Μελέτα, μα έχε άγρυπνα και ανοιχτά τα μάτια της ψυχής σου στη ζωή...

Δημήτρης Γληνός

Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2012

" " σ' άλλες γυναίκες η ομορφιά χαρίζει χαρά, το χαλασμό σε μένα μόνο ..."

Helen of Troy από την Εβελίν ντε Μόργκαν (1898, Λονδίνο).
 Στην "Ελένη" του Ευριπίδη ακούμε την ηρωίδα να θρηνεί για την ομορφιά της, που τη θεωρεί μία από τις αιτίες της δυστυχισμένης ζωής της:
" 'Αλλόκοτη κι ολάκερη η ζωή μου
   δύο οι φταίχτες, η Ήρα κι η ομορφιά μου
   Αχ! να σβηνόμουν πάλι σαν εικόνα
   κι αντί για την ωραία θωριά μου ετούτη
   μεγάλη ασκήμια να' χα, να ξεχνούσαν
   την τωρινή μου οι Έλληνες τη φήμη
   κι ό,τι καλό δικό μου να κρατούσαν,
   όπως θυμούνται τώρα το κακό..."

  " Έχω τόσο βαθιά στη δυστυχία βουλιάξει
     σ' άλλες γυναίκες η ομορφιά χαρίζει
     χαρά, το χαλασμό σε μένα μόνο..."

  " τα δώρα που μου χάρισεν η Κύπρη
     ατέλειωτα γεννήσαν μοιρολόγια,
    αρίφνητο αίμα, δυστυχίες
    πάνω στις δυστυχίες,
    θρήνους στους θρήνους, συμφορές..."

Σ' αυτούς τους στίχους είναι κυρίαρχη η ιδέα ότι η ομορφιά είναι καταστροφική και προκαλεί μεγάλο πόνο είτε στον ίδιο τον όμορφο είτε στους άλλους. Το θέμα αυτό είναι γνωστό μέσα από τους μύθους του Άδωνη 
Η Αφροδίτη και ο Άδωνις. Αττική ερυθρόμορφη λήκυθος σε σχήμα αρυβάλλου από τον καλλιτέχνη Αίσονα, περ. 410 π.Χ., Μουσείο του Λούβρου.

 του Νάρκισσου
Νάρκισσος του Καραβάτζιο

στο παραμύθι της Χιονάτης  και των Επτά Νάνων και στις διάφορες παραλλαγές του

"Η Χιονάτη". Εικονογράφηση του Heinrich Leutemann ή του Carl Offterdinger  

"Το βασιλόπουλο βλέπει τη Χιονάτη στο φέρετρο"'. Εικονογράφηση του Alexander Zick
 αλλά και σε δημοτικά τραγούδια όπως το πολύ γνωστό " Ο Μενούσης".
Θα σταθώ όμως περισσότερο σε μια ιστορία που μας αφηγείται ο Ηρόδοτος στη νουβέλα" Η γυναίκα του Κανδαύλη" , γιατί νομίζω ότι δεν είναι τόσο γνωστή στους περισσότερους Ο Κανδαύλης ήταν τύραννος των Σάρδεων και όχι μόνο ήταν πολύ ερωτευμένος με τη γυναίκα του αλλά πίστευε ότι ήταν και η πιο ωραία . Παίνευε τόσο πολύ την ομορφιά της γυναίκας του στον έμπιστό του Γύγη αλλά επειδή νόμιζε ότι αυτός δεν τον πίστευε του πρότεινε να τη δει μια μέρα γυμνή για να πεισθεί .
"Γύγη, επειδή δε νομίζω πως πείθεσαι σε όσα σου λέω για την ομορφιά της γυναίκας μου (στα αυτιά συμβαίνει οι άνθρωποι να πιστεύουν λιγότερο απ' ότι στα μάτια τους), δέξου να την δεις εκείνη γυμνή". Αυτός όμως αναφώνησε κι είπε: "Κύριε μου, τί λόγο αρρωστημένο μου λες, παρακινώντας με, την κυρά μου να την δω γυμνή; Μα από τη στιγμή που μια γυναίκα βγάζει το ρούχο της, αφήνει ακάλυπτη και την ντροπή της. Από τα παλιά χρόνια βρήκαν οι άνθρωποι γνώμες σοφές, που πρέπει να μας διδάσκουν· μια από αυτές είναι και τούτη: να κοιτάζει καθένας τη δουλειά του. Εγώ δέχομαι πως εκείνη είναι από όλες τις γυναίκες η πιο όμορφη, και σου ζητώ να μη ζητάς πράγματα άνομα".

Όσο κι αν προσπάθησε ο Γύγης να αποφύγει μια τέτοια πράξη δεν το κατόρθωσε διότι ο βασιλιάς επέμενε και του πρότεινε συγκεκριμένο τρόπο για να μην τον καταλάβει η γυναίκα του:
 "Θάρρος, Γύγη, και μη φοβάσαι ούτε εμένα, πως ίσως θέλοντας να σε δοκιμάσω κάνω μια τέτοια πρόταση, ούτε και τη γυναίκα μου, μήπως από κείνη σε βρει κάποιο κακό. Γιατί εγώ έτσι καλά θα στήσω τη μηχανή από την αρχή, ώστε εκείνη να μην πάρει είδηση ότι εσύ την είδες. Μόνος μου θα σε στήσω μέσα στο δωμάτιο που κοιμόμαστε, πίσω από το ανοιχτό θυρόφυλλο· αμέσως μετά από μένα θα έλθει και η γυναίκα μου για ύπνο. Κοντά στην είσοδο βρίσκεται ένα θρονί· πάνω σ' αυτό βγάζοντας ένα προς ένα τα ρούχα της θα τα αποθέσει και θα μπορέσεις έτσι με όλη σου την ησυχία να τη θαυμάσεις. Όταν προχωρήσει από το θρονί προς το κρεβάτι, και βρεθείς πίσω από την πλάτη της, μόνος σου κοίτα από κει και πέρα να μη σε δει που θα γλιστράς από την πόρτα".

Το αποτέλεσμα  δεν ήταν το αναμενόμενο διότι ο Γύγης έγινε αντιληπτός και η γυναίκα του Κανδαύλη παριστάνοντας την ανήξερη του στήνει παγίδα. Τον καλεί την άλλη μέρα και του βάζει το δίλημμα:
 "Τώρα δύο δρόμοι σου ανοίγονται, Γύγη, και σου δίνω το δικαίωμα να πάρεις όποιον από τους δυο θέλεις: ή σκότωσε τον Κανδαύλη και πάρε εμένα και τη βασιλεία των Λυδών, ή ο ίδιος αμέσως τώρα πρέπει να πεθάνεις, για να μη βλέπεις στο εξής, με την τυφλή σου υπακοή στον Κανδαύλη, όσα δε σου επιτρέπεται. Αλλά ή εκείνος που τα μηχανεύτηκε αυτά πρέπει να αφανιστεί, ή εσύ που εμένα με είδες γυμνή, κάνοντας μία πράξη άπρεπη".

Μη μπορώντας ο Γύγης να ξεφύγει  και θέλοντας να σώσει τη ζωή του ρωτάει:
"Αφού με αναγκάζεις να σκοτώσω τον αφέντη μου, κι ας μην το  θέλω, πες μου να ακούσω με ποιο τρόπο θα του επιτεθούμε". Και εκείνη πήρε το λόγο και είπε: "Από το ίδιο μέρος θά 'ρθει το χτύπημα, από όπου και κείνος με έδειξε γυμνή· πάνω στον ύπνο θα τον βρει" . 
 Με τραγικό τρόπο  ο Κανδαύλης πλήρωσε το πάθος του για την ομορφία της γυναίκας του αλλά και τη ματαιοδοξία του.
(Τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο του
Δ. Μαρωνίτη  "Ηρόδοτος, Επτά Νουβέλες και Τρία Ανέκδοτα", Άγρα 1981.)
Η ιστορία αυτή του Ηροδότου αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για μεταγενέστερους συγγραφείς . Ο Δημήτρης Κορομηλάς έγραψε την  " Κλυτία" το 1886, θεατρικό έργο που επιχειρεί να δραματοποιήσει την ιστορία του Ηροδότου. Το 1952 η Μαργαρίτα Λυμπεράκη έγραψε ένα δράμα με τίτλο " Η γυναίκα του Κανδαύλη" . Το 1992 ο Μάικλ Οντάατζε γράφει το μυθιστόρημα  'Ο Άγγλος ασθενής", το οποίο το 1996 έγινε  ταινία που κέρδισε εννέα όσκαρ. Σ΄αυτό το βιβλίο λοιπόν ο συγγραφέας κάνει αναφορά στον Ηροδότο , στη "Γυναίκα του Κανδαύλη" και αναφέρει ακριβώς την ιστορία όπως την αφηγείται ο Ηρόδοτος.( οι πληροφορίες από http://www.palmografos.com/permalink/8561.html ).








 
















7 σχόλια :

kariatida62 είπε...

Η ομορφιά για μένα είναι όπως και ο πλούτος!
Οταν διαθέτεις λογικη και την διαχειριστείς σωστά, γίνεται όπλο...
Διαφορετικά μεταμορφώνεται σε κάρβουνο αναμμένο στα γυμνά σου χέρια!
Η Ελένη δυστυχώς διέθετε μόνο ομορφιά. Η λογική δεν συμβάδιζε μαζί της!
Ο Άδωνις επίσης παρασύρθηκε απο την ματαιοδοξία της ομορφιάς όπως εξ'άλλου και ο ανόητος Κανδαύλης που εκτός απο ανόητος ταλαιπωρείτο και απο σεξουαλικές διαστροφές χαχαχαχχαχαχαχαχαα!
Η ομορφιά απο μόνη της δεν ενοχοποιείται, δεν ατιμάζεται!
Είναι Θεού δώρο! Αρκεί να την τιμήσει κανείς όπως της αξίζει!

sofia είπε...

Η εξωτερική ομορφιά είναι υποκειμενική υπόθεση, εξαρτάται πώς τη βλέπουν τα μάτια του καθενός. Επιπλέον δεν διαρκεί πάντα, έρχεται και παρέρχεται γι' αυτό εκείνο που έχει σημασία είναι η εσωτερική ομορφιά που βεβαίως αντανακλάται και στα εξωτερικά χαρακτηριστικά.
Εννοείται ότι συμφωνώ πώς όποιος είναι όμορφος θα πρέπει να έχει τη σύνεση και τη φρόνηση της σωστής διαχείρισης. Στη συγκεκριμένη τραγωδία πάντως δίνεται μια άλλη εικόνα της Ελένης και όχι αυτή που έχουν παραδώσει τα ομηρικά έπη.

menexesthomas είπε...

Τι ωραία ανάρτηση! Σοφία, θα ήθελα πολύ να είχα σκεφτεί κι εγώ κάτι παρόμοιο. Η ομορφιά είναι μια διαχρονική αξία και βέβαια πηγή έμπνευσης για αθάνατα έργα τέχνης.
Διαβάζοντας την ανάρτησή σου μου ήρθε στο νου μία άλλη ξακουστή περίπτωση ομορφιάς -έστω και αν δεν έχει σχέση με την καταστροφή- η εταίρα Φρύνη, που για να την αθωώσει στο δικαστήριο ο ρήτορας Υπερείδης τράβηξε το μανδύα της, αποκαλύπτοντας τη γύμνια της και την τέλεια ομορφιά της και επειδή η φυσική ομορφιά θεωρούνταν τότε σημάδι εύνοιας των θεών, η Φρύνη αθωώθηκε.

sofia είπε...

Για να πω την αλήθεια Θωμά δεν είναι ακριβώς δική μου η ιδέα της ανάρτησης. Είναι εργασία που προτείνεται στο σχολικό βιβλίο του αντίστοιχου μαθήματος, την οποία έχω βάλει στους μαθητές μου και σκέφτηκα να την κάνω και εγώ. Για να δω τι θα μου φέρουν αύριο.

Ελένη Μπέη είπε...

Σοφία, πολύ τη χάρηκα αυτή την ανάρτηση. Τι ωραία που τα σύνδεσες όλα!

Χαιρετίσματα από την κρύα Καλαμάτα σου στέλνω.

eApenanti είπε...

και τελικά, τι σου φέραν οι μαθητές σου ;

Καλημέρα Σοφία.
Πόσο "βασάνισε" τελικά τους σοφούς η ομορφιά...
Και γιατί ο Ευριπίδης την ξορκίζει...

Μήπως θέλει να μας πεί ότι η ομορφιά του σώματος, η πρόσκαιρη αυτή αναλαμπή, πρέπει να μας φωτίζει καθημερινά και "στ' ατέλειωτο του ήλιου το κυνήγι";


Θανάσης

sofia είπε...

Καλησπέρα Ελένη από την κατεψυγμένη Δωδώνη. Χαίρομαι ιδιαίτερα που σου άρεσε η ανάρτηση, η γνώμη σου έχει βαρύτητα.

Καλησπέρα και σε σένα Θανάση. Δεν νομίζω ότι ο Ευριπίδης ξορκίζει την ομορφιά αλλά ότι την τοποθετεί σε άλλη βάση επηρεασμένος και από τη διδασκαλία των σοφιστών. Τον ενδιαφέρει η αλήθεια και όχι αυτό που φαίνεται. Προτείνω το παρακάτω
http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDFofIssues/9512.pdf

Όσο για τους μαθητές, έδωσα παράταση.