Ο Άη - Στράτης, η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941 και οι εκδοτικές προσεγγίσεις τους

 'Aποψη του στρατοπέδου στον 'Αη-Στράτη.
Aκουαρέλα και χημικό μολύβι του Γ. Φαρσακίδη.

Τα τελευταία χρόνια με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έρχονται στο φως άγνωστα στο ευρύ κοινό γεγονότα της νεότερης ιστορίας κυρίως από τη Μεταξική δικτατορία, την Κατοχή, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο πόλεμο. Αρχειακό υλικό, παλιές εκδόσεις και επανεκδόσεις βιβλίων ανακινούν ζητήματα ιστορικά , μας κάνουν γνωστά διάφορα σημαντικά αλλά άγνωστα συμβάντα.

Πριν από καιρό πληροφορήθηκα για ένα τέτοιο περιστατικό. Το μέσον ήταν ένα βιβλίο. Συγγραφέας του ο  Κώστας Πουρναράς ( Μπόσης) . Το θέμα του βιβλίου όπως ο ίδιος το όρισε στον τίτλο του είναι: Αη Στράτης, Η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941 . Επρόκειτο για επανέκδοση  που έγινε το 1995 με ιδιωτική πρωτοβουλία. Το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει από τις Ιστορικές Εκδόσεις το 1977 και ήταν φωτογραφική αναπαραγωγή της πρώτης έκδοσης που έγινε το Μάρτη του 1947 για λογαριασμό του Εκδοτικού Τμήματος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. 

 Συνταρακτικά συναισθήματα με είχαν κυριεύσει και θέλοντας να κάνω ευρύτερα γνωστό το γεγονός αλλά και το βιβλίο και το συγγραφέα του  έγραψα τις εντυπώσεις μου και τις σκέψεις μου , τη γεύση που άφησε , σε ένα κείμενο το οποίο ανάρτησα στο ιστολόγιο μου.

 Ο Κώστας Μπόσης  επικεντρώνει στο γεγονός της πείνας των πολιτικών εξορίστων  και στις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτό συνέβη.Το αναδεικνύει με τη λογοτεχνική του πένα και το ανυψώνει , το κάνει σύμβολο. Η Αριστούλα Ελληνούδη το είχε χαρακτηρίσει 
"Διαμάντι" της αγωνιστικής λογοτεχνίας» σε  κείμενο της για το βιβλίο στο Ριζοσπάστη του Σαββάτου 6 Γενάρη 1996

Περισσότερα στη σχετική ανάρτηση από την ofisofi

 Σε σχόλιο φίλου στην ανάρτηση αυτή  έγινε αναφορά και στο βιβλίο του Γιώργη Καζάκου Άη Στράτης που είχε εκδώσει το 1978 η Σύγχρονη Εποχή.

Έψαξα για το βιβλίο και το βρήκα σε παλαιοβιβλιοπωλείο.

Ο Γιώργης Καζάκος προσδιορίζει το έργο του ως απομνημονευματικό αφήγημα.  Είναι λοιπόν μια αφηγηματική μαρτυρία και όχι ένα λογοτεχνικό κείμενο.  Δίνει πληροφορίες και λεπτομέρειες για το νησί, τη ζωή των εξορίστων καθώς και για τη δράση και τα τεχνάσματα της αστυνομίας.

Στο βιβλίο του Καζάκου η πείνα των πολιτικών εξορίστων είναι  ένα περιστατικό μέσα στο βιβλίο. Σημαντικό αλλά δοσμένο με τη δημοσιογραφική προσέγγιση  σαν ένα ρεπορτάζ.  Η γλώσσα είναι καθημερινή, άκαμπτη ορισμένες φορές. Σε ορισμένα  σημεία ο συγγραφέας προβάλλει την ατομική του δράση και προσφορά και εκτιμά ότι αν δεν ήταν αυτός δεν θα είχε δοθεί λύση σε κάποια σοβαρά θέματα  όπως στο θέμα που προέκυψε με τον καλόγερο ή το περιστατικό του Αλκιβιάδη. 

Ο Βάσος Γεωργίου στο βιβλίο του Έτσι γίνανε οι άνθρωποι και στο τέταρτο κεφάλαιο  αναφέρεται στον  Άι – Στράτη – Το νησί της θυσίας και δίνει τα γεγονότα με τη ματιά του ήρωα του που μεταφέρεται εκεί εξόριστος από τη Γαύδο. Το βιβλίο « μολονότι σε μορφή μυθιστορήματος, είναι λόγος για μια ρεαλιστική ανασύνθεση της ζωής των φυλακισμένων κι εξόριστων αγωνιστών στα χρόνια της φασιστικής δικτατορίας του Μεταξά.Ο αναγνώστης θα δει να ζωντανεύουν μορφές του αγώνα από τις φυλακές της Αίγινας και τα ξερονήσια της Φολέγανδρος, της Γαύδος, του Άι- Στράτη». Είναι σημαντικό ότι το αφιερώνει  « στη μνήμη των αγωνιστών που έπεσαν στη φοβερή πολιορκία της πείνας του Άι- Στράτη.» Απ’ ό,τι γνωρίζω κυκλοφορεί ακόμα η τέταρτη έκδοση του 1988 σε ορισμένα βιβλιοπωλεία

Επομένως μας είναι γνωστά τρία βιβλία που εξιστορούν το καθένα με το δικό του τρόπο τα γεγονότα στον Άη Στράτη.

Πριν μερικούς μήνες επανεκδόθηκε από τη Σύγχρονη Εποχή το βιβλίο του Γιώργη Καζάκου.Πολύ σημαντική η επανέκδοση, διότι ο αναγνώστης μπορεί να μάθει για τον Αη Στράτη , το νησί της εξορίας και ανάμεσα στα άλλα να πληροφορηθεί και για την πείνα των πολιτικών εξορίστων το 1941.

Εκείνο που δεν μπορώ να καταλάβω είναι ο υπότιτλος που χρησιμοποιείται σε αυτή την έκδοση που δεν υπάρχει στις άλλες δύο. Αη Στράτης. Η μάχη της πείνας των πολιτικών εξόριστων. Χειμώνας 1941-1942

Αν  δεν διάβαζα το όνομα του συγγραφέα θα νόμιζα ότι πρόκειται για επανέκδοση του βιβλίου του Μπόση.Με μπέρδεψε.

Η απορία μου είναι πώς χρησιμοποιήθηκαν  στοιχεία του τίτλου του βιβλίου του Μπόση σε ένα άλλο βιβλίο και αν αυτό αναγράφεται κάπου στο νέο βιβλίο. Ομολογώ ότι επειδή έχω διαβάσει την έκδοση του 1979

δεν αγόρασα την καινούρια και δεν γνωρίζω πώς υιοθετήθηκε αυτός ο υπότιτλος.

Η άλλη απορία είναι γιατί δεν επανεκδίδεται και το βιβλίο του Μπόση το οποίο είναι δυσεύρετο ακόμη και στα παλαιοβιβλιοπωλεία έτσι ώστε να υπάρχει ευρύτερη γνώση των συνθηκών στο Άη Στράτη , που οδήγησαν στην πείνα τους πολιτικούς εξόριστους αλλά και στο θάνατο πολλούς από αυτούς. Επιπλέον  το αναγνωστικό κοινό και κυρίως οι νεότεροι θα γνωρίσουν ένα  « διαμάντι» της αγωνιστικής λογοτεχνίας.

Το Βιβλίο του Κώστα Πουρναρά ( Μπόση) σε ηλεκτρονική μορφή εδώ