέρι πέφτει πέφτει το κοιτώ στον ουρανό...." και κάνω πολλές ευχές τόσες όσες και τ' αστέρια που θα πέσουν.

Μάρθα Βούρτση, στην ταινία "ΑΠΟΚΛΗΡΟΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ"



Μεγάλη επιτυχία με τη Βίκυ Μοσχολιού



Ένα αστέρι πέφτει πέφτει
το κοιτώ στον ουρανό
μια ευχή κάνω για σένα
τελευταία μου ελπίδα
τον Θεό παρακαλώ

Ένα αστέρι πέφτει πέφτει
το κοιτώ στον ουρανό

Μήπως το 'στειλε η ψυχή σου
μήπως το 'στειλε η καρδιά σου
τ' άστρο αυτό το φωτεινό
κι ήρθε να μου φέρει δάκρυ
ή για να μου φέρει ελπίδα
μες στην ώρα που πονώ

Στίχοι: Γιώργος Σαμολαδάς.
Μουσική: Απόστολος Καλδάρας

Το Σύμπαν ενός ανώνυμου συγγραφέα

        Στην αρχή ή στο τέλος αυτού του αιώνα έζησε ένας συγγραφέας που οι βιογράφοι του αμφιβάλλουν ακόμη για το πραγματικό του όνομα. Μήτε άλλωστε για το έργο ή τις λεπτομέρειες της ζωής του είναι γνωστά πολλά πράγματα. " Τα εξωτερικά γεγονότα", ισχυριζόταν ο ίδιος , " δεν έχουν πολλή σημασία. Βιογραφία είναι ό,τι γίνεται μέσα μας, και ό,τι γίνεται μέσα μας δεν εκφράζεται με τη γλώσσα` δεν εκφράζεται". Μετά το θάνατο του συγγραφέα , που δεν είναι σίγουρο αν και ποτέ επισυνέβη, βρέθηκαν στα συρτάρια του πολλά ανέκδοτα έργα, σημειώσεις μιας ψυχολογικής πραγματείας και ένας κενός φάκελος με την ένδειξη " αλληλογραφία". Βρέθηκε επίσης το ακόλουθο ποίημα, που, απ'ό,τι φαίνεται, έγραψε με αφορμή μια διάλεξη για το Σύμπαν.

Στο Σύμπαν περιέχεται το κάθε τι, είπε ο Καθηγητής της Κοσμολογίας.
Ο Ήλιος, η Σελήνη και ο ωκεανός της Γης
γύρω από τον Ήλιο περιστρέφονται οι πλανήτες
οι φέροντες τα ονόματα αρχαίων Θεών.
Πιο μακριά εκτείνονται οι Αστερισμοί του Αιγόκερω και του Τοξότη.
Το Σύμπαν περιέχει επίσης τους γαλαξίες και τους κομήτες
ωχρούς αστέρες νετρονίων και τα νεφελώματα
και ακόμη, Μαρία, περιέχει
εσένα, εμένα και λέξεις όπως "αγάπη" ή "της απουσίας".
Λάμψεις ακανόνιστες φωτίζουν τις γωνιές του Σύμπαντος
άγνωστα σωματίδια διαπερνούν την έκτασή του
και το φως των άστρων, είπε ο κύριος Καθηγητής,
φθάνει σε μας ύστερα από εκατομμύρια χρόνια`
το άστρο μπορεί να έχει κιόλας σβήσει ή εκραγεί
σ'έναν καταιγιασμό φωτός και ύλης
εμείς ανυποψίαστοι παρατηρούμε το παρελθόν του.
Θαυμαστά πράγματα, Μαρία,
όμως εγώ δυσκολεύομαι να τα πιστέψω
πρέπει μάλιστα να ομολογήσω ότι ο Καθηγητής μού φάνηκε λιγάκι ύποπτος
οι κινήσεις του είχαν κάτι το ανεξήγητα ήρεμο, σχεδόν μελαγχολικό
κι επίσης απέφυγε να απαντήσει στην ερώτηση του μικρού παιδιού που καθόταν
στη σειρά των επισήμων.
Γυρίζοντας στο σπίτι, Μαρία, περιπλανώμενος
ανάμεσα στα ελαιόφυτα και τις λεωφόρους των ιχνευτών
άγνωστο για ποιους λόγους, ήρθε στη μνήμη μου η εποχή που ήμαστε εξόριστοι
- ποιος να θυμάται τώρα πια τους λόγους ή τον τόπο εξορίας.
Το γεγονός είναι ότι κάποια στιγμή άνοιξε η πόρτα του δωματίου,
δεν είχαν ακουστεί βήματα ή ήχος κουδουνιού`
στο δωμάτιο μπήκε ένας άνθρωπος με τα μαλλιά στη σκόνη ή την αρμύρα
κρέμασε το παλτό του και κάθισε αμίλητος κοντά στη λάμπα.
Όσοι βρεθήκαμε στον τόπο αυτό της εξορίας θορυβηθήκαμε.
Ο επισκέπτης έμεινε εκεί ώρες ατέλειωτες και νύχτες
και κάποιος ισχυρίζεται αιώνες`
την όγδοη στιγμή σηκώθηκε, μας κοίταξε προσεκτικά  και είπε:
" Με λένε Μαξ ή Ίβηρο ή Οδυσσέα"
φόρεσε το παλτό του, το φως θαμπό απ'τον καπνό της πίπας και έφυγε.
Στο δωμάτιο επικράτησε αμέσως ένας μικρός πανικός
ο ένας κατηγορούσε τον άλλο για τις δολοφονίες του παρελθόντος
και για όσα μας επιφυλάσσει το μέλλον
και μερικοί που έφθασαν από τα σύνορα είπαν πως σύνορα πια δεν υπάρχουν.
Ίσως σου φαίνεται παράλογο, Μαρία, όμως
καθώς περιπλανιέμαι μάταια στους δρόμους με τους αμπελώνες και τα ελαιόφυτα,
καθώς με σημαδεύει ο καιρός και από το βάθος του ο Αστερισμός του Ταύρου,
έχω την αίσθηση ότι ο κύριος Καθηγητής είχε κάτι κοινό με τον επισκέπτη.
Τα μάτια του ήταν ανεξήγητα ήρεμα, σχεδόν μελαγχολικά.
Και ούτε ήταν σύμπτωση ότι οι εφημερίδες
παρέλειπαν τον τόπο γεννήσεως ή την ηλικία του
ή πώς εξηγείς το γεγονός ότι στο τέλος της διάλεξης κάποιος ακούστηκε να κλαίει.
Αν δεν επακολούθησε πανικός είναι γιατί επενέβησαν οι ψυχραιμότεροι.
Δεν έχω τρόπους να το αποδείξω
κι άλλωστε από μακριά ακούγεται ο ήχος γραφομηχανής που ίσως είναι και 
πυροβόλων
και τί σημασία έχει άραγε, αφού ο πλανήτης μας είναι σε κίνδυνο να αναφλεγεί.
Πάντως ο κύριος Καθηγητής, Μαρία, 
μου φάνηκε το ίδιο πρόσωπο με τον επισκέπτη
και το πραγματικό του όνομα, έτσι καθώς περιπλανιέμαι,
χωρίς τη δυνατότητα πια της επιστροφής,
ξέρω πως είναι Μαξ ή Ίβηρος ή Οδυσσέας.

Γιώργος Γραμματικάκης, Η Κόμη της Βερενίκης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1999, 18η έκδοση
   

Χλωμή μπλε κουκκίδα

Κάποτε  το χωριό μου ήταν μικρό , τα σπίτια χαμηλά με αυλές , δέντρα και λουλούδια. Οι γειτονιές γεμάτες από  γυναίκες που κάθονταν στα ασπρισμένα πεζούλια και κουβέντιαζαν κάνοντας πάντα κάποιο εργόχειρο. Παιδιά εμείς παίζαμε μέχρι αργά τα καλοκαίρια. Τα βράδια όμως κατάκοπα από το παιxνίδι ξαπλώναμε στις ταράτσες των σπιτιών μας και χαζεύαμε τα άστρα.

 Τι όμορφες που ήταν οι έναστρες νύχτες. Ψάχναμε τα αστέρια στον ουρανό. Έμαθα να ξεχωρίζω αρκετά. Την Μεγάλη Άρκτο, τη Μικρή Άρκτο, τον Πολικό Αστέρα, τον Ωρίωνα, την Πούλια , αλλά και τον Γαλαξία. Μια μικρή μορφή ευτυχίας.

Η συνήθεια αυτή με ακολουθεί ακόμη. Δεν κοιμάμαι βέβαια στην ταράτσα τώρα πια, αλλά μου αρέσει τις αφέγγαρες νύχτες- όχι μόνο του καλοκαιριού - να κάθομαι στην αυλή και να χαζεύω τον ουρανό. Παρατηρώντας τα δισεκατομμύρια άστρα σκέφτομαι την μηδαμινότητα του ανθρώπου . Τι είναι ο άνθρωπος ; Ένα μόριο μέσα στην απεραντοσύνη του σύμπαντος. Νομίζει ότι είναι κυρίαρχος και καταστρέφει συνεχώς τις άλλες μορφές ζωής, ολόκληρη τη Γη , το σπίτι του.

Αν και δεν ήμουν καλή μαθήτρια στη Φυσική , ανακάλυψα χρόνια αργότερα τη γοητεία της Αστροφυσικής και της Αστρονομίας μέσα από εξαιρετικά βιβλία γραμμένα από μεγάλους επιστήμονες για απλούς ανθρώπους. Με βοήθησαν να δω  διαφορετικά  τη σχέση μου με τους ανθρώπους , με τον εαυτό μου , με τη Φύση.

Η ματιά μου έπαψε να είναι ανθρωποκεντρική. Έγινε κοσμοκεντρική. Αυτό σημαίνει ότι έμαθα να σέβομαι ο,τιδήποτε με περιβάλλει. Ο άνθρωπος είναι μέρος του όλου , του σύμπαντος, της Γης. Δεν είναι μόνος του , δεν είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού. Είναι ένας κρίκος στην συμπαντική αλυσίδα και ίσως ο πιο αδύναμος.

Όλα αυτά τα θυμήθηκα απόψε εξ αιτίας ενός βίντεο που μου έστειλε μια καλή μου φίλη.